معارف بهاءولد یکی از متون مهم عرفانی قرن ششم و اوایل قرن هفتم است که با توجه به شیوه نگارش آن که در بسیاری از مواضع، به طرز جریان سیال ذهن(سوررئالیسم) نوشته شده، از نظر زیبایی شناسی و زبانی و محتوایی حایز اهمیت فراوان و دارای ویژگی های منحصربه فردی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی سبک این کتاب است، که در سه فصل تنظیم شده است؛ فصل اول به سطح فکری اثر متوجه است، و بسامد افکار نویسنده و گرایش های مذهبی و عرفانی او را مد نظر دارد. فصل دوم به سطح ادبی اثر اختصاص دارد و هدف آن معرفی صنایع ادبی در حوزه بیان و بدیع معنوی و معانی است و به تحلیل این مسأله می پردازد که آیا کاربرد و بسامد این صنایع با شرایط فرهنگی و اجتماعی ای که نویسنده در آن پرورش یافته، سازگار است یا نه؟ و فصل سوم نیز به بررسی سطح زبانی اثر می پردازد که خود شامل سه بخش می شود: بخش اوّل به سبک شناسی آواها و موسیقی کلام اختصاص دارد؛ بخش دوم بر ویژگی های لغوی متن متمرکز است و کهن-گرایی (آرکائیک) در لغات، و کاربرد واژگان بیگانه... را در نظر دارد؛ و بخش سوم نیز به مختصات نحوی اثر و نوع جملات و افعال و ارکان جمله... پرداخته است. نثر کتاب به سبک ساده و مرسل و تأثیر گرفته از زبان محاوره بلخ است که البته برخی از ویژگی های آغاز تحول از سبک مرسل قدیم به سبک جدیدتر را نیز داراست. تأثیر زبان عصر نویسنده را، که نوشتن به شیوه مصنوع و متکلّف بوده، به استثنای استشهاد به آیات و احادیث و گاهی شعر فارسی یا عربی، در کتاب نمی بینیم. عامل موثر در سبک نویسنده شغل و شرایط اجتماعی و فرهنگی اوست و از تشبیهات نو و به ویژه تشبیه تمثیل و تصاویر آفاقی برای روشن-گری معانی دیریاب عرفانی بهره برده است. تشبیه، بسیار بیشتر از استعاره به کار رفته و همچنین جاندارانگاری و کنایه نیز در کتاب فراوان است. بهاءولد عارفی شادی گرا و مزه طلب است. شکایت از پای بندی به متعلقان را در یادداشت هایش بسیار زیاد می بینیم، او نسبت به زن، بدبین است. با سماع و موسیقی موافق است؛ امّا سماع رواج-یافته در تصوف را نمی پسندد. به ستیز با عقل و فلسفه می پردازد و به نوعی از عرفان جزءگرایانه (اتمیستیک) می اندیشد. مذهب او حنفی و به عقاید اشاعره پای بند است. البته در این زمینه میانه-روی دارد و گاهی عقاید معتزلی را صحیح می داند. پژوهش حاضر از شیوه توصیفی - تحلیلی پیروی می کند و روش کار، به صورت کتابخانه ای و فیش برداری از نکات کتاب دو جلدی معارف و مطالب کتب مربوط است و سپس طبقه بندی و مرتب سازی موضوعات و تحلیل داده ها صورت گرفته است.

افغانستان در فاصل? سال های 1294ش تا 1357ش ( بیشتر از نیم قرن) دستخوش تحولات سریع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. روی کار آمدن حکومت های دست نشانده و غالباً در پیِ توطئه و کودتا، ظلم و ستم به مردم، فساد اداری، وضع قوانین جدید، تغییر قانون اساسی، قلع و قمع دانشمندان و روشنفکران، تبعیض های زبانی، نژادی و دینی، اصلاحات شتابزده، افکار کمونیستی سردمداران حکومتی و سرانجام زیاده خواهی های مجاهدان، همگی، دست به دست هم دادند تا بسیاری از شاعران و ادیبان افغانستان، بار هجرت بربندند. بدین ترتیب، ادبیاتی خارج از مرزهای افغانستان به نام «ادبیات مقاومت» و پس از آن « ادبیات مهاجرت افغانستان» شکل گرفت. ادبیاتی که روند رو به رشدی داشت و از همان بدو تولد، به سرعت بالید و تبدیل به شاخه ای نیرومند و پربار از درخت شعر فارسی گردید. شاعران در جای جای دنیا مسکن گزیدند و هر یک در حدّ توان و وسع خود شروع به آفرینش هنری کردند. آفرینشی برخاسته از تجربیات راستین و عمیق در پس سال ها جنگ و بی خانمانی. این تحقیق، عمدتاً به بررسی اشعار سی شاعر مهاجر افغانستان می پردازد. رویکرد این رساله، رویکردی سبک شناختی است و شعر شاعران مهاجر از سه دیدگاه محتوایی، ادبی و زبانی مورد بررسی قرار گرفته و در پی آن، نگارنده به نتایجی دست یافته است.

