توده گرانیتوئیدی الوند با سن ژوراسیک میانی در نوار دگرگونی پلوتونیک سنندج- سیرجان واقع شده است. براساس مطالعات سنگ شناسی گرانیت های اصلی در محدوده مونزوگرانیت، سینوگرانیت، گرانیتوئیدهای مزوکرات در محدوده گرانودیوریت، تونالیت و کوارتز دیوریت و کوارتز مونزودیوریت و لوکوگرانیت ها در محدوده لوکوتونالیت، لوکوگرانودیوریت و لوکوکوارتزمونزودیوریت واقع شده اند. لوکوگرانیت ها با سایرگرانیتوئیدهای الوند کنتاکت واضح و غیرتدریجی نشان می دهند. مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمیایی نشان می دهد که گرانیت های اصلی از نوع s لوکوگرانیت ها از نوع i و گرانیتوئیدهای مزوکرات (تونالیت و کوارتز دیوریت ها) از نوع h (هیبرید) و گرانودیوریت ها از نوع s هستند. این گرانیتوئیدها ساب آلکالن، کالک آلکالن و از نظر درجه اشباع آلومین) َ(asi متاآلومین و پرآلومین می باشند. در نمودارهای عنکبوتی از لحاظ sr غنی و از ,ba rb, nb و ti تهی شده اند. در لوکوگرانیت ها مقدارk2o, mgo و feot کمتر و میزان na2o, cao بیش از سایر گرانیتوئیدهای الوند است. این سنگ ها از لحاظ عناصر hree و lree غنی شدگی و از عناصر hfse تهی شدگی نشان می دهند، که این ویژگی ها شاخص مناطق فرورانش و حواشی قاره ای فعال است. گرانیت های توده الوند از ذوب بخشی یک منشأ غنی از پلاژیوکلاز و فقیر از رس مانند متاآرکوز و یا اورتوگنیس ها دمای حدود 800 -750 درجه سانتی گراد و فشار حدود 2 کیلوبار تشکیل شده اند. لوکوگرانیت ها خصوصیات ترانجمیت های قاره ای را نشان می دهند و از ذوب بخشی یک منشأ غنی از پلاژیوکلاز و فقیر از رس در پوسته میانی - فوقانی (فشار بیش از 2 کیلوبار) تشکیل شده اند، این مذاب ها احتمالاً به صورت مجموعه های کوچک در امتداد گسل ها و زون های شکستگی در درون سایر گرانیت ها جایگزین شده اند. این گرانیت ها نیز به صورت فاز قدیمی دانه درشت و فاز جوان تر دانه ریز تشکیل شد اند. بنابراین گرانیتوئیدهای الوند در یک محیط قوسی- قاره ای و احتمالاً به دلیل فرورانش ورقه اقیانوسی نئوتتیس به زیر خرده قاره ایران مرکزی و از ذوب بخشی رسوبات دگرگون شده غنی از پلاژیوکلاز به وجود آمده اند.

منطقه جنوب تویسرکان در غرب ایران و بخشی از نوار دگرگونی سنندج- سیرجان است و متشکل از سنگ های دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی است که با توده های نفوذی فلسیک، حدواسط و مافیک قطع شده اند. حداقل یک دگرگونی ناحیه ای و یک دگرگونی مجاورتی در منطقه حادث شده است. ابتدا دگرگونی ناحیه ای، اسلیت ها، فیلیت ها، کلریتوئید شیست ها، مرمرها، متاولکانیک ها، ماسه سنگ های دگرگون شده و گارنت شیست ها را در حد رخساره شیست سبز ایجاد کرده است. متعاقب دگرگونی ناحیه ای، این منطقه تحت تأثیر توده های نفوذی جنوب تویسرکان و غرب سامن (جنوب غرب ملایر) قرار گرفته و دگرگونی مجاورتی به وقوع پیوسته است. در این دگرگونی، انواع هورنفلس ها در رخساره آلبیت- اپیدوت هورنفلس و هورنبلند هورنفلس ایجاد شده است. زون های دگرگونی ناحیه ای شامل زون های کلریت، کلریتوئید ± کلریت، بیوتیت و گارنت و زون های دگرگونی مجاورتی شامل کردیریت، کردیریت ± آندالوزیت و کردیریت ± پتایسم فلدسپار می باشد. زون های دگرگونی در منطقه افزایش درجه دگرگونی به سمت توده های نفوذی را نشان می دهند. با استفاده از واکنش های دگرگونی دما و فشار در طی دگرگونی ناحیه ای به ترتیب 480-300 درجه سانتی گراد و 3-5/1 کیلوبار و در طی دگرگونی مجاورتی 600-400 درجه سانتی گراد و 5/2-1 کیلوبار می باشد. شواهد صحرایی، میکروسکوپی و ژئوشیمیایی نشان دهنده این مطلب است که پروتولیت سنگ های دگرگونی منطقه مورد مطالعه شامل شیل ها و سیلتستون ها با میان لایه هایی از ماسه سنگ ها، سنگ های ولکانیکی بازیک- حدواسط و سنگ های آهکی می باشند. پروتولیت سنگ های دگرگونی، بیشتر از نوع پلیتی و به مقدار کمتر، ماسه سنگی می باشند. مسیر p-t-t این منطقه، در روی نمودار p-t، در جهت حرکت عقربه های ساعت بوده و با تزریق توده های نفوذی، دما افزایش یافته است. بعد از این مرحله، دگرگونی پسرونده رخ داده و دما کاهش یافته، اما فشار ایزوباریک می باشد.

