توتون (nicotiana tabacum l.) از جمله گیاهان صنعتی مهمی است که در اقتصاد بسیاری از کشور ها اهمیت دارد. علاوه بر برگ به عنوان بخش اقتصادی مهم آن، بذر توتون حاوی 38% روغن غیرخوراکی می باشد که می تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای سوخت های دیزلی مورد استفاده قرار گیرد. ایران به علت شرایط اقلیمی خاص و مناسب از دیرباز به عنوان یکی از مناطق مستعد جهت کشت انواع توتون محسوب شده و ژرم پلاسم غنی توتون به ویژه توتون شرقی در ایران وجود دارد. این توتون یک گروه از واریته های آفتاب خشک با برگ های کوچک و ترکیبات آروماتیک فراوان می باشند که اطلاعات کمی در مورد تنوع آن وجود دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم توتون شرقی موجود در کشور از نظر صفات مورفولوژیک، تعداد 100 ژنوتیپ توتون شرقی خارجی و داخلی موجود در بانک ژن مرکز تحقیقات توتون ارومیه در قالب طرح لاتیس ساده با 2 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد 8 صفت شامل ارتفاع و قطر ساقه، تعداد برگ در بوته، طول و عرض برگ، وزن تر و خشک برگ و روز تا 50% گلدهی مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها را از لحاظ تمامی صفات نشان داد که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های مورد مطالعه است. نتایج همبستگی نشان داد که صفت وزن برگ خشک به عنوان عملکرد دارای ارتباط مثبت معنی دار با سایر صفات می باشد. با استفاده از تجزیه مسیر، صفات مورد مطالعه بر اساس اهمیتی که در متغیر تابع (وزن برگ خشک) داشتند در 3 سطح اهمیت قرار گرفتند. تجزیه به مولفه های اصلی، متغیرها را به 5 مولفه با واریانس تجمعی 96% کاهش داد. در مولفه اول تمامی صفات (به جز ارتفاع ساقه) دارای همبستگی مثبت و معنی دار با آن بودند. با استفاده از تجزیه خوشه ای به روش متوسط گروه ها، ژنوتیپ ها در 4 گروه متفاوت قرار گرفتند. بیشترین فاصله بین ژنوتیپ های دو گروه 2 و 3 بود. مقایسه میانگین های صفات در گروه های حاصل از تجزیه خوشه ای بیانگر این بود که ژنوتیپ های موجود در گروه چهارم (trimph و ohdaruma) از نظر اکثر صفات دارای مقادیر حداکثر بوده و بنابراین می توانند در برنامه های اصلاحی به عنوان والد در تلاقی ها استفاده شوند. یکی از فاکتورهای مهمی که قابل استفاده بودن توتون را تعیین می نماید قابلیت سوختن برگ های آن می باشد. مقدار کلر موجود در برگ یکی از عوامل مهم در کیفیت سوختن برگ می باشد. نتایج نشان داده که زیاد بودن کلر (بیش از 2% وزن خشک برگ) دارای اثرات نامطلوب در کیفیت سوختن برگ می باشد. با توجه به کمی بودن صفت انباشت کلر در برگ، شناسایی qtl های مربوط به مقدار تجمع کلر در برگ می تواند گامی مهم در جهت شناخت ماهیت تنوع کمی آن و انتخاب استراتژی اصلاحی برای بهبود این صفت پیچیده باشد. بدین منظور دو ژنوتیپ توتون شرقی شامل basma seres 31 (با تجمع متوسط کلر؛ والد ماده) و spt 406 (با تجمع کم کلر؛ والد نر) که از نظر اکثر صفات زراعی نیز در نقطه مقابل همدیگر بودند، با یکدیگر تلاقی داده شده و تعداد 100 بوته از جمعیت 2f حاصل از تلاقی آنها به عنوان جمعیت تهیه نقشه برای شناسایی مکان های ژنی دخیل در تجمع کلر در برگ مورد استفاده قرار گرفتند. برای تهیه نقشه پیوستگی، از دو نشانگر ssr و issr استفاده گردید. آزمون چندشکلی آغازگرها در بین دو والد نشان داد که از مجموع 162 جفت آغازگر ssr، 34 جفت از آنها و از مجموع 80 عدد آغازگر issr، 20 عدد از آنها در بین والدین چندشکل بودند. نتایج آزمون به منظور شناسایی نشانگرهای دارای انحراف از نسبت های مورد انتظار مندلی نشان داد که 23 نشانگر ssr و 29 نشانگر issr دارای توزیع مندلی بودند. نقشه پیوستگی حاصل دارای 7 گروه پیوستگی بود