سازند سورمه _ژوراسیک زیرین –بالایی ) کهن ترین عضو گروه خامی (ژوراسیک زیرین –کرتاسه زیرین) است که در نواحی محدودی از زاگرس مرکزی به ویژه فارس داخلی رخنمون دارد. تاکنون هیچگونه مطالعه ای در مورد رخساره ها و چینه نگاری سکانسی این سازند در برش های سطحی انجام نشده است. بنابراین از مهمترین اهداف این مطالعه می توان به بررسی های دقیق صحرایی و آزمایشگاهی برای تعیین رخساره ها، محیط های رسوبی و چینه نگاری سکانسی برونزدهای سازند سورمه در منطقه زاگرس مرکزی اشاره کرد. ستیرای این سازند در برش الگو حدود 670 متر است، اما در بعضی از نواحی جنوب ایران تا 1000 متر نیز گزارش شده است. نهشته های کربناتی ستبرلایه و سخت گذر، همراه با کمی تناوب های شیلی سازندگان اصلی ترکیب سنگ شناسی این سازند هستند. سازند سورمه با ناپیوستگی فرسایشی از سازندهای پایین و بالای خود جدا می شود. توالی چینه نگاری سازند سورمه به گونه ای است که سیمایی پنج بخشی به آن می دهد و می توان آن را به بخش های کربنات زیرین، شیل زیرین، کربنات میانی شیل بالایی و کربنات بالایی تفکیک کرد. بررسی صحرایی و آ‍زمایشگاهی بر روی برش های مختلف سازند یاد شده نشان می دهند که این مجموعه از چهار کمربند رخساره ای(پهنه جزر و مدی، تالاب، سد و دریای باز) و 15 رخساره مختلف ساخته شده است. داده های پتروگرافی و ایزوتوپی نشان می دهند که رسوبات و سنگ های سازند سورمه تایخچه دیاژنتیکی پیچیده ای دارند و محیط های دیاژنزی مختلف از جمله دریایی، جوی دفنی را تجربه کرده اند. از مهمترین فرایندهای دیاژنزی موثر بر رسوبات و سنگ های این سازند می توان به تراکم، میکریتی شدن، سیمانی شدن، دولومیتی شدن، سیلیسی شدن و انحلال اشاره کرد. مطالعه چگونگی تغییر ایزوتوپ های پایدار اکسیژن و کربن و عناصر فرعی نظیر سدیم و استرانسیم، سالم باقی ماندن ااییدها و حضور بیوکلاست هایی مثل استراکود، کوکولیت و براکیوپود گواه آن است که ترکیب کانی شناسی اولیه نهشته های سازند سورمه در منطقه مورد مطالعه کلسیتی بوده است. بررسی تغییرات عمودی رخساره ها داده های ژیوشیمی هم ارزی با نهشته سنگ های ژوراسبک جنوب خلیج فارس و منحنی افت و خیز سطح جهانی آب دریاها از بودن شش سکانس رسوبی در سازند سورمه شامل سکانس یک (تورآرسین)، سکانس های دو و سه (آلنین –باتونین) و سکانس های چهارتا شش (کالروین-تیتونین) حکایت می کنند. این سکانس ها که توسط ناپیوستگی های عمده محدود شده اند، به ترتیب با سوپرسکانس های آبساروکای بالایی،زونی زیربن یک و زونی زیرین دو اسلاس هم ارز هستند. یافته های حاصل از این مطالعه نشان می دهند که در آغاز ژوراسیک میانی (آلنین-باژوسین) با تکاپوی گسل های نرمال کهن از جمله پیشانی کوهستان محیط رسوبگذاری از رمپ به شلف تغییر یافت و با ایجاد حوضه های درون شلفی ، کربنات های دوباره نهشته شده و رخساره های پلاژیک پدید آمدند. پیامد حرکات شاقولی (زمین زایی) ناشی از رویداد تکتونیکی کیمرین میانی در باتونین بخش عمده حوضه از آب خارج و روند رسوبگذاری متوقف گردید. با خیزش فراگیر سطح جهانی آب دریاها از پایانه های دو گر (کالووین) انباشت نهشته های سازند سورمه دوباره آغاز شد و تا پایان ژوراسیک (تیتونین) ادامه یافت

