در این پایان نامه با توجه به اهمیت موضوع آسیب شناسی یک جامعه تحت حاکمیت نظام اسلامی ؛ از کلام مولای متقیان امام علی (ع) بهره گیری شده و هشدارها و منهیات آن حضرت در حوزه های مختلف جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفته است . اهمیت این پژوهش از آنجا آشکار می گردد که اکثریت قاطع بیانات امام علی (ع) که در نهج البلاغه گردآوری شده ، در دوران حکومتداری حضرت بوده و از این باب ، هشدارهای اعتقادی ، فردی ، اجتماعی ، اخلاقی و مدیریتی آن حضرت را می توان در راستای تلاش برای تحقق حکومت مطلوب اسلامی ارزیابی نمود . بیان انگیزه های شخصی در انتخاب موضوع پایان نامه ، طرح موضوع ، سوالات اصلی حول محور موضوع پایان نامه و پاسخهای ارائه شده ، فرضیه ها و اهداف مورد عنایت در این مقوله ، به همراه بررسی شیوه های پژوهشی مورد استفاده در این کار را می توان در بخش کلیات جستجو نمود . بررسی اهداف حکومت مطلوب علوی از دو منظر عام و خاص با عنایت به بیانات خود حضرت از دیگر مباحث این پایان نامه می باشد . در ادامه ؛ بررسی مجمل و محققانه دوران حکومت امام علی (ع) به عنوان مقدمه ای جهت درک صحیح تر بیانات صریح حضرت ، در باب معضلات و موانع پیش رو در دوران کوتاه حاکمیتشان طرح گردیده است . دسته بندی هدفمند رنجنامه علوی در باب تبیین ظلمهای رفته بر ایشان و برگرفتن نقاب ازچهره بازیگران نقش شیطان در آن دوره تاریخی با استناد به نص صریح بیانات حضرت ؛ گام دیگری در جهت بیان موانع تحقق اهداف کوتاه مدت مولا در آن دوران می باشد . هشدارهای مولا در باب اصول دین و عقائد ؛ نمادی از بازسازی زیرساختهای بر باد رفته امت اسلامی در ذیل حاکمیت علوی بود که در هفت بخش مجزا ، مورد توجه قرار گرفت . توجهات خاص مولا به انسان سازی دردو محور روان شناسی فردی و اخلاق را می توان در فرازهای زیادی ازمنهیات علوی یافت و دسته بندی دقیق این مباحث با توجه به تفاوتهای ظریف حوزه های روان شناسی فردی و اخلاق در دو فصل جدا مورد عنایت قرار گرفت . توجه ویژه حضرت امیر (ع) به خطرات مختلفی که بافت اجتماعی یک ملت را تهدید نموده و جامعه مطلوب اسلامی را از رسیدن به کمال باز می دارد ؛ مبحث دیگری بود که مورد توجه قرار گرفته و فرازهای مرتبت با دقت جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفته اند . شاید یکی از مهمترین فصول این پایان نامه مربوط به آسیب شناسی علوی در حوزه کار مدیران ، کارگزاران و حاکمان جامعه اسلامی باشد . انحرفات مدیران جامعه ؛ در حوزه های هدفگزاری ناصحیح ، به کارگیری نیروی انسانی ناشایسته ، ضعفهای خطرناک شخصیتی ، مشکلات رفتاری ، معضلات مالی و اقتصادی ، اشتباهات غیرقابل پذیرش قضایی و در نهایت ضعفهای موجود در مدیریت نظامی مباحث قابل تفکیک در فرازهای مختلف سخنان امام علی (ع) در نهج البلاغه بود که استخراج شده و پس از دسته بندی مورد تحلیل قرار گرفته اند . تلاش زیادی صورت پذیرفت تا اصل کار بر مبنای