چکیده رساله ی حاضر با عنوان (بررسی صور خیال در غزلیّات اهلی شیرازی) به بررسی شیوه های تصویرپردازی دراشعـار این شاعر پرداخته است . بدین منظور صورخیالی که بسامد بیشتری دارند ، یعنی مجاز ، تشبیه ، استعاره و کنایه ازبین سیصد غزل از این شاعر استخراج شده و در فصول جداگانه بررسی شده اند. فصل اوّل شامل بررسی سبک دوره ی تیموری و فصل دوّم مختصری از شرح حال اهلی شیرازی و شیوهی شعرپردازی اوست . در فصل های بعدی هریک از صنایع بیانی که ذکر آن گذشت و نمونه های مربوط به آن در چهار فصل جداگانه بررسی شد . بدین صورت که نخست شرحی کوتاه درباره ی هریک از صورخیال مذکوربیان گردید ، سپس فروعات آن به همراه شواهدی از غزلیّات شاعر مذکور مورد بررسی قرار گرفت . در بخش پایانی هم نتایج حاصله بیان گردید . شیوه ی کار بدین صورت بود که ابتدا سیصد غزل از شاعر مذکور (به صورت مضرب های عدد پنج ) انتخاب گردید . سپس صور بیانی تشبیه ، استعاره ، مجاز و کنایه به روش فیش برداری استخراج شد . و در آخر بسامدی کلّی از این تصاویر شعری در کلّ ابیات برگزیده به دست آمد که تعداد و درصدهای آنها در بخش پایانی هر فصل به صورت جداگانه ، بر روی جدول و نمودار ( دایره ای ) نشان داده شد . با توجّه به جدولها و نمودارهای ارائه شده ، از هریک از صور خیال ذکر شده در اشعار این شاعر آماری به دست آمد که با توجه به این آمار می توان میزان بهره گیری ازهرکدام از صوربیانی یادشده در ایجاد خیال انگیزی در شعر(غزلهای ) این شاعر را مشخص نمود . این آمارها نشان میدهد تشبیه(با 52 درصد ) بالاترین جایگاه را از میان صور بیانی بررسی شده داراست و استعاره ( با24 درصد ) در رتبه ی بعدی و پس از آن کنایه ( با 2? درصد ) در مکان سوم و مجاز (با4 درصد ) در مکان چهارم واقع شده اند . از میان تشبیهات ، تشبیه بلیغ ( به صورت اضافی و غیر اضافی ) با4? درصد از کلّ تشبیهات ، در قسمت استعاره نیز استعاره ی مصرّحه ی مجرده 25 درصد از مجموع استعاره ها ، در بخش کنایه ، کنایه از فعل با 4? درصد از مجموع کنایات ، و در بخش مجاز ، مجاز به علاقه ی موصوف و صفت یا مضاف و مضاف الیه با 3? درصد از کلّ مجازها ، در صدر جدول قرار می گیرند . کلید واژه ها : اهلی شیرازی ، صور خیال ، تشبیه ، استعاره ، مجاز ، کنایه .

فریدون مشیری و محمود درویش، از شاعران متعهد معاصر فارسی و عربی هستند. عشق و دوستی،بیان رنج ها و مصائب انسان،جنگ ستیزی و دوری از خشونت و حق خواهی و ظلم ستیزی،ادب پایداری و مقاومت از بارزترین مضامین شعری این دو شاعر است. اما شاید بتوان گفت ستایش صلح و نکوهش جنگ و نفی خشونت و ریا و هم نوایی با انسان دربند، از عناصر غالب اشعار این دو شاعر باشد. در این رساله بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی، که شرط ورود به تطبیق گری را تأثیر و تأثر تاریخی نمی داند، به تحلیل و بررسی و مقایسه ی بن مایه های صلح و دوستی در اشعار این دو شاعر پرداخته ایم. مهم ترین سوالات رساله این است که این دو شاعر در شعرشان با چه نگرش و دیدگاهی به مفاهیمی مانند صلح و دوستی، عشق، مسالمت و همزیستی، برابری و برادری و نفی ریا و جنگ اشاره کرده اند؟ و آیا نحوه ی بیان این دیدگاه ها باهم مشترک است یا متفاوت است؟ این دو شاعر از چه امکانات و شگرد هایی در بیان این مفاهیم استفاده کرده اند؟ در این رساله سعی خواهیم کرد به این پرسش ها پاسخ دهیم. رساله به طور کلی از سه فصل تشکیل شده است: فصل اول شامل کلیات، تعاریف و بیان مسئله می باشد.فصل دوم به بررسی مفهوم صلح و دوستی در قرآن و ادب فارسی و عربی اشاره دارد و فصل سوم به تحلیل و بررسی تطبیقی بن مایه ها و مفاهیم صلح و دوستی در شعر مشیری و درویش می پردازد.

