چکیده غلظت دی اکسیدکربن اتمسفر طی دهه های اخیر افزایش یافته که بر محصولات زراعی تأثیر خواهد گذاشت. از طرفی شوری یکی از عوامل اساسی کاهش دهنده رشد و تولید گیاهان در دنیاست و تقریبا ده درصد از اراضی قابل کشت جهان را خاک های شور یا قلیا در بر می گیرد. به منظور مطالعه اثر افزایش غلظت دی اکسیدکربن هوا بر تحمل شوری گیاه کلزا(brassica napus) تأثیر چهار سطح غلظت شوری (آبیاری با آب شور با هدایت الکتریکی معادل 5 ، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر همراه با شاهد) در سه محیط با سه سطح غلظت دی اکسیدکربن هوا ]شامل غلظت فعلی دی-اکسیدکربن (ppm350) و غلظت های دو و سه برابر مقدار غلظت فعلی هوا[ بر سه رقم کلزا با سه تیپ رشدی متفاوت (اکاپی، rgs003 و زرفام) بررسی شد. آزمایش درگلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرّس در سال های زراعی 89-1388 و 90-1389 انجام شد. هر سطح تیمار دی اکسیدکربن به عنوان یک محیط در نظر گرفته و دو تیمار دیگر به صورت فاکتوریل در طرح پایه کاملاً تصادفی و در سه تکرار، در هر محیط اعمال شد. نتایج نشان داد که شوری بر صفات مورفولوژیک در هر سه رقم اثر معنی دار داشته و باعث کاهش صفات مورفولوژیک (رشد رویشی) شده است. افزایش غلظت دی اکسیدکربن تا حدی توانست اثر شوری روی کاهش رشد رویشی را جبران کند. این اثر در رقم rgs003 مشهودتر بود. عملکرد دانه به شدت تحت تأثیر شوری قرار گرفت و از 8/2 تن در هکتار در سطح صفر شوری به 13/1 تن در هکتار در سطح 15 دسی زیمنس بر متر کاهش یافت. شوری بیشترین تأثیر را روی تعداد غلاف در بوته داشت. غلظت دی اکسیدکربن اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد نداشت و تنها در سال دوم آزمایش در سطح ppm1050 توانست تا حدی اثر منفی شوری را جبران کند. میزان فتوسنتز و بازده مصرف آب با افزایش غلظت گاز دی اکسیدکربن افزایش و با افزایش سطح شوری کاهش یافت. غلظت سه برابر گاز دی-اکسیدکربن باعث کاهش تأثیر شوری بر فعالیت فتوسنتز شد. افزایش غلظت دی اکسیدکربن با افزایش میزان فتوسنتز، کاهش تعرق و افزایش بازده مصرف آب، باعث افزایش رشد رویشی و کاهش اثرات شوری بر آن گردید. شاخص برداشت در اثر افزایش شوری و همچنین افزایش دی-اکسیدکربن کاهش یافت. افزایش شوری باعث افزایش میزان پروتئین و کاهش میزان روغن در دانه کلزا شد. این بررسی نشان داد، افزایش غلظت دی اکسیدکربن هوا می تواند تا حدی اثرات منفی شوری بر رشد رویشی را خنثی نماید، اما نمی تواند کاهش عملکرد دانه در اثر شوری را جبران کند.

به منظور ارزیابی پاسخ فیزیولوژیک سه رقم کلزا در مرحله گلدهی در شرایط کمبود آب، آزمایشی به¬صورت کرت¬های خرد شده در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد در سال زراعی 91-1390 اجرا گردید. در این بررسی تیمارهای آبیاری در کرت¬های اصلی و ارقام در کرت¬های فرعی قرار گرفتند. تیمار آبیاری در دو سطح، شامل آبیاری معمول براساس 80 میلی¬متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس a (شاهد) و دیگری تنش خشکی به صورت قطع آبیاری در مرحله گلدهی اعمال شد. ارقام مورد بررسی در این آزمایش شامل سه رقم کلزای پاییزه به نام¬های lilian،cooper و savannah بودند. به منظور بررسی روند تغییرات در صفات فیزیولوژی و بیوشیمیایی، نمونه¬برداری در تیمار قطع آبیاری از گلدهی در سه مرحله (هفت، دوازده و بیست وشش روز پس از اعمال تنش) انجام شد. نتایج نشان داد که اثر آبیاری بر صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه، عملکرد روغن، rwc، پرولین، کاتالاز و پراکسیداز (به جز هفت روز پس از اعمال تنش) و اثر متقابل آبیاری و رقم نیز بر روی صفات تعداد دانه در خورجین، پرولین، کاتالاز و پراکسیداز در سطح آماری معنی دار بود. در این بررسی میزان پرولین و آنزیم های آنتی اکسیدانی با گذشت زمان پس از قطع آبیاری در هر سه رقم مورد بررسی روند افزایشی داشت ولی این افزایش در رقم lilian چشمگیرتر بود. نتایج مقایسه میانگین عملکرد دانه در بین ارقام مورد بررسی نشان داد که رقم lilian در شرایط شاهد با 2887 و پس از قطع آبیاری در مرحله گلدهی با 1411 کیلوگرم در هکتار بیشترین میزان عملکرد را دارا بود. به نظر می رسد رقم lilian به واسطه برخورداری از بیشترین مقدار فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و تجمع بالای اسمولیت ها (پرولین، ساکارز، فروکتوز) و رطوبت نسبی برگ بالا از لحاظ عملکرد دانه برتر بود. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش به نظر می¬رسد می¬توان از رقم savannah به عنوان رقمی یاد کرد که در مناطق دارای رطوبت کافی دارای عملکرد اقتصادی و مطلوب می¬باشد و شاید بتوان از رقم lilian به عنوان رقم مناسب برای تولید در مناطق دارای محدودیت رطوبتی استفاده کرد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.