که cm 8/570 از ژنوم توتون را تحت پوشش قرار می داد. فاصله هر دو نشانگر مجاور از یکدیگر به طور متوسط cm 78/16 برآورد شد. روش های تجزیه qtl از قبیل تجزیه تک نشانگری، مکان یابی فاصله ای ساده و مرکب به منظور شناسایی qtl ها قرار گرفتند. با استفاده از روش تجزیه تک نشانگری، نشانگر pt30346 دارای ارتباط معنی دار با مقدار تجمع کلر در برگ بود. با استفاده از هر یک از روش های مکان یابی فاصله ای ساده و مرکب یک qtl شناسایی شد. qtl شناسایی شده از طریق روش مکان یابی فاصله ای ساده (chlim)، در گروه پیوستگی 5 و qtl شناسایی شده از طریق روش مکان یابی فاصله ای مرکب (chlcim)، در گروه پیوستگی 2 قرار داشتند و به ترتیب 40% و 7% تغییرات فنوتیپی صفت را کنترل می نمودند.

به منظور بررسی و مقایسه تأثیر کود¬های زیستی، دامی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم، آزمایشی در سال زراعی 1392-1391 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار درمزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل6 سطح کودی: شاهد (عدم مصرف هر نوع کود)، کود شیمیایی (براساس آزمایش خاک و توصیه کودی)، نیتروکسین + کود زیستی فسفاته بارور2، کود دامی + کود زیستی فسفاته بارور2، سوپرنیتروپلاس + کود زیستی فسفاته بارور2 و تلفیقی (نیتروکسین + سوپرنیتروپلاس + کوددامی + کود زیستی فسفاتهبارور2 و 2 سطح ارقام گندم آبی (اروم و سواسون) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد، اثر رقم بر تعداد سنبلچه در سنبله،وزن سنبله، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله معنی¬دار بود. در این خصوص برای صفات تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله، رقم اروم و برای وزن سنبله و وزن هزاردانه، رقم سواسون برتر بودند. اثر تیمارهای کودی بر ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله و عملکرد بیولوژیکی معنی¬دار بود و در این رابطه برای ارتفاع بوته تیمارهای کود شیمیایی، نیتروکسین + کود زیستی فسفاته بارور2، کود دامی + کود زیستی فسفاته بارور2 و تیمار تلفیقی، برای طول پدانکل و وزن سنبله، تیمارهای کود شیمیایی، کود دامی + کود زیستی فسفاته بارور2 و تیمار تلفیقی، برای طول سنبله و تعداد دانه در سنبله، تمامی تیمارهای کودی و برای عملکرد بیولوژیکی، تیمارهای تلفیقی، کود شیمیایی و نیتروکسین + کود زیستی فسفاته بارور2 برتری داشتند. برهم¬کنش رقم و تیما¬رهای کودی بر صفات تعداد سنبله در مترمربع، مساحت برگ پرچم، عملکرد دانه، شاخص برداشت دانه و درصد پروتئین دانه معنی¬دار بود. بدین شرح که بیشترین تعداد سنبله در مترمربع در تیمار تلفیقی برای هردو رقم و تیمارهای کود شیمیایی و نیتروکسین + فسفات بارور 2 برای رقم اروم به دست آمد. در مورد مساحت برگ پرچم و عملکرد دانه، بیشترین مقدار در تیمارهای تلفیقی در هردو رقم و تیمار کود شیمیایی در رقم اروم مشاهده شد. تمامی تیمارهای کودی در رقم اروم و تیمارهای تلفیقی و کود شیمیایی در رقم سواسون بیشترین افزایش شاخص برداشت دانه را در مقایسه با شاهد نشان دادند. حداکثر درصد پروتئین برای رقم اروم در تیمارهای تلفیقی، نیتروکسین + فسفات بارور 2 و کود شیمیایی و برای رقم سواسون در تیمارهای کود دامی + فسفات بارور2 ، کود شیمیایی، نیتروکسین + فسفات بارور2 و تلفیقی به دست آمد.به طور کلی اختلاف معنی دار قابل قبولی بین دو تیمار کود شیمیایی و تلفیقی در اغلب صفات مخصوصاً در مورد عملکرد و اجزای عملکرد دانه در این پژوهش مشاهده نشد. بنابراین، این نتایج امکان جایگزینی کودهای شیمیایی با کودهای آلی را در یک سیستم کشاورزی پایدار یا ارگانیک به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی در تولیدگندم را بیان می نماید.