نص صریح بیانات امام علی (ع) باشد و نقش محقق ، ایجاد ساختار منطقی و قابل پذیرش در ایجاد حلقه ارتباطی میان موضوعات مختلف باشد و در نتیجه شاهد موانع تحقق اهداف حکومت علوی از منظر نهج البلاغه باشیم ، کما هو حقّه . در این مجال لازم است تا در باب حلقه اتصال عنوان پایان نامه یعنی « موانع تحقق اهداف حکومت علوی از منظر نهج البلاغه » با فرازهای هشداردهنده علوی که در این تحقیق جمع آوری گردیده کمی شرح دهم . تشکیل حکومت صالحان بر روی کره زمین ، یکی از مهمترین اهداف خلقت است که برای تحقق آن شرطی از جانب حضرت حق لحاظ گردیده است . این شرط بزرگ ، تعالی فکر و روح بشریت است تا بتواند با تقوای آگاهانه نسبت به امور جاری زندگی ، هدایت رسولان و امامان هدایتگر را پذیرفته و اوامرشان را به مرحله عمل درآورند درحالیکه از منهیات و هشدارهایشان حذر می کنند . رسیدن به این هدف متعالی همان چیزی بوده که تمامی پیامبران و ائمه معصوم علیهم السلام برایش سختی بسیار کشیده اند و این نهضت با بیرق داری امام زمان (عج) همچنان ادامه دارد. بر این مبنا ، اوامر علوی و منهیات حضرت ، همگی در راستای تحقق حکومت صالحان در پهنه گیتی بوده و دراین راه اوامر و نواهی عقیدتی ، فردی ، اجتماعی ، اخلاقی و مدیریتی مولا ، جنبه های مختلف یک هدف بوده اند وعدم اهتمام بشریت در باب رعایت این اوامر وپرهیز از نواهی ، ریشه اصلی عدم تحقق حکومت الهی صالحان بوده ومی باشد که مصادیقی از آن را در بررسی رنجنامه دوران حکومت امام علی (ع) می توان یافت .

پژوهش حاضر با عنوان" نقش فراکسیون اصلاح طلبان در تحولات اجتماعی و سیاسی دوره ی رضاخان" به چگونگی شکل گیری این حزب وآغاز فعالیت اعضای آن، در آن برهه ی خاص می پردازد. اما با توجه به اینکه پیدایش مشروطیت در ایران، به نسبت تاریخ چندهزارساله دارای قدمت چندانی نیست وعمری صدو سه ساله دارد، عمراحزاب نیز تقریباَ نزدیک به یک قرن است . در واقع اولین احزاب در آستانه ی مشروطیت در ایران ایجاد شد. انقلاب مشروطیت نظام سیاسی ایران را متحول ساخت. تا پیش از آن نظام سیاسی ایران اغلب استبدادی وفرمانروا یا حاکم در رأس هرم قدرت قرار داشت و توده های مردم در قاعده ی این هرم قرار می گرفتند. اما روشن اندیشان ایران در قرن سیزدهم با تشکیل دوره ها، گروه ها و انجمن ها، شعورسیاسی توده ها را افزایش داده و با تقدیم خون ها و مصایب بسیارموفق به کسب کانستیتوشن (قانون اساسی) شدند. مشروطیت دگرگونی اساسی در ساختار سیاسی جامعه ایجاد کرد و مردم با انتخاب نمایندگان خود، تاحدی موفق به تعین سرنوشت خویش شدند. در پی آن دسته بندیها واحزاب وفراکسیونها درجامعه ومجلس شکل گرفتند و فعالیت های سیاسی برسر کسب کرسیهای قدرت آغاز شد. فراکسیون اصلاح طلبان نیز در دوره ی چهارم مجلس شکل گرفت که همزمان با قدرت گیری رضاخان بنیانگذار سلسله ی پهلوی است. فراکسیون مزبور در آن دوره ی خاص منشأ تحولاتی شد که در این تحقیق بدان پرداخته می شود.