منطقه مورد مطالعه در منطقه سرابی تویسرکان در استان همدان واقع شده که بخشی از زون سنندج سیرجان می باشد. سنگ های منطقه مورد مطالعه شامل سنگ های آذرین و دگرگونی می باشد که سنگ های آذرین دارای طیفی از گابرو تا گرانیت است. سنگ های گابرویی منطقه شامل انواع گابرو ها از جمله الیوین گابرو، گابرونوریت،نوریت و گابرو هستند. با توجه به دما سنجی های که به روش های مختلف برای گابرو ها انجام گرفته بیشترین دما را الیوین گابرو ها حدود 1300 درجه سانتی گراد و کمترین دما را گابرو ها حدود 950 درجه سانتی گراد دارا می باشند. همچنین فشاری که با استفاده از کانی کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز محاسبه شده است حدود 6 کیلو بار می باشد. برای تعیین ترکیب ماگما و محیط تکتونیکی از کانی های کلینوپیروکسن، بیوتیت و آمفیبول استفاده شده است. براین اساس ترکیب ماگما ازنوع تولئیتی، دارای فوگاسیته اکسیژن بالادر زمان تبلور و محیط تشکیل آن قوس آتشفشانی می باشد. سنگ های دگرگونی منطقه شامل سنگ های دگرگونی مجاورتی است که قسمت اصلی آن شامل سنگ های متاپلیتی که با میان لایه هایی از متابازیت و کالک سیلیکات ها می باشد. متا پلیت ها به طور کلی شامل هورنفلس ها و میگماتیت ها می باشد، هورنفلس ها شامل سنگ های دارای کردیریت –آندالوزیت و استارولیت-گارنت هستند که دمای حدود 630 سانتی گراد در فشار 5 تا 5/5 کیلو بار را دارا می باشند. میگماتیت-های منطقه دارای محدوده دمایی از 700 تا800 درجه سانتی گراد را در فشار5/5 تا6 کیلوبار دارند. ترتیب افزایش دما برای آنها شامل سنگ های دارای اسپینل در اطراف آندالوزیت، اسپینل در مرکز کردیریت، ادخال فیبرولیت درون کردیریت و گارنت می باشد. پدیده دیاتکسی و گرانیت های دارای گارنت بعد از این دسته از سنگ هاقرار دارند. از جمله خصوصیات میگماتیت ها می توان به بافت آذرین موجود در لوکوسوم هاکه پتاسیم فلدسپار به صورت شکل دار و کوارتز به صورت بین دانه ای فضای بین آن ها را پر کرده اشاره کرد. میگماتیت های تزریقی نیز در برخی قسمت ها یافت می شود.

