نام پژوهشگر: اکبر قاضیفرد
محمدحسین طاهری نیا اکبر قاضی فرد
میدان گازی پارس جنوبی با مساحتی در حدود 9700 کیلومتر مربع بزرگترین میدان فراساحلی دنیا است. این میدان در موقعیت جغرافیایی 52 تا 5/52 درجه شرقی و 5/26 تا 27 درجه شمالی در خلیج فارس واقع شده است. با توجه به اهمیت این میدان و مشترک بودن آن میان ایران و قطر پیش بینی خطرات زمین شناختی که می توانند در مسیر توسعه و بهره برداری از این میدان تاثیر گذار باشند از اهمیت بالای برخوردار است. یکی از این مخاطرات، فرونشست میدان می باشد که رخداد آن در برخی موارد باعث ایجاد خسارات بسیار سنگینی شده است. پیدایش و تکامل فرونشست سطح در اثر استخراج سیالات زیر سطحی مانند آب، گاز و نفت بطور گسترده در دهه های اخیر در سراسر دنیا مشاهده شده است. با بهره برداری از یک مخزن نفت یا گاز، فشار سیال (منفذی) کاهش خواهد یافت. کاهش فشار منفذی سنگ مخزن باعث افزایش فشار موثر وارد بر سنگ مخزن و متراکم شدن آن می گردد. اگر مقدار تراکم مخزن از حد معینی فراتر رود، اثر آن به سطح رسیده باعث ایجاد فرونشست در سطح می گردد. هر چند فرونشست های گزارش شده در میادین هیدروکربنی اغلب کم بوده و قابل چشم پوشی می باشد ولی در مواردی نیز میزان این فرونشست قابل توجه بوده و موجب ایجاد خسارات مالی هنگفتی شده است. از سویی دیگر برآورد دقیق میزان فرونشست، نیازمند اطلاعات فراوان و دقیق، کار تخصصی و زمانگیر و بسیار پر هزینه می باشد. بنابر این پیش از انجام این تحقیقات انجام تحقیقات اولیه که تعیین کننده ی احتمال رویداد فرونشست و میزان تقریبی آن می باشد ضروری به نظر می رسد. عوامل مختلفی از قبیل خصوصیات مکانیکی و ژئوتکنیکی سنگ مخزن , وسعت مخزن نسبت به عمق مخزن, ضخامت مخزن, میزان کاهش فشار مخزن و ..... دارای تاثیر مهمی بر فرونشست میدان می باشند که در این پژوهش هر یک از این عوامل و چگونگی تاثیر هر یک از آن ها بر روی فرونشست جهت تعین میزان احتمال وقوع فرونشست و تخمینی از میزان این فرونشست احتمالی به تفصیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت. هر چند مخزن گازی پارس جنوبی در عمق نسبتاً زیادی واقع است ولی با توجه به دلایل زیر وقوع فرونشست قابل توجه در این میدان دور از انتظار نیست. 1. وسعت بسیار زیاد میدان گازی پارس جنوبی 2. ضخامت زیاد مخزن ( زون مورد استخراج). 3. افت شدید فشار گاز در اثر برداشت 4. مقاومت پایین برخی از لیتوفاسیس های سازنده ی مخزن و احتمال رخداد گسیختگی تراکمی (پورکلاپس) در مخزن بنابر این انجام این تحقیقات جهت تعیین احتمال رویداد فرونشست ضروری بوده و می تواند بسیاری از حوادث غیر منتظره را پیش بینی نماید. در این پژوهش علاوه بر روش های موجود دستی برای محاسبه ی فرونشست از نرم افزار تجاری aesubs جهت مدل سازی فرونشست استفاده گردیده است.
سیدعنایت اله حسینی اکبر قاضی فرد
شناخت خصوصیات ژئوتکنیکی ساختگاه سدها از مهمترین مراحل عملیات اکتشافی برای به دست آوردن اطلاعات لازم در طراحی و ساخت آنها می باشد. از آنجا که سدها نقش مهمی در استفاده بهینه از منابع آب دارند، حفظ پایداری آنها و آب ذخیره شده در مخزن اهمیت زیادی دارد. سد گردنه خاکی سمیرم، سدی است خاکی همگن، با طول تاج 750 متر و ارتفاعی حدود 23 متر بر روی رودخانه هرمزآباد در استان اصفهان و شهرشتان سمیرم، که بر روی پی آبرفتی ضخیم احداث می شود. مطالعات در دو بخش صحرایی و آزمایشگاهی انجام شد. مطالعات صحرایی شامل آزمایش نفوذ استاندارد، آزمایش نفوذپذیری می باشد. پارامترهای مقاومتی، دانه بندی، تحکیم و واگرایی آبرفت ها بوسیله آزمایش های آزمایشگاهی نیز محاسبه گردید. با توجه به مطالعات مرحله اول و گمانه های حفر شده، ضخامت آبرفت در محل محور سد در تکیه گاه چپ 53 متر ، بستر 150 متر می باشد اما در تکیه گاه راست بعد از حفاری 55 متر به سنگ بستر برخورد نکرده است. با توجه به نتایج آزمون دانه بندی جنس غالب مصالح در رده cl قرار دارد که بخش های درشت دانهgc وsc به صورت لنزهایی توسط رسوبات ریزدانه محصور شده اند. نتایج آزمایشات نفوذ استاندارد (spt)، در محدوده بستر سد در محل محور بجز قسمت های فوقانی برخی گمانه ها، از عمق 2 تا 5/3 متر به بعد، بیشتر گمانه ها وضعیت خاک بصورت خاک متراکم تا خیلی متراکم قابل توصیف است. میزان نفوذپذیری در اکثر بخش ها کم است. ولی در عمق های محدودی از گمانه ها میزان نفوذپذیری نسبتا متوسط می باشد که نگرانی از بابت نفوذپذیری این بخش ها متوجه طرح نخواهد شد. چون این مناطق به صورت لنزهای منفصل در بین لایه های ریزدانه با نفوذپذیری کم محصور شده اند و ارتباط مستقیم با مخزن ندارند. به دلیل عدم وجود لایه های شنی و ماسه ای تمیز عاری از مواد رسی، پتانسیل وقوع روانگرایی وجود ندارد. از روی نتایج آزمایشگاهی و با کمک نرم افزار، پایداری جناحین سد در حالت بحرانی یعنی زمان تخلیه سریع مخزن با اعمال ضریب زلزله (g26/) نیز مورد تحلیل پویا قرار گرفت که به علت شیب کم و تراکم نسبتاً بالای مصالح، جناحین سد در مقابل لغزش پایدار می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهند که ساختگاه مناسب احداث سد می باشد.
مجتبی حیدری اکبر قاضی فرد
چکیده ندارد.