در نگرش به تاریخ مذهب ایران ، قرن هشتم و زمان حکومت سلطان محمد خدابنده – از سلسله سلاطین مغول- نقطه عطفی در تاریخ مذهب ایران به شمار می آید.در این زمان ، به دستور شاه مغول ، مذهب رسمی ایران ، مذهب شیعه دوازده امامی می گردد. این موضوع توجه پژوهشگران رابه خود جلب می کند که، چه عواملی باعث چنین اتفاق مهمی در تاریخ مذهب ایران شده است . در اولین گامهای تحقیق در این مورد ، با نام علّامه حلّی به عنوان یکی از عوامل موثر در این اتفاق مهم تاریخی مواجه می شویم. لذا در میان موضوعات متفاوت برا ی تحقیق به عنوان پایان نام?کارشناسی ارشد تاریخ تشیّع ، پرداختن به مقطعی از حیات علّامه حلّی موضوع مناسبی است . اگر چه نام این عالم بزرگ در اکثر کتابهای رجالی ثبت شده ، امّا به دوره ای از زندگی ایشان ، که حضور وی در کشور ایران ، باشد کمتر توجه شده و به نقش ایشان در رابطه با ترویج تشیّع در ایران و زمینه های موفقیت وی آنطور که باید، پرداخته نشده است. لذا موضوع این پایان نامه به این بخش مهم از زندگی ایشان وبه بررسی زمینه های محیطی و شخصیتی موثر در نقش علّامه حلّی در مقطع از حیاتشان اختصاص یافته است . در این زمینه بیشتر کتب به شخصیت علّامه حلی و زندگی ایشان وآثارشان اشاره نموده بودند و به حضورشان در ایران، مختصراً پرداخته اند. ایشان با حضور در محضر اولجایتو خان مغول ، به اقامه دلایل و براهین محکم در حقانیت مذهب تشیع می پردازد و دو کتاب مهم خویش در این زمینه یعنی نهج الحق و منهاج الکرامه را در اختیار سلطان قرار می دهد و به این ترتیب او را در پذیرش مذهب شیعه قاطع می سازد . با اعلام رسمیّت مذهب تشیّع در ایران توسط اولجایتو ، فرصتی مناسب برای آموزش و ارائه ی تعالیم شیعی در ایران برای علّامه حلّی و سایر علمای شیعه پدید آمد که تا آن زمان با این وسعت و قدرت کم نظیر بود. علّامه حلّی ، با تأسیس مدرسه ، تألیف کتب مورد نیاز جامعه شیعه و آموزش شاگردانی که توانستند خود پس از آن ، در ترویج و بقای این مذهب در کشور ایران موثر باشند ، تشیع را در خاک ایران ریشه دار نمود ؛ لذا با قاطعیت می توان یکی از زمینه های پذیرش عمومی رسمیّت مذهب تشیّع در زمان صفویه در ایران و دوام آن تا عصر کنونی را ، در قرن هشتم و ایفای نقش علّامه حلّی جستجو و مشاهده نمود. در این مجموعه با عنایت به آنچه امکان دستیابی بدان فراهم بود ، گزارشات تاریخی متفاوت ، از منابع مختلف اسلامی جمع آوری گشته و سپس به تحلیل آن پرداخته شده است . اگر چه در بسیاری از منابع به نقش تأثیر گذار علّامه حلّی در ترویج تشیّع در ایران و در قرن هشتم هجری اشاره کرده اند امّا پس از مطالعه ی این رساله اهمیّت ویژ? علّامه حلّی در بقای اسلام – و نه تنها ترویج تشیّع – در ایران و ماندگار بودن این اثر تا قرن حاضر برمحققان آشکارمی شود.

