ارزشیابی فرایند ارزیابی اسناد، برای تعیین مدت زمان نگهداری آن ها است. شامل تصمیم گیری درباره ی این که ارزش طولانی مدت اسناد، هزینه ی نگهداری آن ها در آرشیو را توجیه می کند یا نه؟ ارزشیابی به علت این که تعیین می کند چه اسنادی را نگهداری و چه اسنادی را امحا کنیم اساس مسئولیت های آرشیوی است. برای پاسخ گویی به چالش های مطرح شده بوسیله ی شیوه-های سنتی ارزشیابی، تحقیقات بسیاری انجام گرفت و شیوه های جدیدی مطرح شد. با توجه به این که روش جدول بندی و سیاهه ی اسناد که هم اکنون در سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران مورد استفاده است، در بسیاری از کشورها مورد تجدید نظر قرار گرفته و یا حتی شیوه ی جدیدی به جای آن به کار برده شده است. در این پژوهش برای نشان دادن شیوه ارزشیابی که بتواند ضعف های این شیوه را مشخص و تاحدودی برطرف سازد، از طریق مطالعه ی تطبیقی پیمایشی به بررسی شیوه ی ارزشیابی به کار رفته در سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران و کتابخانه و آرشیو کانادا می پردازد. برای گردآوری داده ها از سیاهه ی وارسی محقق ساخته استفاده شده است. این پژوهش پس از توصیف جامعی از چگونگی فرآیند ارزشیابی در سازمان های مذکور، به تطبیق آن ها می پردازد. بر اساس مطالعات به عمل آمده در مورد ویژگی-های فرآیند ارزشیابی، سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران 30 درصد وکتابخانه و آرشیو کانادا 84 درصد موارد را دارا است. در مورد معیارهای ارزشیابی، در تحلیل عملکردی سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران 33درصد و کتابخانه و آرشیو کانادا صد در صد موارد یاد شده را دارا است. در مورد معیار تحلیل محتوی هر دو کشور تمامی معیارها را دارند. در پایان جهت بهبود وضعیت ارزشیابی پیشنهاد می شود سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران از روش های ارزشیابی کل به جز استفاده کند که ارزشیابی کلان کانادا نمونه ی مناسبی به نظر می آید.

این پژوهش با هدف میزان استناد مقالات تولید شده توسط پژوهشگران پژوهشگاه صنعت نفت به نشریات دسترسی آزاد طی سال های 1392- 1382 انجام شد. سپس به بررسی نگرش پژوهشگران پژوهشگاه صنعت نفت نسبت به نشریات دسترسی آزاد و یافتن عوامل موثر در علل استناد یا عدم استناد پژوهشگران به نشریات دسترسی آزاد پرداخته است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است؛ که روایی و پایایی آن سنجیده شد. در جهت پاسخ به سوال های پژوهش از روش های آماری توصیفی و آمار استنباطی از جمله آزمون واریانس یک طرفه و آزمون فریدمن استفاده شد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس. پی . اس. اس. انجام شده است. در بخش اول پژوهش ( بررسی میزان استنادها)، جامعه پژوهش تعداد 354 مقاله از پژوهشگاه صنعت نفت بود که از کل 5670 استناد مقالات تعداد 83 استناد متعلق به نشریات دسترسی آزاد است. در بخش دوم جامعه ی پژوهش پژوهشگران مقالات مورد بررسی در بخش اول بود که تعداد 204 پژوهشگر عضو پژوهشگاه صنعت نفت را شامل می شد و میانگین نگرش آن ها نسبت به نشریات دسترسی آزاد در طیف لیکرت 03/3 شده است. با توجه به یافته های پژوهش میزان استناد به مقالات دسترسی آزاد پایین بود. پژوهشگران پژوهشگاه صنعت نفت به نشریات دسترسی آزاد نگرش نسبتاً مطلوبی داشتند و عواملی چون جنسیت، مقطع تحصیلی، و سابقه ی کاری در نگرش آن ها موثر نبوده است. از مهم ترین عوامل موثر در عدم استناد پژوهشگران به نشریات دسترسی آزاد اعتبار علمی پایین نشریات دسترسی آزاد، انجام نشدن اطلاع رسانی کافی، استناد کمتر به نشریات دسترسی آزاد؛ و مهم ترین عوامل موثر در استناد پژوهشگران به نشریات دسترسی آزاد اهمیت دسترسی رایگان به مقالات و نشریات علمی، سرعت انتشار بالای نشریات دسترسی آزاد، و درصد خوانندگان بیشتر نشریات دسترسی آزاد بوده است.

