گونه های مختلف ریزوکتونیا و شبه ریزوکتونیا از عوامل ایجاد کننده سوختگی غلاف برگ برنج در اکثر مناطق برنج کاری ایران محسوب می شود. به منظور شناسایی عوامل سوختگی غلاف برگ برنج نمونه برداری ازغلاف های آلوده شش منطقه برنج کاری در استان فارس بعمل آمد و در نهایت 68 جدایه از این مناطق جمع آوری شد. شناسایی به کمک رنگ آمیزی هسته ها، اندازه گیری قطر سلول های ریسه و سختینه و روش های ملکولی انجام شد که در نهایت 63 جدایه مربوط به قارچsclerotium hydrophilum و پنج جدایه r. solani شناسایی شد. بهترین دمای رشد قارچ s.hydrophilum 30 درجه سانتی گراد اندازه-گیری شد. بهترین محیط کشت به منظور ارزیابی سازگاری رویشی قارچ s.hydrophilum، محیط کشت های psa و oma تشخیص داده شد. با بررسی سازگاری رویشی 63 جدایه از قارچ s.hydrophilum هشت گروه سازگار رویشی در بین جمعیت-های این قارچ در استان فارس شناسایی شدند. به منظور تشخیص جدایه ای با بیشترین میزان آلودگی، آزمون بیماری زایی 33 جدایه از قارچ s.hydrophilum بر روی سه رقم برنج خزر، هاشمی و لنجانی بلند انجام شد که در نهایت جدایه sp1 دارای بیشترین میزان آلودگی بود. جدایه sp1 بر روی 44 رقم مختلف برنج مایه زنی شد که در نهایت اکثر ارقام برنج دارای حساسیت نسبتاً بالایی به این جدایه از خود نشان دادند. به منظور تعیین گروه آناستوموزی پنج جدایه قارچ r.solani از آغازگر های اختصاصی زیر گروه ag-1 و ag-2 استفاده شد که در نهایت تمامی جدایه ها در گروه آناستوموزی ag1-ia قرار گرفتند. به منظور تایید شناسایی نهایی قارچ s. hydrophilum بررسی ناحیه its rdna برای نه جدایه از این قارچ صورت گرفت که پس از مشابهت یابی نهایتاً تمامی توالی ها با توالی های ثبت شده در بانک ژن شباهت بالا و گاهاً 100 درصدی با قارچ s.hydrophilum داشتند.

بیماری سیاهک دروغی برنج ناشی از قارچ ustilaginoidea virens ( cooke ) takah (-تلومورف: villosiclava virens) از شاخه آسکومیکوتا است که یک بیماری در حال افزایش در مزارع برنج استان گیلان در ایران مشابه بیشتر نواحی تولید این محصول در دنیا می باشد. اطلاعات کافی از جنبه های بیولوژی، مناطق گسترش بیمارگر و کنترل بیماری در ایران وجود ندارد. در این بررسی مزارع برنج در استان گیلان در سال های 1389 و 1390 مورد بازدید و نمونه های خوشه های آلوده برنج جمع آوری و در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور بررسی کنترل بیماری، اثر چند قارچ کش در منطقه آبکنار انزلی با سابقه ی دائمی آلودگی طبیعی مورد آزمایش قرار گرفت. مناطق عمده انتشار آن در مزارع واقع در حوزه تالاب انزلی شامل آبکنار و نیز مناطق اطراف شهرستان های فومن، صومعه سرا، انزلی و همچنین رشت می باشد. برای جداسازی این قارچ از محیط psa جهت کشت و از محیط مایع ps جهت خالص سازی و تولید کنیدی استفاده شد. نتایج توالی its و خصوصیات مورفولوژیک قارچ کشت شده وجود گونه ustilaginoidea virens را در منطقه تأیید نمود. بررسی ها نشان داد که این قارچ را در محیط فریزر 20- درجه سانتی-گراد، به صورت اسپوربال طبیعی، میسلیوم رشد کرده روی کاغذ صافی و میسلیوم جمع آوری شده از محیط ps، می توان به مدت طولانی نگهداری کرد. آزمایش جوانه زنی اسپور نشان داد که کلامیدوسپور از یک تا چند محل جوانه زده، تولید لوله تندش نازک کرد که در انتهای آن، 1 تا 3 عدد کنیدی کوچک، به رنگ روشن و گرد تا بیضی ایجاد شد. نتایج به دست آمده از بررسی جوانه زنی کلامیدوسپورها در محیط های مایع نشان داد که اسپورها در محیط آب و ps بالاترین جوانه زنی را داشته اند، هم چنین با گذشت زمان میزان جوانه زنی کلامیدوسپور کاهش یافت. نتایج بررسی حاصل از شدت و شیوع بیماری نشان داد که بیماری در سال 90 نسبت به سال 89 از شدت و شیوع بیشتری برخوردار بوده و در سال 90، بین تعداد اسپوربال و تعداد دانه سالم همبستگی معنی دار و منفی و بین تعداد اسپوربال و بذور پوک همبستگی معنی دار و مثبت وجود داشت. تست بیماریزایی با تزریق سوسپانسیون کلامیدوسپور در مرحله شکم موفقیت آمیز بود. کاهش و افزایش دما به طور متناوب، افزایش رطوبت محیط و قرار گرفتن گیاه در مرحله رشدی مساعد برای آلودگی باعث ظهور بیماری در آزمون بیماریزایی شد. بررسی ها نشان داد قارچ کش پروپیکونازول بیشترین تأثیر را در کاهش شدت و شیوع بیماری در شرایط مزرعه و بیشترین درصد بازدارندگی از رشد بیمارگر در محیط کشت در شرایط آزمایشگاه داشته است.

