در این پایان نامه کتاب جام جم اثر اوحدی مراغه ای بحث می شود.

نظربه اینکه هرگونه پژوهش در زمینه علوم بلاغی علاوه بر شناخت ویژگیهای درونی بیرونی سخن، راهگشای بسیاری از دقایق و رموز نابگشوده در راستای دانش بشری است و آگاهی کامل درآن خاصه پس از سیر وعبور از گذرگاههای دیگر علوم لازم و معتنابه ادبی که درحکم مقدمات و مجوزی برای ورود به این پهنه گشاده اند، در ایفای مقاصد و دریافت مفاهیم عاملی بس موثر است و یاوری بس مدبر . همچنین از آنجا شناخت معجزگی قرآن کریم و درک اختصاصات بلاغی و نکته های ظریف آن،از دیرباز تا کنون، از مسائل مهم مورد بحث اندیشمندان، علمای بلاغت ، لغت شناسان و هنردوستان بسیار بوده است و هر روز در اطراف جهان، تحقیقات جدیدی در متن و پیرامون سخن خدا انجام می گیرد که این پدیده ها خود تائیدی تمام، بر وقل لوکان البحر مدادا لکلمات ربی لنفدالبحر است و مشعر براین که ادامه تلاش و کاوش د دامنه این دریای عظیم الهی بسیار بایسته و حیاتی است و بر هر پژوهنده بلاغی است که نخست هم خود را برای بدست آوردن آگاهیهایی از مصادیق بلاغی آیات به کار گ و از داده های این منبع بزرگ بهره مند گردد، آنگاه به دیگر مباحث این فن بپردازد. و از آنجا که زبان فارسی به علت داشتن زمینه های مناسب ، میدانی گسترده برای این مباحث است لذا نگارنده در این رساله کوشش نموده تحلیل بلاغی آیات قرآنی در متن دو کتاب -1 : مختصرالمعانی تفتازانی -2 جواهرالبلاغه احمد هاشمی با شواهد و نمونه های فارسی از بدیع را به رشته تحریر درآورد .

این رساله در سه بخش تنظیم شده است : بخش اول : مختصری درباره خاقانی و ویژ سبکی او، بخش دوم : مختصری در باب تشبیه و انواع آن . بخش سوم : انواع تشبی در دیوان خاقانی .

دراین رساله مباحثی که مورد بحث و بررسی قرار گرفته است عبارتند از : راب اخلاق و جهان بینی - اومانیسم و انسان شناسی - فلسفه وجودی اخلاق و نقش تعلیم و تربیت - عوامل موثر در پیدایش اخلاق نیک و بد - اصول اخلاقی حاکم بر مخزن الاسرا شامل : دیدگاهها، دنیا و دنیاستیزی، ایثار، خوش بینی، دین و دین باوری، رنج و نقش آن، زهد، عشق، عقل و عاقلی، قناعت ، صبر و استقامت ، ادب ، انصاف ، عدالت ، خدمت کردن، طاعت کردن، وقار و سنگینی، عاقبت اندیشی، تواضع و فروتنی، دوستی، هوشیاری در مقابل چرخ و گردش روزگار و عبرت آموزی، دانایی، تقلید، غفلت ، ریا، کژی و کاستی، خنده بی جا، فهرست آیات قرآن

