با ورود محصولات فکری به حوزه صنعت و تجارت، قالب های قراردادی جدیدی پدیدار شدند. قرارداد مجوز بهره برداری از آن جمله است که به موجب آن مجوز گیرنده، حق استفاده از مال فکری مجوز دهنده را به دست می آورد. اقبال گسترده بخش خصوصی و دولتی به قرارداد مجوز بهره برداری، تحلیل ابعاد فقهی و حقوقی این قرارداد را به ضرورتی اجتناب ناپذیر مبدل ساخته است. از حیث حقوقی تحقیقاتی آغاز شده و ادامه دارد ولی از نظر فقهی در این حوزه ورودی صورت نگرفته و ضرورت بیشتری احساس می گردد. پایان نامه حاضر با درک این ضرورت، پس از معرفی قرارداد مجوز بهره برداری، موضوع و ارکان آن در حقوق موضوعه به بررسی ابعاد فقهی این قرارداد پرداخته و در این راستا ماهیت، مبانی مشروعیت، شروط صحت و آثار این قرارداد از حیث فقهی با توجه به عمومات ادله فقهی و عقود مشابه، مورد مطالعه قرارگرفته است. مقایسه اوصاف اساسی قراررداد مجوز بهره برداری با عقود معین مشابه در فقه، این واقعیت را آشکار می سازد که این قرارداد با عقودی همچون بیع و صلح تفاوت ماهوی داشته و به عقودی همچون اجاره و حق انتفاع بسیار شبیه می باشد. در عین حال، برخی عوامل وتفاوت ها باعث می گردد به این قرارداد به عنوان عقدی نامعین که نیازمند تدوین مقررات خاص می باشد؛ نگریسته شود. همچنین برای اینکه این قرارداد از حیث فقهی صحیح باشد؛ باید دارای شروطی که در فقه برای عوضین و متعاقدین مطرح گردیده باشد. قرارداد مجوز بهره برداری دارای برخی آثار اصلی و فرعی نیز می باشد. آثار اصلی این قرارداد تعهد به تسلیم موضوع مجوز و تعهدبه تادیه عوض می باشد. آثار فرعی قرارداد مجوز بهره بردار بسیار است. که به برخی از مهمترین آنها اشاره گریده است.

چکیده: دو گونه غیر بومی ماکروبنتوزی که دردهه اخیر در سواحل جنوبی دریای خزر درحال افزایش هستند کشتی چسب amphibalanus improvisus و دو کفه ای mytilaster lineatus می باشد. هدف از این تحقیق تعیین تعداد، زی توده، درصد پوشش و بررسی عوامل موثر برتوزیع و پراکنش این گونه ها درمناطق مختلف سواحل سنگی حوضه جنوب غرب دریای خزر بوده است. جهت نمونه برداری 10 ایستگاه در طول سواحل سنگی طبیعی و مصنوعی از آستارا تا بابلسر انتخاب و در طول یک سال به فاصله زمانی هر2ماه یکبار از شهریور 92 تا تیر93 توسط کوادرات 15×15 به صورت تصادفی مورد نمونه برداری قرار گرفتند. نتایج فاکتورهای غیر زیستی مورد سنجش نشان داد میانگین دمای آب 48/16سانتی گراد، شوری87/9 قسمت در هزار، اسیدیته27/8، اکسیژن محلول89/9میلی گرم بر لیتر، قابلیت رسانای آب52/16متر در ثانیه اندازه گیری گردید. میانگین و انحراف معیار تعداد بارناکل 165/271 ± 75/404، درصد پوشش657/19±83/36، وزن 825/11± 81/17(gr) در واحد سطح تعیین و تعداد، درصد پوشش و وزن دوکفه ای در ایستگاههای مختلف نشان داد که میانگین وانحراف معیارتعداد536/484±33/327، درصدپوشش 309/34±97/29، وزن 021/44±47/26(gr) در واحد سطح بوده و بیشترین تعداد607/116 ± 33/1211، بالاترین درصد پوشش 764/3 ± 83/90 و بیشترین وزن 052/65±67/109 مربوط به ایستگاه 3 می باشد. آزمون میانگین ها ی یکطرفه و توکی نشان داد که در ایستگاه های مختلف تعداد، درصدپوشش ، وزن بارناکل و دوکفه ای دارای اختلاف معنی داری در ایستگاههای 3 ، 4، 5، 6 بوده است. اگرچه نتایج پراکنش یکنواخت بارناکل را در ایستگاه های ده گانه نشان می دهند، اما در آزمون تشابه زیستگاهی مشخص شد که بیشترین تشابهات زیستگاهی مربوط به ایستگاه های 6، 3، 4،5 بوده و نتایج آزمون میانگین های یکطرفه در ماه های مختلف نشان داد تغییرات زمانی در فراوانی بارناکل تاثیر گذار نیست. درآزمون مولفه های اصلی دما هم راستا با فراوانی بارناکل، هم محور با رشد دوکفه ای اما شوری در جهت عکس فراوانی بارناکل و هم محور با سنجه های آماری دوکفه ای مهاجم می باشد. بیشترین فراوانی بارناکل و دوکفه ای به ترتیب در شوری 10-7 و11-9 قسمت در هزار است. در بررسی عوامل محیطی می توان استنباط کرد که به لحاظ شوری سواحل سنگی حوضه جنوب غرب دریای خزر برای رشد بارناکل بهینه و دما در فراوانی بارناکل، دوکفه ای مهاجم اثر مثبتی دارد. در ایستگاه های که دوگونه با هم دیده شدند رقابت بر سر فضا ایجاد می شود که این رقابت عموما" به نفع دوکفه ای مهاجم تمام می شود.