قارچ rhizoctonia solani ag-1 به عنوان یکی از مهمترین قارچ¬های بیمارگر گیاه برنج است. اهمیت این قارچ در کشاورزی با توجه به ایجاد بیماری مخرب شیت¬بلایت در برنج روز به روز بیشترمی¬شود. مبارزه با این بیماری از طریق روش¬های کنترل بیولوژیکی مورد توجه متخصصین قرار گرفته است. اکتینومیست¬ها باکتری¬هایی گرم مثبت و رشته¬ای هستند که بخش اعـــظم میکروارگانیسم¬های خاک را در بر می¬گیرند و با خصلت پراکنش گسترده، رشد ریسه¬ای در خاک، توانایی در کلونیزه کردن سطح ریشه گیاه، اثرات بازدارندگی روی میکروارگانیسم¬ها و تولید متابولیت¬های ثانویه متنوع از جمله آنتی¬بیوتیک¬ها، به عنوان عوامل قوی در کنترل بیولوژیک علیه بسیاری از عوامل قارچی بیماریزای گیاهی به شمار می¬روند. در این تحقیق جهت کنترل بیولوژیک قارچ عامل شیت¬بلایت برنج، فعالیت آنتاگونیستی25 جدایه اکتینومیستی از مزارع برنج استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. غربالگری از طریق آزمون زیستی به روش دیسک-آگار صورت پذیرفت و سه جدایه استرپتومایسس g، 5 و uبیشترین اثر بازدارندگی از رشد بیمارگر مورد بررسی را داشتند. در ارزیابی¬های گلخانه¬ای ثابت گردید که جدایه¬های مذکور موجب کاهش قابل توجه شدت علائم بیماری می¬شوند. جهت تعیین هویت این جدایه¬ها، در سطح جنس، آنها مورد ارزیابی¬های مورفولوژیکی، خصوصیات شیمیایی و بررسی¬های مولکولی با استفاده از توالی ژن rrna s16 قرار گرفتند و هویت آنها به عنوان سه گونه متعلق به جنس استرپتومایسس مورد تایید قرار گرفت.

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج یکی از مهم¬ترین بیماری¬های این محصول در مناطق برنج¬کاری سراسر دنیا و ایران می¬باشد که همه ساله خسارت نسبتا? زیادی به محصول وارد می¬کند. قدکشیدگی از علائم بارز این بیماری می¬باشد که در اثر تولید هورمون جیبرلین توسط جدایه¬های بیمارگر ظاهر می¬شود. تحقیق حاضر به منظور شناسایی مجدد گونه و یا گونه¬های بیمارگر، ترکیب جمعیتی گونه¬ای بیمارگر، بیماریزایی، تولید جیبرلین و ارتباط بین این دو صفت با جمع¬آوری 50 نمونه گیاهی آلوده از مزارع برنج استان گیلان، در 43 جدایه سوا¬سازی شده از بیمارگر انجام شد. تعیین شدت بیماریزایی به دو روش مایه¬زنی ساقه و بذر در رقم¬های گوهر، سپیدرود و هاشمی به ترتیب در سه مرحله رویشی (گیاهچه)، ابتدای مرحله زایشی (خوشه¬دهی) و بذر صورت گرفت. نتایج حاصل از شناسایی جدایه¬ها منجر به تشخیص دو گونه قارچی fusarium fujikuroi و f. verticillioides به ترتیب با ترکیب جمعیتی 4/88 درصد و 6/11 درصد از مجموع نمونه¬ها گردید. شدت بیماریزایی در f. verticillioides در هر سه مرحله رشدی گیاه نسبت به گونه دیگر بیشتر بود هرچند که تعداد جدایه¬های این گونه از گونه f. fujikuroi کمتر بود. نتایج آزمون بیماریزایی نشان داد که مایه¬زنی در مرحله گیاهچه¬ای و بذر باعث ایجاد آلودگی در تمام گیاهان شده و زمانیکه مایه¬زنی در ابتدای مرحله زایشی صورت گیرد ممکن است با بروز علائم آشکاری همراه نباشد. بعلاوه جدایه¬های مورد بررسی از جهت شدت بیماریزایی در میزبان در هر سه مرحله رشدی متفاوت بودند. تعیین میزان جیبرلین به روش اسپکتروفتومتری و hplc در 25 جدایه بیمارگر نشان داد که همه جدایه¬ها قادر تولید این هورمون می¬باشند ولی میزان آن در جمعیت مورد مطالعه متفاوت بود. تجزیه و تحلیل داده¬ها مشخص کرد که بین شاخص میزان تولید هورمون جیبرلین در بیمارگر و درصد افزایش ارتفاع ساقه در گیاه از لحاظ آماری ارتباط معنی¬داری وجود ندارد. احتمالا? حضور بیمارگر در گیاه و اثر قدرت بیماریزایی آن بیشتر و یا سریعتر از اثر جیبرلین در گیاه واقع شده است.