پایگاه های اطلاعاتی یکی از منابع کتابخانه ها هستند که سالانه بودجه زیادی صرف تهیه آنها می شود. از این رو ارزیابی این منابع اطلاعاتی ضروری به نظر ی رسد. ربط که یک مفهوم اساسی در علم اطلاع رسانی است به عنوان معیار اصلی ارزیابی اثر بخشی بازیابی اطلاعات عمل می کند. پژوهش حاضر که با هدف سنجش داوری ربط به مقایسه رتبه بندی مدارک بازیابی شده از پایگاه های اطلاعاتی با رتبه بندی کاربران می پردازد، به دنبال پاسخگویی به این مسئله است که آیا پایگاه های اطلاعاتی از جهت میزان ربط مدارک بازیابی شده از دیدگاه کاربران ، متفاوت عمل می کنند؟ و در پی آن است تا با تکیه بر یافته های خود به معرف پایگاهی که از دیدگاه کاربران مرتبط ترین نتایج بازیابی را حاصل می کند، پرداخته و رهنمودها و توصیه هایی جهت انتخاب پایگاه های اطلاعاتی در کتابخانه ها ارائه نماید. برای انجام پژوهش جاری پس از طراحی پرسش کاوش مناسب و جستجوی آن در سه پایگاه اطلاعاتی ebsco, science direct, scopus که دانشگاه الزهرا (س) آنها را در بهار سال 1386 مشترک بود. از کاربران که شامل 34 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س) درسه گروه علوم تربیتی، روانشناسی و علوم کتابداری و اطلاع رسانی، بودند خواسته شد تا به رتبه بندی 10 رکورد اول بازیابی شده از هر پایگاه اطلاعاتی بپردازند. پس از تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده در نرم افزارآماری مشخص شد که میان رتبه   بندی مدارک بازیابی شده توسط کاربران با رتبه بندی پایگاه های اطلاعاتی رابطه معناداری وجود ندارد و پایگاه و کاربر مستقل از هم عمل می کنند. از دیدگاه کاربران پایگاه های اطلاعاتی ebsco, science direct, scopus در رتبه بندی مدارک متفاوت عمل نموده و اگر قرار باشد جستجوها منحصر به یک پایگاه اطلاعاتی شود و انتخابی بین سه پایگاه اطلاعاتی مورد نظر برای هر گروه از دانشجویان صورت گیرد، بهترین گزینه برای دانشجویان علوم کتابداری و اطلاع رسانی و روانشناسی و علوم تربیتی پایگاه اطلاعاتی ebsco می باشد. همچنین مشخص شد که دانشجویان علوم کتابداری و اطلاع رسانی نزدیک ترین رتبه بندی را با ررتبه بندی پایگاه های اطلاعاتی نسبت به سایر دانشجویان انجام داده اند.

