یکی از شیوه های معتبر در متون ادبی،اعم از نظم و نثر به منظور تبیین، ایضاح، تعلیل و تأیید مقولات تعلیمی در زمینه های مختلف، تمثیل است که از آغاز پیدایش ادب فارسی کمابیش مورد توجه شاعران و نویسندگان بوده، اما اوج اعتلای این شیوه مربوط به سبک عراقی و آذربایجانی و نثر مصنوع فارسی است که از قرن ششم هجری آغاز می شود و تا پایان قرن هشتم ادامه می یابد. اهمیت این شیوه در سبک های ادب پارسی تا حدی است که پاره ای از متون ادبی به عنوان متون تمثیلی شناخته می شوند. این شیوه بعدها و در قرن 10 و 11 در سبک هندی به صورتی خاص و به عنوان شاخص ترین ویژگی این سبک در شعر فارسی تجلی می یابد. نظامی بزرگترین شاعر داستان سرای کلاسیک ایران شمن بهره وری از شیوه های گوناگون بیان به این شیوه نیز توجه خاص کرده و از آن برای تفهیم هر چه بیشتر مقولات مورد نظر خود بهره گرفته است. رساله حاضر به بررسی تمثیل در سه منظومه این شاعر بزرگ یعنی، مخزن الاسرار، لیلی و مجنون و هفت پیکر پرداخته است. کار رساله با مطالعه دقیق سه اثر مذکور و تهیه فیش از تمثیلات موجود در آنها آغاز شده، سپس ابیات تمثیل، با تأیید استاد بزرگور راهنما مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و به توصیه ایشان، نسخه وحید دستگردی در هر سه اثر به عنوان نسخه اصلی، اساس کار قرار گرفته و از شروح دیگر مثل شرح دکتر برات زنجانی به عنوان نسخه بدل، بهره برده و در توضیح ابیات دشوار که متضمن نکات قابل شرح بود، از آنها و راهنماییهای سودمند استاد راهنما، استفاده شده است. شیوه تدوین پایان نامه به ترتیب زیر است: 1- توضیح کلمات و ترکیبات ابیات در موارد لازم. 2- معنی و توضیح ابیات دشوار. 3- بررسی تمثیل و شرح و تفسیر آن. 4- توضیح نکته های بلاغی به صورت اجمال. 5- بیان عناصر و مایه های تشکیل دهنده تمثیل.

عناصر داستانی یکی از معیارهای ادبی است که درباره بخش های تشکیل دهنده داستان و ویژگی های آن بحث می کند به همین دلیل با توجه به آن می توان جنبه هایی از آثار داستانی را نقد کرد. منظومه های فارسی نیز از آنجا که روایتی داستانی دارند می توان با استفاده از این عناصر بهتر شناخت و به میزان موفقیت نویسندگان این آثار در ارائه مطلب به مخاطب پی برد. منظومه خسرو و شیرین نظامی یکی از بهترین و مهمترین منظومه ها در ادب فارسی است بنابراین با این معیار می توانیم این منظومه را نیز بهتر بشناسیم و معرفی کنیم. همچنین می توان میزان موفقیت در تقلید و نوآوری منظومه های تقلیدی از این منظومه را هم به وسیله این محک ارزیابی کرد. در این پایان نامه سعی شده است منظومه خسرو و شیرین نظامی و نظیره های آن با توجه به عناصر داستانی نقد شود. همچنین از آنجا که اصل داستان از روایتی تاریخی بوده و بر اساس عشق و خیال پردازی سراینده آفریده شده، نقش عشق و خیال در آفرینش داستان مورد بررسی قرار گرفته است.. بنابر این تحقیق چنین استنباط شد که عناصر داستان در این کاربرد دارد اما نقش این عناصر در منظومه خسرو و شیرین یکسان نیست. به این معنی که برخی از این عناصر به طور صحیح و ابتدایی در داستان به کار برده شده، بعضی از این عناصر نیز در شکل گیری داستان نقش مهمی بر عهده دارند ولی با این وجود ایراداتی نیز بر آن وارد است و دسته دیگر از این عناصر نیز به شکلی در داستان نمود پیدا کرده اند که در داستانهای امروزی کمتر به این نحوه ارائه می شوند. به این ترتیب می-توان این منظومه را داستان نامید اما به دلیل قدیمی و منظوم بودن، تفاوت هایی از نظر ساختار داستانی با داستانهای امروزی دارد. همچنین کاربرد این عناصر در نظیرههای منظومه خسرو و شیرین نیز همانند این منظومه است اما با کیفیتی به مراتب پایین تر. همچنین چنین نتیجه گرفته شد که نظامی اصل این روایت را از تاریخ اخذ کرده اما با استفاده از تخیل خلاق خود از این روایت داستانی زیبا آفریده است و در این داستان عشق مطلوب خود را منعکس کرده است. شاعران مقلد او نیز با استفاده از تخیل خود در روایت نظامی تغییراتی ایجاد کرده و منظومه ای دیگر با تفاوتهایی جزئی آفریده اند.

