نام پژوهشگر: محمدعلی موحدی
میثم کهن ترابی محمدعلی موحدی
اولین گام برای اجرای صحیح و همهجانبه احکام و قوانین اسلام، برپایی حکومت اسلامی است. اما این تنها شرط آن نیست؛ چرا که اگر حکومت در مسیر صحیح هدایت نشود و یا گرفتار آفات و انحرافات شود، قطعاً در نیل به اهداف خود موفق نخواهد بود. از جمله آفاتی که میتواند گریبانگیر نظام اسلامیشود، آسیب هایی است که در رفتار کارگزاران با مردم پدید میآید. اگر کارگزاران که نمایندگان حکومت و رهبری هستند در رفتار خود با مردم دچار انحراف شوند، زمینهساز وقوع خطرات جبرانناپذیری برای نظام اسلامیخواهند شد. بدبینی مردم به نظام، تغییر نگرش آنها به دین و حتی ناکارآمددانستن دستورات دینی در عرصه حکومت، دستبرداشتن مردم از حمایت دولت و سرانجام قرارگرفتن نظام در سراشیبی سقوط و انحطاط از مهمترین این خطرات هستند. مولای متقیان(علیهالسلام) در نهجالبلاغه به ابعاد مختلف تعامل ناصحیح کارگزاران با مردم پرداخته اند. ایشان برای پیشگیری از ظهور این آسیبها، در انتخاب کارگزاران خود معیارهایی چون تقوا، انتقادپذیری، سابقه و خانواده نیک را مورد توجه قرارداده و کارگزاران خود را نیز به رعایت آنها سفارش می کردند. از منظر نهجالبلاغه خشونتورزی با مردم، فاصلهگرفتن از آنها، تناقض در گفتار و کردار، افزونخواهی و رفاهزدگی، عدم شایستهسالاری در انتخاب دستیاران و عوامل و محدودکردن فضای نقد در جامعه از مهمترین و شایعترین آسیب هایی هستند که ممکن است کارگزاران در طول دوران مسئولیت خویش به آنها دچار شوند. توجه به این مطلب ضروری است که امام علی(علیهالسلام) بیشتر تمرکز خویش را در پیشگیری از وقوع این آسیب ها به کار می گرفتند. ایشان همواره مردم و کارگزاران را به حقوق و وظایف خویش آشنا می ساخت، از کارگزاران می خواست انتقادپذیر باشند همانگونه که خود فضای نقد را در جامعه گسترش می داد. کارگزاران را به ارتباطی شفاف و رودررو با مردم سفارش می کرد و البته خود ایشان بر رفتار آنها با مردم نظارت خاصی داشتند و هر گاه لازم می دانستند از تشویق و تنبیه استفاده می کردند تا آسیب هایی که ممکن است گریبانگیر مسئولان شود به حداقل ممکن برسند. قاطعیت در برخورد با مسئولان متخلف توسط حضرت، روشن می سازد که رهبری نظام نباید در این مقوله با تسامح و تساهل برخورد نماید؛ چرا که مسئولان متخلف، خیانتکنندگان به حکومت و مردم هستند و مردم سازشکاری و اغماض را با خائنین بر نمی تابند و اگر با آنها با جدیت برخورد نشود، از حکومت و عدالتگستری آن مأیوس خواهند شد. از این رو، امام علی (علیهالسلام) با متخلفین به شدت برخورد می کرد. گاه این شدت به حدی بود که ایشان علاوه بر تذکر،تهدید و برکناری متخلفین، آنها را به سختی مجازات می کرد.
محمدعلی موحدی عادل ساریخانی
ثنویت یا یگانگی موضوعات محاربه و بغی و جرم قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی از مباحث بسیار مهم فقه جزایی است. برخی متون فقهی و نیز برخی قوانین به تبع قرآن کریم این عناوین را در کنار هم ذکر کرده اند، به گونه ای که موهم این معناست که موضوعات مورد اشاره ، یک جرم به شمار می روند در مقررات کیفری ایران از جمله قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح جرم قیام مسلحانه ، افعالی مانند طرح قیام مسلحانه و تهیه سلاح و مهمات و نامزدی مشاغل حساس قیام مسلحانه یا تشکیل دسته و گروه جهت قیام مسلحانه علیه حکومت رفتارهایی مجرمانه ای هستند که در صورت احراز سایر شرایط قانونی به عنوان جرم قیام مسلحانه علیه حکومت قابل تعقیب اند این پایان نامه درصدد تحلیل کارکرد گفتمان فقهی – حقوقی بحثهای دانشمندان مسلمان در حوزه جرم قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی است نوشته حاضر با مفروض دانستن دوگانگی بین جرم قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی و محاربه، به تبیین معنای جرم قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی می پردازد.نتیجه اینکه هر چند موضوعات محاربه و بغی با جرم قیام مسلحانه دارای یگانگی مطلق نیستند و از طرفی نیز اگر چه جرم قیام مسلحانه با بغی نمیتواند رابطه تساوی داشته باشد اما با شرایطی میتواند به عنوان یکی از مصادیق بغی ، قابل تعریف و بازگشایی می باشد .