انقلاب مشروطه نماد تغییر و تحولات اساسی در جامعه و شروع تاریخ نوینی در ایران به جهت تشکیل ساختار سیاسی جدید و به خصوص ایجاد مجلس قانونگذاری به شمار می آید. هدف اصلی این انقلاب کاهش قدرت سلطنت و توزیع قدرت در جامعه، ایجاد دموکراسی و جایگزینی نظام مردم سالاری به جای حکومت مطلقه استبدادی بود که این معنی درخود کلمه مشروطه نیز پیداست. با توجه به اینکه مجلس نماد دموکراسی و مظهر تصمیم گیری جمعی، احترام به آراء و عقاید به شمار می آید، لذا اولین اقدام مهم رهبران مشروطه تدوین قانون اساسی و تشکیل مجلس بود. علی رغم تشکیل قوه مقننه و توجه به جایگاه رفیع و محوری آن در قانون اساسی و با توجه به کارکرد این نهاد بویژه در مجلس اول و دوم که به عبارتی می توان این دو دوره را دوران تغییر و آزمایش نهاد مجلس دانست. به نظر می رسد که این نهاد فاقد ظرفیت های لازم برای تحقق کار ویژه های خود در ایران بوده است. دلایل زیادی باعث ناکارآمدی مجلس در این دوران شد. یکی از این دلایل عدم سرکوب کامل استبداد بوسیله مشروطه خواهان بود به گونه ای که هر آن شرایط برای احیای استبداد فراهم می شد و از آنجا که در جامعه آن زمان آزادی وجود نداشت و همین طور به دلیل عدم شکل گیری خاستگاههای فکری و بینشی سازگار با دموکراسی و قانونگذاری و نبود یک نهاد اجرایی قوی برای اجرای مصوبات مجلس و علل و عوامل خارجی از جمله دخالت کشورهای استعمارگر در امور داخلی ایران همه در این ناکارآمدی موثر بودند. با این وجود مجلس مشروطه تأثیرات خاصی بر جامعه ایران به لحاظ فرهنگی، اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی گذاشت، بررسی و مقایسه سیاستهای حاصل از پدید آمدن مجلس مشروطه و مقایسه این سیاستها در ادوار مختلف مجلس بویژه در دوره های اول و دوم بسیار مهم به نظر می رسد و برای این بررسی پرداختن به نقش گروهها و جمعیت های سیاسی در پیدایش مشروطه و مجلس و همچنین احزاب سیاسی که نقش آنها بویژه در چالش های سیاسی مجلس دوم بسیار ملموس بوده، مهم می نماید لذا قبل از بحث دربار? مجلس اول و دوم باید به نقش انجمن ها و احزاب سیاسی در شکل گیری انقلاب مشروطه و ترکیبی که این احزاب و گروههای سیاسی در مجلس اول و دوم داشته اند، پرداخت رقابت های حزبی که در مجلس دوم وجود داشت و همین طور دسته بندی هایی که برای حمایت احزاب گوناگون شکل گرفت، مسیرتحولات را به گونه ایی پیش برد که در نهایت به افول مشروطه و انحلال مجلس انجامید.