بسیاری از رباعیات منسوب به خیام(ف 513-515ق) در برخی از متون نظم و نثر فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شدهاست. این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب این رباعیات به خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار میسازد. اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی، نام هفت شاعر در منابع مختلف درج شده است. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی دربارهی صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهاند اما ضرورت پژوهشهای بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. برای تحقیق در این زمینه 1274 رباعی منسوب به خیام از منابع مختلف جمع آوری شد و به همراه نام نسخ حاوی رباعی در برگه هایی جداگانه ثبت گشت. رساله ی حاضر با انتخاب پنج شاعر عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر و حافظ که تعداد قابل توجهی رباعی مشترک با خیام دارند، به بررسی صحت انتساب این رباعیات مشترک می پردازد و با مطالعه ی تاریخ نسخ و تحلیل سبکی و محتوایی، سراینده ی هر رباعی را معین می کند. اگر رباعی متعلق به شاعری دیگر باشد، با دلیل، انتساب آن را به خیام و شاعران نامبرده رد کرده، سراینده ی رباعی را معرفی می کند. از سویی با انجام پایان نامه ی حاضر، سراینده ی سیصدوسی وچهار رباعی که به چند شاعر منسوب شده بود، مشخص می شود و از سوی دیگر رباعیات اصیل خیام و رباعیاتی که انتسابشان به خیام اقوی است، شناخته می گردد و باعث می شود دامن خیام از برخی رباعیات سست و رکیک که به ناحق به نام وی رایج شده است، پاک شود. پژوهش حاضر در پنج بخش تدوین شده است. هر بخش شامل رباعیات مشترک یک شاعر با خیام است که در مجموع، رباعیات مشترک خیام با پنج شاعر(عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر، حافظ) بررسی می شود. هر بخش بر اساس موضوع رباعی ها به چند فصل تقسیم شده که در کنار بررسی نسخه ای، سبکی و محتوایی تک تک رباعیات، روند انتساب موضوعی آن ها را هم میسر می سازد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

تحقیق حاضر ، اختلاف روایت داستان عاشقانه لیلی و مجنون اثر چهار تن از سرایندگان این منظومه ( نظامی ، دهلوی ، جامی و عبدی بیگ شیرازی ) و چگونگی عشق شگفت و بی فرجام مجنون ، با دختری به نام لیلی را مورد بررسی قرار می دهد.

رساله حاضر از یک مقدمه و متن اصلی شامل 7 بخش به قرار ذیل است : 1 - ادبیات تعلیمی و کلیاتی درزمینه آن . 2 - نکات تعلیمی عرفانی 3 - نکات تعلیمی مذهبی . 4 - نکاتی برای تعلیم و تربیت کودک ، در این بخش نظریات هر دو شاعر با آوردن مضامین و مباحث مشترک و نقد و بررسی مطرح شده است . 5 - نکاتی در تعلیم شاهان ، در این بخش تعلیمات ارشادی آن دو برای شاهان مشترک است. 6 - نکات تعلیمی برای نسوان . 7 - نکات تعلیمی اخلاقی - اجتماعی .

هر ملتی به مبانی علمی و فرهنگی خود فخر می کند و در اعتلا وحفظ آن می کوشد. ما نیز به ادبیات و شاعران خود مباهات می کنیم، چرا که درخشانترین چهره های فرهنگ ما از آن شاعران و آفرینندگان آثار ادبی است . این آثار به حقیقت آینه تمام نمای فرهنگ و زندگی قوم ایرانی است . چکیده و عصاره آنچه این ملت در طول هزاران سال اندیشیده ، در این آثار تجلی یافته است . در این پایان نامه به دو مثنوی اسکندرنامه و هفت پیکر نظامی گنجوی پرداخته شده است که بر روی هم شامل 15616 بیت است و هدف از نوشتن این رساله بررسی مشکلات این دو منظومه در زمینه اصطلاحات ، ضرب المثلها ، کنایات و سایر مطالب قابل توضیح بوده است . به این منظور علاوه بر تامل و تعمق در یکایک ابیات این دو کتاب به منابع معتبر مراجعه شده و در نهایت فرهنگی برای رفع مشکلات هفت پیکر و اسکندرنامه ، در زمینه های مذکور ، تدوین گردیده است .

غزل یکی از انواع مهم و مورد توجه شعر فارسی است . معنی لغوی آن سخن گفتن عاشقانه است . به عبارت دیگر عشق خمیرمایه اصلی غزل را تشکیل می دهد می دانیم که عشق دوجهت دارد، عاشق و معشوق که هر کدام از این دو جانب برای خود ویژگیها و وظایف مناسب خود دارند.

رساله حاضر مسائل اجتماعی و خانقاهی در صفوه الصفا اثر ابن بزاز اردبیلی را مورد بررسی قرار می دهد.این رساله مشتمل بر یک مقدمه ، دو فصل (اجتماعی و خانقاهی) و بخش حواشی یا تعلیقات است. مقدمه رساله به معرفی مختصر از شخصیت ابن بزاز ، چگونگی تنظیم و فراهم آمدن این کتاب ، کیفیت تصوف در دوره ایلخانیان و معرفی نسبتا جامع از جنبه های مختلف حیات مادی و معنوی شیخ صفی و مراد وی، شیخ زاهد گیلانی پرداخته است. در بررسی مسائل اجتماعی که شامل تصویری نسبتا روشن از اوضاع اجتماعی ایران در قرن هشتم هجری، بخصوص در آذربایجان و بویژه در خطه اردبیل می باشد ، مسائلی نظیر آثار و ابنیه ، نزاعها و درگیریها، امراض و بیماریها ، انواع مشاغل و پیشه ها ، آداب و رسوم ، معتقدات و وضعیت شهرها از دروازه ها، محله ها، بازارها و رباطها مورد توجه قرار گرفته است.در مبحث مسائل خانقاهی توجه به معتقدات و آداب و رسوم صوفیانه ، کیفیت برپایی مجالس سماع حلقه های ذکر و نظایر آن شده است.در بخش تعلیقات به بررسی توضیحاتی پیرامون پاره ای نکات مطرح شده در پایان نامه براساس شماره صفجات رساله پرداخته شده است.