یکی از پرمراجعه ترین منابع مرجع دایره المعارف ها هستند. اگرچه دایره المعارف نویسی به معنای امروزی آن از قرن هجدهم آغاز شد ولی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی دایره المعارف نویسی قدمت چندانی ندارد. دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی که جلد اول آن در سال 1381 توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتشر شد اولین دایره المعارف تخصصی در این حوزه در ایران است. این اثر دارای 757 مقاله است که 24 عنوان از این مقالات به موضوع فناوری اطلاعات مربوط می شود که بخشی از این پژوهش به مطالعه تطبیقی گستره موضوعی این مقالات در مقایسه با دایره المعارف علم کتابداری و اطلاع رسانی(elis) اختصاص دارد. یافته های این پژوهش نشان داد که علیرغم ساختار نسبتاً مشابه در دو اثر، از مجموع 344 عنوان مقاله موجود در دایره المعارف علم کتابداری و اطلاع رسانی(elis) به استثنای 4 مقاله «ابرداده، اینترانت، رایانه و نشررومیزی» بقیه مقالات نسبت به اثر فارسی از گستره موضوعی کمتری برخوردار هستند. بخش دیگر این پژوهش به تحلیل استنادی مآخذ مقالات موجود در دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی اختصاص دارد. از مجموع 5239 استناد موجود در757 مقاله این اثر، 3147 استناد به منابع زبان های غیرلاتین (فارسی، عربی، اردو و ترکی)و 2092 استناد به منابع زبان های لاتین (انگلیسی، فرانسه، آلمانی) است. در میان منابع فارسی دایره المعارف مصاحب با 55 بار استناد در رتبه اول قرار دارد. در میان منابع لاتین نیز دایره المعارف خدمات کتابداری و اطلاع رسانی(مورد نظر در این پژوهش) با 186 بار استناد در رتبه نخست جای دارد. در میان نویسندگان گروه زبان های غیرلاتین نیز پوری سلطانی با 75 بار استناد و جان ام. ریتز در گروه زبان های لاتین با 14 بار استناد در رتبه اول جای دارد. در هر دو گروه زبانی کتاب بیش از سایر منابع مورد استناد قرار گرفته است.

امروزه کلیه ادارات و سازمان های دولتی روزانه اسنادی را در راستای فعالیت های کاری به شکل الکترونیکی تهیه و تولید می نمایند. با افزایش حجم اسناد در قالب الکترونیکی مسائل مربوط به سازماندهی، حفظ و نگهداری، پردازش، اطلاع رسانی و مدیریت آنها مطرح می گردد. حفظ آرشیوهای الکترونیکی و ایجاد نظام مدیریت اسناد به سازمان ها کمک می کند تا اسناد الکترونیکی را به شکل اولیه تا رسیدن به آرشیو ملی حفظ نمایند. در این راستا، دست اندرکاران اطلاع رسانی ازجمله مدیران اسناد و آرشیوها می بایست توجه خود را معطوف به مدیریت اسناد الکترونیکی نمایند. از جمله مقوله های مهم در مدیریت اسناد الکترونیکی، استانداردهای اسناد الکترونیکی می باشد.پژوهش حاضر، با هدف بررسی استانداردهای بین المللی در زمینه اسناد الکترونیکی و تهیه پیش نویس استاندارد مناسب برای آرشیو ملی ایران انجام یافته است. جامعه این پژوهش پنج استاندارد تدوین شده در زمینه مدیریت اسناد الکترونیکی در سازمان بین المللی استاندارد (ایزو) می باشد. در این پژوهش که با استفاده از روش کتابخانه ای و پیمایش تطبیقی انجام گردیده، با تهیه چک لیستی که شامل 17 شاخص از استانداردهای اسناد الکترونیکی بود، به مقایسه این استانداردها، پرداخته و کارآمد ترین آنها انتخاب گردید. در نهایت استاندارد انتخاب شده در شش کشور پیشرو در زمینه مدیریت اسناد الکترونیکی مورد بررسی قرارگرفت.نتیجه این پژوهش نشان داد که استاندارد ایزو 15489 اولین و ضروری ترین استاندارد در زمینه مدیریت اسناد الکترونیکی می باشد. این استاندارد با کسب 14 شاخص از کل شاخص های تهیه شده برای استانداردهای اسناد الکترونیکی بیشترین امتیاز را کسب نمود، بنابراین نحوه به کارگیری این استاندارد در شش کشور مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که هر شش کشور این استاندارد را اجرا، در مواردی برای بکار گیری بهتر آن اقدام به تهیه راهنما نموده اند.بنابراین پیشنهاد می شود آرشیو ملی ایران، این استاندارد را به دلیل عملکرد مطلوب آن در سایر کشورها، به عنوان اولین استاندارد در مدیریت اسناد الکترونیکی پذیرفته و با اطلاع رسانی مناسب به معرفی این استاندارد در کشور بپردازد. پژوهشگر، بر اساس یافته های پژوهش حاضر اقدام به تهیه پیش نویس برای مدیریت اسناد الکترونیکی نموده است.