نظام استرآبادی از شعرای قرون 9 و 10 ه.ق و متولّد استرآباد است. وی شاعری است که مداح اهل بیت بوده و قصاید غرّایی در وصف امام علی (ع) و اهل بیت دارد. نیز قصایدی در مدح امرا و حکمای عهد تیموری در دیوانش وجود دارد. زبان شعری قوی، خلق تصاویر بدیع و خلاقانه و عشق و علاقه به اهل بیت علیهم السلام از دلایل انتخاب این دیوان برای تصحیح بود. این تصحیح با پنج نسخه انجام شده است. این نسخ از کتابخانه ها ی مجلس شورای اسلامی، سپهسالار و ملی تهیه شده اند. نسخه ی اساس که از کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی به دست آمد، متعلق به قرن 10 ه.ق است و کمتر از نیم قرن پس از فوت شاعر کتابت شده-است. این رساله به سه بخش تقسیم می شود. نخست: مقدمه، که شامل زندگینامه ، سبک شناسی، تأثیر نظام از شعرای پیشین، شباهت های شعر نظام با شعرای سبک هندی و معرفی نسخ می شود. در بخش دوم دیوان اشعار قرارگرفته است و در بر دارنده ی صد و بیست و چهار قصیده، یازده ترکیب بند، یک ترجیع بند، هشتاد و یک قطعه، هشت غزل و چهل و یک رباعی است. دیوان نظام در نسخه اساس به دو جلد مجزا تقسیم شده-است که در یک مجلد گردآوری شده اند. جلد نخست اختصاص به مدح ائمه دارد و جلد دوم در مدح حکام و موضوعات دیگر است؛ اما در این تصحیح قصاید بدون توجه به موضوع و براساس حروف الفبا تنظیم شده اند. در بخش سوم تعلیقات درج شده است. شرح ابیات دشوار، نام بحور عروضی، توضیح اشارات و تلمیحات، توضیح آرایه های ادبی پیچیده و دشواری های دستوری، فهرست نامها و جایها و فهرست لغات دشوار در این بخش به چشم می خورد.

هنگامی که آیین مقدس اسلام، با معارف عمیق الهی بر جهان ظلمانی و دلهای تاریک انسانها پرتو افشانی کرد و طالبان حقیقت و جویندگان کمال انسانی را از سرچشمه ی زلال دانش و معرفت برخوردار نمود، سبب شد تا دلهای بیدار با تعمق بیشتری در شناخت حق و راههای رسیدن به حقیقت مطلق بیندیشند و با استمداد از حق تعالی و قرآن کریم و احادیث و اقوال و سیره نبوی و اولیا، به سیر و سلوک در طریق معرفت بپردازند. این سیر و سلوک و طریقت و راه و رسم آن تصوف نامیده شد.یکی از مباحث مهم درمیان اهل تصوف و علاقمندان و رهروان سیر و سلوک صوفیانه "مقامات" است. سالک راه طریقت در رسیدن به کمالات انسانی در سیر الی الله ناگزیر از کسب، اقامت و گذر از این مقامات است. عارفان از گذشته های دور تا کنون تعاریف و توصیفات مختلفی از مقامات داشته اند و بر طبق دیدگاهی که نسبت به مقامات داشته اند، مراحل گوناگونی را برای آن برشمرده و تعریف کرده اند. در این رساله سعی بر این است که ضمن آوردن این تعاریف از سوی عارفان و ارائ? آنها، به مشترکاتی از این دیدگاهها در مقامات رسیده و به بررسی این مقامات در اثر عرفانی "حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه"، اثر ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی پرداخته شود. "حدیقه الحقیقه" از آثار معتبر عرفانی زبان و ادب فارسی و مورد توجه عارفان و مشایخ صوفیه از عصر سنایی تا به امروز بوده است.

