مطالعه شکستگیهای ساختاری (structural fractures) و خصوصیات آماری و فراکتالی آنها، از سالها پیش همواره مورد توجه محققین بوده است. در تحقیق حاضر، ابتدا نقشه شکستگیهای ساختاری (خطواره های) منطقه تکنار، به عنوان یک منطقه شکننده (brittle) با استفاده از روشهای مطالعات دورسنجی (داده های ماهواره ای landsat etm+ و irs) و نرم افزارهای er-mapper 7.01 و arcview gis 3.2a تهیه شد. سپس با تکیه بر نقشه رسم شده ابتدا شکستگیها از نظر روند به 6 دسته طبقه بندی شدند. برای رسم دیاگرامهای گل سرخی دسته شکستگیها از نرم افزار rockwork 2006 استفاده گردید. این دسته بندی در بررسیهای صحرایی نیز مورد بازبینی قرار گرفت. سپس خصوصیات هندسی و ساختاری شکستگیها بر روی نقشه تهیه شده و همچنین در طی مطالعات گسلهای اصلی در پیمایشهای صحرایی، برداشت و مورد مقایسه قرار گرفتند. در این مقایسه، هر دو گروه داده (ماهواره ای و صحرایی) همخوانی بالایی را نشان دادند. بررسی الگوی فراکتالی (fractal model) شکستگیها با استفاده از نقشه رسم شده، خود مشابهی (self similarity) بالای شکستگیها را در سراسر منطقه نشان داد. میانگین بعد فراکتالی (d) بدست آمده برابر 46/1 محاسبه شد. رسم نقشه های منحنی میزان برای پارامترهای تراکم، تجمع و بعد فراکتال، با استفاده از نرم افزار autodesk land desktop 2004 انجام پذیرفت. با توجه به روند و نوع حرکت گسلها و جهت یافتگی کلی چین خوردگیهای منطقه، محور تنش عمومی فشارشی حاکم بر منطقه در جهت شمال غرب – جنوب شرق قرار دارد. همچنین با توجه به افزایش بعد فراکتال و نیز افزایش مقادیر تراکم (i) و تجمع (?) در بخش جنوبی تکنار، به نظر می رسد که سیستم گسل درونه نقش بیشتری در اعمال تغییرات ساختاری و ایجاد شکستگیها نسبت به گسل تکنار داشته است. با در نظر گرفتن مطالب یاد شده، چنین می نماید که الگوی تغییرات ساختاری در منطقه تکنار تحت مکانیسم برش ساده راستگرد بر روی گسل فعال درونه بوده و در طول زمان باعث چرخش چند درجه ای ساعتگرد محورهای تنش شده است. بررسی نقش گسل درونه در بالازدگی (uplift) محلی و نفوذ گرانودیوریتهای شمال کاشمر جهت مطالعات بعدی در این منطقه پیشنهاد می گردد.

یکی از اهداف اساسی و اولیه در مطالعات تفصیلی اکتشاف منابع معدنی، تفکیک آلتراسیون های معدنی به منظور مدل سازی شکل و موقعیت توده های معدنی و تهیه نقشه نقاط بهینه حفاری است. در این پایان نامه پس از اجرای یکسری پیش پردازش ها بر روی تصویر ماهواره ای فرا طیفی hyperion به تفکیک آلتراسیون های معدنی در تصویر با استفاده از دو روش طبقه بندی در سطح پیکسل نسبت باندی و sam و نیز دو روش طبقه بندی در سطح زیر پیکسلmtmf و cem پرداخته شده و سپس با استفاده از روش منطق فازی لایه های موثر بر کانی سازی مس پورفیری و بهترین لایه آلتراسیون حاصل از طبقه بندی تصویر، تلفیق گردیده و نقشه-های نقاط بهینه حفاری در منطقه مطالعاتی تهیه گردیده است. نتایج طبقه بندی تصویر فراطیفی با استفاده از روش های مذکور نشان دهنده بهترین دقت تفکیک آلتراسیون ها، در استفاده از روش نسبت باندی بوده که در حدود 94.2 درصد می باشد. نتایج بهره گیری از منطق فازی در مدل سازی تعیین نقاط بهینه حفاری نیز که با انطباق گمانه های موجود در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته اند؛ در بهترین حالت دقتی در حدود 65 درصد را نشان می دهد.

منطقه مختاران واقع در جنوب شهرستان بیرجند، با دارا بودن شاخص های کنترل کننده کانی سازی های مس پورفیری و طلای اپی ترمال، منطقه مناسبی جهت پی جویی این کانی های فلزی محسوب می شود. از مهمترین این شاخص ها، وجود دگرسانی های گرمابی و نزدیکی به عوارض ساختاری از جمله خطوار ه ها و گسل ها می باشد. در این پایان نامه از تصاویر ماهواره ای etm+ و aster برای بارزسازی دگرسانی های هیدروکسیل دار (آرژیلیک و سریسیتیک)، پروپیلیتیک و حاوی اکسید آهن استفاده شده است. روش های مختلف از جمله ترکیب رنگی باندها، نسبت باندی، تحلیل استاندارد و انتخابی مولفه های اصلی (pca)، طبقه بندی نظارت شده ماکزیمم شباهت، و یا ترکیبی از این روش ها برای بارزسازی این دگرسانی ها مورد استفاده قرار گرفته اند. در روش ترکیب رنگی باندها برای نمایش بهترین ترکیب از فاکتوری با نام فاکتور شاخص بهینه (oif) استفاده شده است که با توجه به میزان همبستگی میان باندها و انحراف معیارشان، مناسب ترین ترکیب 3 تایی را برای انتخاب می کند. نسبت باندی 1/3 تصویر etm+ برای دگرسانی های اکسید آهن دار، روش pca انتخابی 4 باندی تصویر aster برای دگرسانی های هیدروکسیل دار و نسبت باندی 8/(9+7) برای دگرسانی پروپیلیتیک بهترین نتایج را ایجاد کردند. در این پایان نامه همچنین با استفاده از اعمال فیلتر های جهت دار مختلف به تصویر باند 8 سنجنده etm+ خطوار ه های موجود در منطقه مختاران استخراج شده است. به منظور تهیه نقشه های پتانسیل معدنی با استفاده از gis، نتایج بدست آمده به صورت لایه های اطلاعاتی شاخص کنترل کننده کانی سازی مس پورفیری و طلای اپی ترمال ذخیره شده اند. این لایه های اطلاعاتی با استفاده از روش همپوشانی شاخص وزن دار با لایه های اطلاعاتی دیگر شامل سنگ منشأ، سنگ میزبان و گسل ها تلفیق شده و نقشه پتانسیل معدنی کانی های مس پورفیری و طلای اپی ترمال در منطقه مختاران را تولید کرده اند. در نهایت بازدید صحرایی از منطقه مختاران صحت نتایج بدست آمده را تایید کرد.