چکیده: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی رفتار تابع زمان سنگ های گرانیتوئیدی الوند از منظر هوازدگی و خستگی می باشد. به منظور ارزیابی تاثیر هوازدگی بر روی این سنگ ها، از هرتیپ سنگی، نمونه هایی با 5 درجه هوازدگی تهیه شده و خصوصیات فیزیکی و مکانیکی آنها تعیین گردیدند. همچنین مطالعات پتروگرافی و آنالیزهای xrd و xrf بر روی درجات مختلف هوازدگی انجام گردید. در نهایت تاثیر هوازدگی از منظر شاخص های هوازدگی مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی تاثیر هوازدگی فیزیکی بر روی این سنگ ها، آزمون سرد و گرم شدن (600 چرخه)، آزمون ذوب و انجماد (300 چرخه) و آزمون سلامت سنگ (90چرخه) انجام گردیده است. به منظور تخمین زوال پذیری کتیبه گنج نامه، تعداد چهار کتیبه آماده شده و تحت چرخه های سرد و گرم شدن (600 چرخه)، ذوب و انجماد (300 چرخه)، سولفات منیزیم (60 چرخه) و باران اسیدی تا یک سال قرار گرفتند. آزمون های خستگی روی این سنگ ها تحت بیشینه بار، دامنه بار و فرکانس بارگذاری متفاوت انجام گردید. بعلاوه آزمون های خستگی استفاده شده، در هر دو شرایط بارگذاری نیرو کنترل و جابجایی کنترل انجام گردیدند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از میان شاخص های هوازدگی، شاخص های مهندسی و پتروگرافی تطابق خوبی با فرآیند هوازدگی داشته اند. این در حالی است که همخوانی مناسبی بین شاخص های شیمیایی و درجات هوازدگی مشاهده نگردیده است. بر اساس داده های به دست آمده از این پژوهش، چهار طبقه بندی هوازدگی ارائه گردیده که همخوانی خوبی با نتایج تحقیقات دیگر محققین دارند. به خاطر مقاومت زیاد سنگ های مورد مطالعه، اثر هوازدگی ناشی از فرآیند سرد و گرم شدن و ذوب و انجماد قابل چشم پوشی است. نتایج آزمون سلامت سنگ نشان می دهد که هوازدگی نمک، مونزوگرانیت ها را بیش از تونالیت ها و هولولوکوگرانودیوریت ها، تحت تاثیر قرار داده است. اثر تخریبی محلول سولفات منیزیم بر روی افت وزنی سنگ دانه ها بیش از سولفات سدیم ارزیابی گردیده است. این در شرایطی است که اثر تخریبی محلول سولفات سدیم در افت خصوصیات مهندسی این سنگ ها بیشتر از محلول سولفات منیزیم ارزیابی گردیده است. شبیه سازی رفتار کتیبه گنج نامه در برابر فرآیندهای هوازدگی نشان می دهد که اثرات تخریبی محلول سولفات به مراتب بیشتر از دیگر فرآیند های هوازدگی بوده است. آسیب انباشتی خستگی یک فرآیند سه مرحله ای را نشان می دهد که در اثر اعمال چرخه های بارگذاری و وقوع ریزترک در سنگ، ایجاد می شود. بعلاوه، مقایسه تغییرات کرنش جانبی و محوری نشان می دهد که کرنش جانبی آسیب پذیری بیشتری داشته و عمده ترک های ایجاد شده، در راستای محور بارگذاری می باشند. رفتار خستگی مونزوگرانیت ها نشان می دهد که با کاهش بیشینه بار و افزایش فرکانس بارگذاری، عمر خستگی این تیپ از سنگ به ترتیب، به صورت توانی و نمایی افزایش می یابد.

محدوده دگرگونی مورد مطالعه در جنوب قروه، در شمال غربی زون سنندج - سیرجان واقع است. توده پلوتونیکی جنوب قروه که مجموعه ای از سنگ های گرانیتوئیدی، گرانودیوریتی، کوارتز مونزونیتی و گابروها را در برمی گیرد، مطابق سن سنجی های اخیر در 149- 152 میلیون سال پیش در داخل سنگ های میزبان نفوذ کرده و باعث ایجاد دگرگونی مجاورتی در آن ها شده است. نفوذ توده ها و پروتولیت های گوناگون اعم از پلیتی و بازیتی دلیل متفاوت بودن طیف سنگ های دگرگونی این منطقه است. برای تخمین شرایط دما- فشار دگرگونی این مجموعه از نرم افزار termocalc و همچنین کالیبراسیون های خطی استفاده شده است. دما- فشارسنجی برای دگرگونی ناحیه ای m1 با استفاده از termocalc ، فشاری معادل kbar 9/3و دمایی برابر °c539 را به دست داده است. برای دگرگونی مجاورتی m2 با استفاده از این نرم افزار میانگین فشار 4.3 kbar و مقدار میانگین °c 607 به دست آمده است. همچنین برای دگرگونی مجاورتی m2، با استفاده از کالیبراسیون تجربی تعادل بیوتیت - مسکویت، دمایی معادل °c3/581 تخمین زده شده، و با استفاده از تعادل کلریت - مسکویت برای این مرحله دگرگونی دما °c620 و فشاری معادلkbar 65/3 به دست آمده است.

چکیده ندارد.