در این پژوهش مضامین و موضوعات فرعی قصائد منتخب مدحی ده شاعر مدیحه سرای نامی آغاز شعر فارسی تا پایان قرن هشتم (رودکی، فرخی، عنصری، منوچهری، معزی، سنائی، انوری، کمال الدین اسمیل، سعدی و سلمان)، بررسی شده است. پس از دسته بندی مضامین و تشخیص موضوعات فرعی، تحول این موضوعات فرعی و مضامین بر اساس رویکرد تحلیل محتوا در دو سطح تحلیل محتوایی و تحلیل بسامدی انجام شد. تحلیل مستقل هر یک از این موضوعات فرعی، ذیل دو عنوان تحلیل محتوایی و تحلیل بسامدی این امکان را برای خواننده فراهم کرده که فارغ از کلی گویی های رایج در باب مدح، نگاه دقیقی به جزئیات و ظرائف تحولات موضوع مدح داشته باشد؛ این جزئیات که به ندرت مورد توجه قرار می گیرند، پس از قرار گرفتن در کنار یکدیگر، بیان گر واقعیت زمانه و اوضاع جامعه هستند: قدرت حاکمان به مرور رو به افول نهاده است. شادی، رفاه، رونق اقتصادی و امنیتی که در جامعه رودکی، فرخی، عنصری و منوچهری وجود داشته، در دوره های بعد، از جامعه رخت بر می بندد. ممدوحان به مرور به ادب و فرهنگ بی توجه می شوند. قدرت حاکمان به بخت و اقبال نسبت داده می شود نه به لیاقت و کیاست ایشان. در دوره انوری شاعران اندک اندک جسورتر می شوند، لحن و نوع رابطه ایشان با ممدوحان تغییر می کند و ممدوحان خود را پند می دهند. کشور بی سامان و ضعیف می شود.

محمد غنیمی هلال در زمینه ادبیات تطبیقی و نقد ادبی به نوشتن آثار متعددی پرداخته است. وی آثاری را از زبان های مختلف همجون فرانسه، فارسی و... به عربی ترجمه کرده است. می توان گفت که ترجمه، رابطه ای تنگاتنگ با ادبیات تطبیقی دارد. کتاب "فی النقدالتطبیقی والمقارن" از این نویسنده فقط به ادبیات تطبیقی مکتب فرانسه نپرداخته است، بلکه بهمکتب آمریکا هم نظر داشته است. غنیمی هلال علاوه بر بررسی ارتباط ادبیات عرب با ادبیات دیگر ملل، ارتباط ادبیات با علومی دیگر همچون روانشناسی، فلسفه و ... را هم بررسی می کند.

ملک الشعرای بهار، سیاوش کسرایی و رحیم معینی کرمانشاهی از جمل? شاعرانی هستند که متأثر از شاهنامه خلقِ اثر کرده اند.

رویکردهای نو به ادب معاصر، در گستر? مطالعات ادبی جایگاه قابل توجهی دارد، که در سال های اخیر این توجه روز افرون شده است. در پژوهش حاضر با عنوان بررسی درون مای? برادرکشی در چهار داستان معاصر ایرانی، کوشش شده ابتدا برادرکشی در مذاهب مختلف و اساطیر اقوام گوناگون بررسی گردد، آنگاه یافته ها بر اساس مشابهت های ساختاری و الگوهای مشترک طبقه بندی شود. بسامد بالای آثار برجست? ادبی جهان و ایران با درون مای? برادرکشی، ما را بر آن داشت که با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی مضمون برادرکشی بپردازیم و این مضمون را در چهار داستان معاصر ایرانی با رویکردهای مختلف بررسی نماییم و نشان دهیم هر یک، الگوی برادرکشی را برای نمایاندن کدام معضل اجتماعی یا درد درونی به کار گرفته است: این الگو، در سمفونی مردگان(عباس معروفی) زوال تدریجی روشنفکران را در حکومت های استبدادی نشان می دهد، در سنگ انتظار(داوود غفارزادگان) نفس امّاره ای را به تصویر می کشد که انسان را به فساد و تباهی می کشاند، در سایه اش دیگر زمین را سیاه نخواهد کرد(حسین نوش آذر) پاره ای از معضلات روانی و کشمکش های درونی آدمی را می نمایاند و در داستان بن بست(احمد دهقان) تصویرگر برخی آسیب های اجتماعی و روانی ناشی از جنگ است. این پژوهش می تواند درآمدی بر پژوهش های همسو، در گستر? رویکردهای نوین ادبی، به داستان های معاصر ایرانی باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.