تلاش جهانی به منظور یافتن عصاره های طبیعی برای کنترل علف های هرز در حال انجام است. آشکار است که هر گونه موفقیت در این امر، به کاهش قابل توجه در مصرف علف کش های شیمیایی منجرخواهد شد. این پدیده که با عنوان آللوپاتی شناخته می شود، اثر متقابل گیاهان بر یکدیگر از نقطه نظر مواد شیمیایی را به نمایش می-گذارد. این تحقیق نیز براساس بررسی عصاره طبیعی تهیه شده از یک گونه علف هرز(آلاله داسی) با نام علمی (ceratocephalus falcata) بر جوانه زنی و رشد گیاهچه ی برخی گیاهان زراعی شامل غلات سردسیری و گرمسیری و تعدادی از گیاهان دولپه و علف های هرز طراحی و انجام گردید. جهت مطالعه اثر این گیاه، عصاره-های مختلف تر، هواخشک و خشک شده در آون روی جوانه زنی و رشد گیاهچه انجام گرفت. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که عصاره تهیه شده با غلظت های مختلف (25،50، 75 و 100 درصد) روی درصد جوانه-زنی اثر معنی داری داشت. به طوریکه تمامی غلظت های بکار برده شده باعث کاهش معنی دار درصد جوانه زنی بذور گیاهان زراعی و علف های هرز نسبت به شاهد شد. در بین غلظت های بکاربرده شده، غلظت حداکثر بیشترین بازدارندگی را به خود اختصاص داد. غلظت های پایین در آزمون گیاهچه نشان داد که اثر این غلظت ها نیز روی رشد گیاهچه معنی دار است و بیشترین اثر دگرآسیبی روی بخش ریشه چه مشاهده شد. همچنین نتایج تاثیر گذاری مواد دگرآسیبی این عصاره روی فرایند های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی نیز کاملاً آشکار گردید و نتایج این بخش به خوبی نتایج بدست آمده در بخش جوانه زنی و رشد گیاهچه را همراهی کرد. نتایج آزمایشات کشت جنین نشان داد که جنین استخراج شده از بذور در اثر تیمار با عصاره تحت تاثیر قرار گرفت. همچنین نتایج آزمایش تنفس سلولی(تست تترازولیوم) نیز تکمیل کننده نتایج کشت جنین بود و نشان داد که اثر بازدارندگی عصاره بیشتر با تأثیر روی نقاط رشدی بذور، باعث عدم فعالیت تنفسی در بخش زنده بذر شد. نتایج آزمایش شاخص پایداری غشاء نیز اثر بازدارندگی عصاره آلاله داسی را تایید کرد بنابراین نتایج پیش تیمارنمونه های برگی نشان داد شاخص پایداری غشاهای سلولی در اثر تیمار عصاره بصورت معنی دارکاهش می یابد و با افزایش غلظت عصاره میزان آسیب به غشاها افزایش یافت. نتایج آزمایش روی گیاهان کامل نیز نشان داد که عصاره گیاه آلاله داسی به دلیل دارا بودن اثرات بازدارندگی قوی نه تنها روی بذور و گیاهچه ها بلکه روی گیاهان کامل نیز توانست اثرات دگرآسیبی خود را اعمال کند. بنابراین امید است با بررسی دقیق تر و شناسایی مواد دگرآسیب و مکانیسم عمل آن بتوان در نهادینه کردن کاربرد این گیاه در کنترل علف های هرز در آینده بهره جست.