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

سازند چهل کمان به سن پالئوسن پسین(تانتین) در حوضه رسوبی کپه داغ، شمال شرق ایران نهشته شده است . این سازند از سنگ آهک ، دولومیت و بین لایه هایی از کنگلومرا، ماسه سنگ و شیل و نیز رسوبات تبخیری تشکیل شده است . سازند چهل کمان در مقطع تیپ 234 متر ضخامت دارد که به طرف شرق و غرب ضخامت آن کاهش می یابد. مرز زیرین آن با سازند قرمز رنگ سیلیسی آواری پسته لیق تدریجی و مرز بالایی آن با شیل های زیتونی رنگ سازند خانگیران هم شیب است . برای تشخیص تاریخچه رسوبگذاری و دیاژنتیکی رسوبات کربناته سازند چهل کمان شش مقطع چینه شناسی به طور دقیق اندازه گیری و نمونه برداری شده است . مطالعه پتروگرافی و ژئوشیمی این سازند با استفاده از 850 مقطع نازک ، آنالیز 100 نمونه سنگ آهک و دولومیت برای تعیین ایزوتوپ های کربن و اکسیژن، تجزیه 40 نمونه برای تعیین مقدار عناصر اصلی(منیزیم و کلسیم) و کمیاب (منگنز،آهن،سدیم و استرانسیم)، دیفراکسیون اشعه ایکس در 30 نمونه و تعداد زیادی نمونه صیقل یافته توسط میکروسکپ کاتدولومینسانس انجام شده است .

سازند میلا ( کامبرین میانی - بالایی ) در بخش های مختلف کوههای البرز رخنمون دارد و بطور عمده در برگیرنده سنگهای کربناته است منطقه مورد مطالعه در البرز باختری ( جنوب تبریز) در آذربایجان خاوری قرار دارد. مقطع چینه شناسی سازند میلا به ضخامت نزدیک به 340 متر در روستای تپیک دره ( خاور عجب شیر) برای تشخیص رخساره ها و محیط رسوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی ( میکروسکوپی ) موجب شناسایی 12 میکروفاسیس کربناته و یک رخساره ماسه سنگی در سازند میلا شده است ، این رخساره ها در محیط های رسوبی گوناگون به شرح زیر نهشته شده اند: 1 - رخساره های پهنه جزر و مدی ( فنسترال دولومیکریت با قالب تبخیری ، فنسترال دولومیکریت پلت دار و اینتراکلست دار، اینترامیکرودیت ماسه ای و پلت دار دولومیتی شده ، استروماتولیت بیولیتیت دولومیتی شده ، دولومیکریت پلت دار لامینه ای ) . 2 - رخساره های لاگونی ( پل اسپاریت دولومیتی شده همراه با فابریک چشم پرنده ای و دولومیکریت پلت دار با آشفتگی زیستی ) . 3 - رخساره هیا سدی ( اوواسپاریت دولومیتی شده ، اوواسپاریت بیوکلست دار دولومیتی شده و اینترااسپارودیت دولومیتی شده ) . 4- رخساره دریای باز ( دولومیکریت با آشفتگی زیستی ). 5- رخساره لیت آرنایت وابسته به رخساره رودخانه ای/دلتایی. تغییرات عمودی رخساره بیانگر دو سکانس بزرگ رسوبی کم عمق شونده است که در بر دارنده چندین سیکل کوچکتر پسرونده در مقیاس متر است . این مطالعه نشان می دهد که سازند میلا در یک پلاتفرم کربناته رمپ مشابه خلیج فارس امروزی نهشته شده است.