به منظور بررسی تغییرات فصلی پراکنش و تنوع گاماروسها به تفکیک جنسیت در سواحل ، نمونه برداری بصورت فصلی در ده ایستگاه (از بابلسر تا فریدون کنار) به مدت یکسال ازمرداد 1392 لغایت اردیبهشت 1393 با کوادرات 50×50 سانتیمتر بصورت تصادفی و برداشت کامل تمامی نمونه ها در طول سواحل شنی انجام گرفت. در مطالعات صورت گرفته فقط گونه pontogammarus maeoticus مشاهده شد. میانگین طول در نمونه های نابالغ و جنسهای نر و ماده بترتیب 1/4، 5/8 و 3/8 میلیمتر و وزن بترتیب 0068/0، 0303/0 و 0282/0 گرم برآورد شد، نرها دارای طول و وزن بیشتری از ماده هستند، حداکثر طول نر و ماده در این گونه 14 میلیمتربدست آمد از مجموع 1906 نمونه شمارش شده در آزمایشگاه 673 (30/35 %) نر ، 873 (80/45%) ماده ، 360 (9/18%) نابالغ بدست آمد. نسبت جنسی (نر/ ماده ) در فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب( 63/) ،(93/) ،(21/1) و(70/) بود. بیشترین نسبت جنسی با 21/1 در فصل پاییز (آبان) و کمترین نسبت جنسی با 63/ در فصل بهار(ادیبهشت) مشاهده شد همچنین این نسبت جنسی با اختلاف کم به نفع ماده ها می باشد .

ماهی گل آذین یکی از ماهیان غیر بومی و با ارزش تغذیه ای در دریای خزر می باشد. هدف از این پژوهش مقایسه پارامترهای رشد و برخی شاخصهای بیولوژیکی ماهی گل آذین (atherina boyeri) در سواحل جنوبی دریای خزر واقع در منطقه نیروگاه نکاء بوده است. بدین منظور 231 قطعه ماهی در پنج مرحله طی ماههای آذر، دی و اسفند (1392) و نیز اردیبهشت و شهریور (1393) تهیه گردید و بعضی از ویژگیهای زیست شناسی از قبیل سن، جنسیت و رشد را با توجه به اهمیت و گسترش جمعیتی و زمانی مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین سن، طول کل و وزن بترتیب 2 سال، 47/8 سانتیمتر و 81/3 گرم بوده است. همبستگی معنی داری بین طول کل ، وزن و سن ماهی وجود دارد (0.001>p ). بیشترین میزان رشد لحظه ای در 1 سالگی صورت گرفت. نسبت جنسی نر به ماده 1: 85/1 می باشد، که تفاوت معنی داری در آنها دیده شده است. نسبتهای جنسی نر : ماده براساس تعداد در هر گروه سنی بترتیب در یک سال 1: 58/1، دو سال 1: 75/1، سه سال 1: 25/2 و چهار سال 07/1:1 بود که تفاوت معنی داری در آن مشاهده گردیده است. شاخص گنادوسوماتیک (gonadosomatic index) در نر و ماده بترتیب 27/2 و 59/3 می باشد که با افزایش سن، کاهش می یابد. همچنین اوج منحنی gsi در اسفند ماه دیده شده است. میانگین فاکتور وضعیت (cf) در نر و ماده بترتیب 59/0 و 6/0 را نشان می دهد و اوج منحنی آن در ماه اردیبهشت و سن 2 سالگی دیده شد. بعلاوه رابطه طول و وزن (رگرسیون نمایی)، الگوی رشد منفی را در هر دو جنس نر و ماده نمایش داده است. در معادله رشد وان برتالانفی برای کل ماهیان lt = 13.47[1-e-0.27(t+1.61)] محاسبه شد. همه این فاکتورها نشاندهنده وضعیت متفاوت سن و رشد ماهی گل آذین در طی سنین مختلف و ماههای بررسی شده است. برای بدست آوردن تغذیه این ماهی نیز 191 نمونه ماهی گل آذین از سواحل جنوب شرقی دریای خزر از آذر ماه 1392 تا شهریور ماه 1393 و بطور فصلی صید و بررسی شد. در مطالعه حاضر تعیین اقلام غذایی و شاخص های طول نسبی لوله گوارش (rlg)، شاخص تهی بودن معده (vi) و شدت تغذیه (if) مورد بررسی قرار گرفتند. این ماهیان با میانگین طول نسبی لوله گوارش 06/0±46/0 جزء ماهیان گوشتخوار محسوب می شوند. میانگین شاخص تهی بودن معده 45 درصد محاسبه گردید که نشان دهنده وضعیت بین نسبتاً پرخور تا متوسط خور این ماهیان بررسی شده دارد و همچنین میانگین شدت تغذیه آنها 21/221±535 است که حد مطلوب برای این ماهی در این منطقه می باشد. براساس اولویت غذایی تعیین شده نیز گاماروس (بنتوز) و دافنی (زئوپلانکتون) بالاترین فراوانی حضور غذا را در بین سایر طعمه های خورده شده داشتند، اما براساس فرمول (fp) غذای اصلی وجود ندارد. بنابراین مطالعه صورت گرفته نشان دهنده فعالیت شکاری فرصت طلبانه این ماهی برای کسب غذا را دارد.