کشاورزی از منابع اصلی برای فراهم ساختن مواد مغذی مورد نیاز انسان، دام و طیور است. قسمت قابل توجه و اصلی خوراک دامها را گیاهان و تولیدات گیاهی تشکیل می دهند. در این گونه منابع خوراکی ترکیباتی یافت می شوند که در تغذیه دام اصطلاحا" به آنها مواد مغذی می گویند و نه تنها فعالیت های حیاتی حیوان را امکان پذیر می سازند، بلکه در سازندگی بافت حیوان نیز دخالت دارند (2). در ساختمان اندامهای گیاهی همان ترکیباتی شرکت دارند که در ساختمان بدن حیوان به کار رفته اند و شامل آب، پروتئین ها،چربی ها، کربوهیدراتها، مواد معدنی، ویتامین ها و غیره بوده و تفاوت عمده بین حیوان و گیاه در اختلاف ترکیب این مواد و مقدار آنهاست (2). امروزه محققین معتقدند که برای افزایش استقرار گیاهچه ها و بنیه اولیه آنها می توان از روش های اصلاحی، به زراعی و فیزیولوژیکی استفاده نمود. از جمله روش های متداول فیزیولوژیکی که امروزه استفاده می گردد می توان به نقش ویتامین ها مانند فولیک اسید اشاره نمود (1). فولیک اسید یا فولات با فرمول مولکولی(c19h19n7o6) یکی از ویتامین های ضروری گروه b و محلول در آب است. همچنین از ریز مغذی های مهم بشمار می رود که کمبود آن می تواند پیامدهای زیانبار بهداشتی، اجتماعی واقتصادی متعددی به همراه داشته باشد. به همین دلیل غنی سازی محصولات کشاورزی با این ماده حائز اهمیت است (5). در روش زراعی ریز مغذی ها به شکل پیش تیمار، افزودن به خاک و یا اسپری بر روی برگ ها در مراحل فنولوژیکی مختلف به مزرعه اضافه شده و از این طریق سبب افزایش میزان ریز مغذی ها در محصولات گیاهی می گردند(1). جو پس از گندم متداولترین غله به خصوص در مناطق معتدل و سرد محسوب می شود. با توجه به اینکه هدف اصلی زراعت جو تولید غذا برای دام می باشد، بنابراین دستیابی به روش هایی که بتوان حداکثر بازده تولیدی- اقتصادی را در واحد سطح به دست آورد، دارای اهمیت است. مشاهده شده است که فولیک اسید در فرآیند جوانه زنی و استقرار گیاهچه نقش ویژه ای دارد(3)، همچنین در پرشدن دانه های بیشتر و رسیدگی آنها تاثیر گذار بوده که به دنبال آن وزن هزار دانه نیز افزایش یافته است.تغذیه گیاهان با فولیک اسید محتوای اسید آمینه کل و آزاد را نیز افزایش می دهد(4). پژوهش حاضر با هدف غنی سازی جو، در مزارع تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1392، به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمار ها عبارتند از : 1) پیش تیمار بذور، 2) محلول پاشی در مرحله 4-3 برگی، 3) محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 4) محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 5) محلول پاشی در مرحله آبستنی، 6) محلول پاشی در مرحله پرشدن دانه ، 7) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 8) پیش تیمار+ محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 9) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله آبستنی، 10) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پر شدن دانه، 11) پیش تیمار+ محلول پاشی در مراحل پنجه زنی+ ساقه روی+ آبستنی+ پرشدن دانه و 12) شاهد (بدون پیش تیمار ومحلول پاشی) . پیش تیمار بذور با محلول 25میکرومولار اسیدفولیک به مدت 12ساعت و همچنین محلول پاشی گیاه نیز با همان غلظت در مراحل مختلف رشدی انجام شد.پس از برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد جو از جمله: تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و برخی صفات مورفولوژیکی ودر صورت امکان عناصر آهن، روی، منگنز، مس به همراه میزان پروتئین و برخی اسیدهای آمینه ضروری اندازه گیری می شوند.