تغییر رنگ دانه برنج بیماری پیچیده ای است که توسط طیف وسیعی از میکروارگانیسم ها ایجاد و توسعه آن با توجه به رقم، فصل و منطقه متفاوت است. به منظور تعیین عوامل قارچی روی دانه های تغییر رنگ یافته ارقام مختلف محلی (هاشمی) و اصلاح شده (خزر و گوهر)، نمونه های خوشه های آلوده ارقام مذکور، در مرحله رسیدن برنج از مزارع مختلف استان گیلان در سال 1392 جمع آوری شدند. برای جداسازی قارچ ها از دانه های تغییر رنگ یافته از روش های کشت روی کاغذ صافی مرطوب، کشت روی محیط های غذایی آگاردار و روش شست وشوی بذر استفاده شد. در نتیجه بعد از ثبت خصوصیات پرگنه و صفات مورفولوژیکی قارچ ها، گونه های c. oxysporum، c. perangustum، c. angustisporum، c. cladosporioides و c. tenuissimum از جنس cladosporium و گونه های b. chloridis، b. sorghicola b.tripogonis ، b.cynodontis و b. oryzae از جنس bipolaris و گونه ی c. clavata از جنس curvularia و گونه ی a. hyalinulum از جنس acremonium و گونه ی f. lateritium از جنس fusarium و گونه ی e. nigrum از جنس epicoccum شناسایی و درصد وقوع هر یک از جنس ها محاسبه شد. اثر تغییر رنگ شلتوک برنج بر برخی خواص فیزیکی (طول، عرض، ضخامت، سطح، حجم، قطر میانگین هندسی، کرویت، قطر میانگین حسابی و ضریب لاغری)، نیروی گسیختگی دانه، درصد برنج خرد، عملکرد برنج سالم، راندمان تبدیل، درصد برنج سالم، درجه سفید شدگی، درصد گچی بودن دانه ها، وزن هزار دانه، تعداد دانه های پر، پوک و وزن دانه های پر در هر خوشه بررسی شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم (هاشمی، خزر و گوهر) و شاخص آلودگی دانه (آلودگی بالا و آلودگی پایین) بر پایه طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) انجام شد. خواص فیزیکی دانه، نیروی گسیختگی دانه، درصد برنج خرد، عملکرد برنج سالم، راندمان تبدیل، درصد برنج سالم، درجه سفید شدگی، درصد گچی بودن دانه ها، وزن هزار دانه، تعداد دانه های پر، پوک و وزن دانه های پر در هر خوشه تعیین شدند. نتایج نشان داد که تغییر رنگ شلتوک ناشی از عامل بیماری زا بطور معنی داری باعث تغییر طول (از 7/790 به 7/649 میلی متر)، ضخامت (از 1/700 به 1/676 میلی متر)، قطر میانگین هندسی (2/967 به 2/934 میلی متر)، قطر میانگین حسابی (از 3/845 به 3/789 میلی متر)، سطح (از 20/94 به 20/37 متر مربع)، حجم دانه (از 14/341 به 13/796 متر مکعب)، درصد گچی بودن دانه ها (از 0/19 به 0/22 درصد)، وزن هزار دانه (از 26/32 به 24/65 گرم)، تعداد دانه های پر (75/008 به 67/200)، پوک (40/75 به 50/45) و وزن دانه های پر در هر خوشه (1/87 به 1/58 گرم) و درصد خرد (از 11/46 به 14/55 درصد) شدند. همچنین درصد برنج سالم (از 58/18 به 54/21 درصد)، راندمان تبدیل (از 65/73 به 62/98 درصد)، عملکرد برنج سالم (از 89/69 به 86/08 درصد) و درجه سفید شدگی (از 51/05 به 48/39) در شلتوک با شاخص آلودگی بالا بطور معنی داری کمتر از شلتوک با شاخص آلوده پایین بود. بین ارقام مختلف از نظر اکثر خواص فیزیکی، نیروی گسیختگی و درصد برنج سالم پس از تبدیل و اکثر خصوصیات دیگر اختلاف معنی داری مشاهده شد.

چکیده ندارد.