سازند مبارک در بخش های وسیعی از البرز مرکزی گسترش دارد. بخشهای قاعده ای این سازند از شیل و آهکهای نازک لایه تشکیل شده است و به تدریج در بخشهای میانی و بالایی به آهکهای ضخیم لایه تا توده ای دارای قطعات اسکلتی و غیراسکلتی فراوان تبدیل می گردد. جهت شناسایی رخنمونهای مختلفی از آن در نواحی شمالی البرز مرکزی(برشهای زانوس و لاشک) و نواحی جنوبی آن (برشهای شهمیرزاد، آرو و مبارک آباد) مورد مطالعه قرار گرفته اند. مطالعات صحرائی و میکروسکوپی به شناسایی رخساره های زیر منجر شده است:1- کمربند رخساره ای پهنه های کشندی شامل: الف - مدستون آهکی با فابریک فنسترال و قالبهای تبخیری، ب - باندستون استروماتولیتی و ج - پکستون - گرینستون پلوئید، اینتراکلاست، بیوکلاست دار با فابریک فنسترال2- کمربند رخساه ای لاگونی شامل: الف - وکستون - مدستون فسیل دار دارای آشفتگی زیستی، ب - پکستون - وکستون گاستروپددار دارای آشفتگی زیستی، ج - پکستون جلبک دار دارای آشفتگی زیستی و د - گرینستون - پکستون پلوئید، جلبک وک کلسیسفردار.3- کمربند رخساره ای سدی : الف - گرینستون اائیددار و ب - گرینستون اینتراکلاست - بیوکلاست دار.4- کمربند رخساره ای دریای باز مرکب از الف: گرینستون براکیوپد، اکینو درم دار، ب - گرینستون اینتراکلاست، بیوکلاست دار، ج - پکستون اکینودرم دار، د - وکستون اکینو درم، براکیوپددار دارای آشفتگی زیستی و ه- وکستون/ مدستون فسیل دار.در بخش عمیق تر دریای باز (رمپ عمیق) تورده های عدسی شکل پشته های گلی ‏‎(waulsortion mud mound)‎‏و رخساره های وابسته و همچنین رخساره توربیدایتی آهکی ‏‎(calciturbidite)‎‏ شناخته شده اند. وجود افق های متعددی از رخساره های طوفانی ‏‎(tempestite)‎‏ موید تاثیر فرآیند طوفان در حوضه رسوبی سازند مذکور در زمان رسوبگذاری بوده است. مطالعه میکروفسیل های سازند مبارک منجر به شناسایی 84 جنس و گونه شامل فرامینیفرها و جلبکهای آهکی گردیده است که از میان آنها 4 گونه فرامینیفر براساس ‏‎brunsia x1, permodiscus x2, endothyra x3, pseudostaffella x4‎‏ وابسته به خانواده ‏‎ozawainellidae, endothyridae, archaediscidae, pseudoammodiscidae‎‏ برای اولین بار معرفی می گردند. براساس میکروفسیل های موجود در برشهای مطالعه شده، سن سازند مبارک تورنزین پیشین تا نامورین پیشین تعیین شده است. بر پایه مطالعات میکروسکوپی، شناسایی و تفکیک میکروفاسیس ها و تعیین سن توالیهای سازند مبارک، 7 سکانس رسوبی در سازند مذکور شناسایی شده است. این سکانسها با بخش بالایی سوپر سیکل کاس کاس کیا ‏‎(kaskaskia ii)‎‏ قابل مقایسه بوده و با سکانسهای پیشنهاد شده برای دیگر نقاط همسان هستند. رخساره و سکانس های سازند مبارک در یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ با انتهای پرشیب ‏‎(distally steepened rmap)‎‏ نهشته شده اند.

سنگ های سازندهای دلیچای و لار (ژوراسیک میانی تا بالایی) در منطقه پلور برونزد دارند. به منظور تعیین رخساره ها ، محیط رسوبی و سکانس های سازندهای یادشده رخنمون های این سازندها در مسیر ارتباطی تهران-آمل در منطقه پلور(ناحیه پل دختر) مورد بررسی قرار گرفته است.سازند دلیچای در ناحیه مورد مطالعه 112 متر ضخامت دارد که شامل شیل، مارن و سنگ آهک رسی است. سازند لار نیز حدود 300 متر ضخامت دارد . بخش پائینی آن شامل آهک های روشن یا خاکستری با لایه بندی نازک همراه با گرهک های چرتی است و بخش بالایی آن آهک توده ای حاوی ندول چرت است. سنگهای سازندهای دلیچای و لار در یک پلاتفرم کربناته با انتهای پرشیب مشابه محیط رسوبی فلوریدای امروزی نهشته شده اند. نبودن رخساره های سدی، لاگونی و پهنه های جزر و مدی نشان می دهد که در منطقه پلور سازندهای دلیچای و لار در اعماق بیشتری نسبت به سایر مناطق البرز نهشته شده اند.مهمترین فرآیندهای دیاژنتیکی مشاهده شده در سنگهای سازندهای دلیچای و لار، در منطقه پلور دولومیتی شدن، سیلیسی شدن، سیمانی شدن، متراکم شدن، آشفتگی زیستی و نئومورفیسم هستند.

بررسی رخساره ها ، تغییرات نسبی ژرفای رخساره ها و چینه نگاری سکانسی به شناسایی دو سکانس رسوبی ( چرخه رده سوم ) در سازند فهلیان انجامیده است . این سکانس ها با چرخه های رسوبی کرتاسه زیرین که در جاهای دیگر دنیا شناسایی شده اند قابل مقایسه هستند .

بررسی سکانسهای رسوبی نشان می دهد که رخساره های با پتانسیل مخزنی ( رخساره های آهکی دوباره نهشته شده ) وابسته به پایان دسته رخساره ای ‏‎(tst)‎‏و دسته رخساره ای ‏‎(hst)‎‏هستند . رسوبگذاری رخساره های آهکی دوباره نهشته شده ، یکسان نبودن ستبرای نهشته های سازند فهلیان در برشهای مورد مطالعه و مورفولوژی پلات فرم کربناته سازند فهلیان پیامدی از عملکرد گسلهای قدیمی حوضه رسوبی است .

برای تشخیص رخساره ها ، محیط های رسوبی و سکانسهای نهشته های اواخر ژوراسیک میانی-کرتاسه زیرین در شمال کرمان، برش های چینه نگاری این سنگها در نواحی ناودیس بیدو، فیض آباد و هشونی بررسی شده است.