به راه باده رفتن به از نشستن باطل و گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم از آنجائی که حیوانات (از نظر شکل ظاهری و عادات و رفتار و باورهای مردم درباره آنها) در شعر فارسی به خصوص شعر کهن تاثیر انکارناپذیر داشتند و با توجه به اینکه تاکنون فرهنگ جامعی درباره حیوانات برای رفع مشکلات دانشجویان بخصوص ادبیات فراهم نشده، نگارنده بر خود لازم دید تا جایی که زمان و منابع اجازه می دهند در این باره مطالعه و پژوهش نماید و حاصل آن را با عنوان "حیوانات در نظم فارسی از ابتدا تا دوره مغول با ویژگی های تصویری" تقدیم دوستداران ادبیات کند. که البته هدف عمده از انتخاب این موضوع رسیدن به همین نتیجه است . روش کار: روش کار توصیفی است و اساس کار استفاده از فیش های تهیه شده از دیوان هایی است که نامشان در منابع آمده در توضیحات هر مدخل به روش زیر عمل شده است : -1 توضیحات درباره آن که شامل سخنان کمال الدین دمیری، ذکریای قزوینی، محمد طوسی، دهخدا، معین، لئوکوم، دکتر مکری، دکتر حکیمی، دکتر محمودی و ترجمه تفسیر انجیل است . -2 کنایات ، ترکیبات و امثال بر گرفته از همان مدخل از فرهنگنامه شعری، فرهنگ کنایات و لغت نامه -3 شواهد شعری: در این بخش ابیات مربوط به همان مدخل از دیوانهای مذکور در منابع آمده است در سمت راست هر بیت دو شماره وجود دارد. شماره سمت راست که کوچکتر است مربوط به تعداد ابیات درباره همان مدخل در پایان نامه است و شماره چپ که بزرگتر است بیانگر جای قرار گرفتن آن بیت در کل ابیات پایان نامه است . سمت چپ هر بیت نام اختصاری شاعر یا دیوان او به اضافه صفحه قرار گرفتن بیت در دیوان آمده است . -4 صنایع و تصاویر: نام صنایعی که در شواهد شعری وجود داشت به اضافه شماره هایی که ما را به بیت خاصی در شواهد شعری راهنمایی می کنند. بیتی که شماره آن مقابل صنعت خاصی آمده در بردارنده همان صنعت است . (شماره دومی که سمت راست هر بیت است ملاک کار می باشد). -5 ویژگی ها: ویژگی های همان مدخل که در شواهد شعری ذکر شده، (به ترتیب بالا) آمده است . -6 سایر حیوانات : این قسمت به بیان ارتباط مدخل با سایر حیوانات پرداخته است . -7 سایر موارد: در این قسمت مواردی که مربوط به سه مورد بالا نمی شد مثل باورهای مردم و انواع آن حیوان آمده است . تبصر 1: ترتیب فوق ممکن درباره مدخلی رعایت نشده باشد. به علت عدم قبول انجام برنام توسط رایانه که مربوط به محدود بودن شواهد شعری اینگونه مدخلهاست . مثال: مدخل خردما، کپی، اسد و ... اهداف تحقیق: هدف ارائه فرهنگی است که پژوهشگران بتوانند به راحتی به باورها و تصاویر ساخته شده از جانوران دسترسی پیدا کنند و همچنین رسیدن به تمام آن چیزهایی است که نمی دانستم. سوابق تحقیق، -1 تسنیمی، علی: تصویرها، سمبل ها و نمادهای جانوران در شعر فارسی (رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس ، سال) 1373 -2 میرزانیا، منصور: فرهنگ پرندگان، موجود در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران -3 ؟: حیوانات در دیوان ناصرخسرو، موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تبصره 2: در این پژوهش تقسیم بندی روش کار تا حدودی به مورد سوم نزدیک است و نقطه مشترک دیگری بین این پایان نامه و تحقیقات مذکور وجود ندارد.

شعر و ادب فارسی ، از آغازه های سده سوم هجری با کوشش های نخستین شاعران و سخنوران فارسی پا می گیرد. در همین روزگاران زبان عربی نیز که زبان قرآن و اسلام بود گسترشی چنان فراگیر و ریشه دار یافته بود که کتابها به این زبان نوشته می شد، درس ها به این زبان آموخته و گفته می شد و وعظ ها به این زبان صورت می گرفت. از سوی دیگر بسیاری از شاعران پارسی زبان آن روزگار ، زبان عربی را در مدرسه آموخته و با فرهنگ و معارف قرآنی آشنا گشته بودند و چون از این چشمه جوشان فصاحت و بلاغت و معرفت و درایت ، جرعه ها نوشیده و بهره ها اندوخته بودند ، طبیعی بود که از این کتاب عظیم اثر پذیرفته و پاره ای از معارف و ظرایف آن را در شعر خویش بیاورند، به ویژه که قرآن از دیدگاه ادبی و بلاغی نیز پایگاه بسیار والایی داشت . افزون بر این ها بهره گیری از قرآن و کلام خدا به سخن آنان رنگی از تقدس نیز می بخشید و آن را برای خوانندگان ، خو اندنی تر و پذیرفتنی تر می ساخت. لذا در این پایان نامه در باره تاثیر قرآن در شعر شاعران دوره بازگشت ادبی تحقیق می شود.