قارچ rhizoctonia solani یکی از متنوع ترین و پیچیده ترین گونه های قارچی بوده و از نظر مقایسه ریخت شناسی شبیه قارچ های ناقص بازیدیومیست است. دامنه میزبانی وسیع و فقدان صفات تشخیصی در آن، مطالعات ژنتیکی و تاکسونومیکی جمعیت های این قارچ را با مشکل مواجه ساخته است. در این پژوهش تنوع بیماریزایی 9 جدایه از قارچ رایزوکتونیا باگروه های آناستوموزی مختلف جدا شده از میزبان های مختلف روی 14 میزبان از خانواده های مختلف گیاهی که دارای اهمیت اقتصادی می باشند، شامل ذرت و گندم از خانواده گندمیان (poaceae)، فلفل، گوجه فرنگی و بادمجان از خانواده سیب زمینی (solanaceae)، گلرنگ و آفتابگردان از خانواده کاسنی (compositeae)، پسته از خانواده سماق (anacardiaceae)، عدس و ماش از خانواده بقولات (leguminaceae)، خربزه و هندوانه (cucurbitaceae) و کلزا و تربچه (brassicaceae) در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات با سه تکرار و در هر تکرار با 10 گیاهچه در درون پتری دیش انجام شد. شدت آلودگی و بیماری زایی میزبان بر اساس نمره دهی میزان آلودگی و علائم توسعه یافته روی ریشه ارزیابی شد. تنوع ژنتیکی جدایه های قارچ رایزوکتونیا با استفاده از نشانگرهای مولکولی rflp-pcr و rapd-pcr مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اغلب گیاهان مورد آزمایش نسبت به بیمارگر حساس و علائم آلودگی را نشان دادند. توسعه آلودگی روی ذرت و گندم به ترتیب با درصد بیماری زایی 99/3 و 3/33 درصد کمترین مقدار بود ولی گوجه فرنگی، گلرنگ، عدس با متوسط درصد بیماری زایی بیشتر از 69 درصد بیشترین حساسیت را در آلودگی با گروه های آناستوموزی مورد آزمایش نشان دادند. نتایج حاصل از بیماری زایی در این پژوهش ارتباط نزدیکی بین گروه های آناستوموزی و بیماری زایی را نشان می دهد. نتایج حاصل از بیماری زایی روی میزبان های مختلف نشان داد که جدایه های متعلق به گروه آناستوموزی 3 ترجیحا خانواده سیب زمینی را به عنوان میزبان اصلی انتخاب کرده و سایر گروه های آناستوموزی روی تمام میزبان ها بیماری زا بودند و دامنه میزبانی برای آنها مفهوم نداشت. نتایج حاصل از نشان گرهای مولکولی با استفاده از آنزیم tru9i وab-02،ubc-280 توانست این جدایه ها را از یکدیگر تفکیک کرده و در گروه های یکسانی قرار دهد.