در این اثر به روند تعامل بین ارتش و حکومت پهلوی دوم در طول سالهای 1320 تا 1357 شمسی پرداخته شده است. مهمترین رکن و اساس حکومت شاه ارتش بوده و این موضوع اهمیت و حساسیت ویژه ای را برای آن تعریف می کند. الف) وجود مذهب و اعتقادات شیعی در میان ارتشیان چه تاثیری بر پیروزی انقلاب اسلامی داشته است؟ در طول سالیان متمادی حکومت پهلوی دوم تلاش گردید که آموزه های شیعی کارکنان ارتش از بین رفته و فرهنگ و اعتقادات جدیدی جایگزین آن شود. از جمله آن بحث خدایگان تلقی شدن شاه و بازگرداندن اعتقادات کارکنان ارتش به جایگاه شاهنشاه و سلطنت قبل از اسلام در ایران بمنظور تضعیف اسلام و تشیع در مجموعه نظامی ایران را می توان ذکر نمود که در فصل اول این اثر به همراه مباحثی چون جشنهای شاهنشاهی و موضوع سوگند خوردن به شاه و مبارزه مراجع تقلید خصوصاً حضرت امام (ره) با این موضوعات اشاره شده است. فصل دوم به حضور احزاب و فرقه های سیاسی مذهبی در جامعه ایران و خصوصاً ارتش اشاره شده که برخی مانند حزب توده با مخالفت حکومت و بعضی مانند بهائیت با حمایت مخفی و آشکار رژیم شاه مواجه بوده به منظور تضعیف فرهنگ شیعی کارکنان ارتش فعالیت نموده است. ضمن اینکه در این دوران انجمن حجتیه شکل گرفته و فعالیتهایی در راستای مبارزه با بهائیت در ارتش انجام داده است. در فصل سوم به روند حضور پر تعداد مستشاران نظامی بیگانه در ایران و ارتش اشاره شده و میزان اثرگذاری فرهنگی و مذهبی آنها بر کارکنان و حمایت بی دریغ حکومت از آنان با در اختیار گذاشتن امکانات بسیار و تصویب کاپیتولاسیون، سلطه آنان بر ارکان ارتش مورد بررسی قرار گرفته و نقش حضرت امام خمینی (ره) در اطلاع رسانی کارکنان ارتش در این خصوص مورد توجه بوده است. فصل چهارم به روابط روحانیت شیعه با ارتش پرداخته و با محوریت حضرت امام خمینی (ره) به عنوان مرجع تقلید بسیاری از نظامیان به نقش اساسی ایشان در جدا شدن ارتش از شاه و پیوستن به انقلاب اسلامی می پردازد. فصل پنجم با پرداختن به مستنداتی از فعالیت کارکنان انقلابی ومذهبی ارتش به وضعیت و جایگاه مذهب در ارتش پهلوی دوم و مبارزه آشکار و پنهان حکومت با مذهب در ارتش و خانواده نظامیان پرداخته شده و مقاومت کارکنان بر مبنای اعتقادات قوی شیعی در مقابل هجوم انحرافات گوناگون دینی و مذهبی بررسی شده و به نوع نگرش سران حکومت و امرای ارتش به مذهب و نوع اعتقادات مذهبی بدنه ارتش اشاره گردیده است.

پایان جنگ جهانی اول ایران را در حالتی نزدیک به هرج و مرج فرو برد. احمد شاه در سال 1288 ه.ش. در سن 12 سالگی جانشین پدرش محمدعلی شاه شده بود ولیکن آنچنان قدرت و محبوبیت نداشت تا بتواند جلوی کودتای رضاخان را بگیرد و از انقراض سلسله قاجار جلوگیری نماید. رضا شاه پس از کودتای سوم اسفند سال 1299 ه.ش. قدرت را در دست گرفت و پس از تلاش بسیار توانست پس از چند سال ضمن انقراض حکومت قاجار حکومت پهلوی را تاسیس نماید. حکومت رضاخان بر قدرت نظامی مانند ارتش و پلیس استوار بود و شهربانی نقش مهم و حیاتی را در سرکوب و فرونشاندن مخالفان او بر عهده داشت. با وجود اینکه پلیس هر کشور وظیفه دفاع از حقوق و آزادی های فردی و سیاسی و تامین امنیت اجتماعی شهروندان را دارا می باشد، پلیس ایران در سال های بین 1316-1320 ه.ش. حمایت از قدرت تامه سلطنت و جلوگیری از هرگونه تحرک سیاسی، اجتماعی و آزادی های مشروع سیاسی مردم را وظیفه اصلی خود می دانست. مطبوعات و نشریات در بیان نظرات و انتقادات خود آزادی عمل نداشته و در صورت درج مطالبی علیه شخص رضاشاه و فعالیت های حکومتی او مورد سرکوب شدید از طرف حکومت قرار می گرفتند. احزاب حق هیچگونه فعالیتی نداشتند و نمایندگان مجلس که بیشتر آنها انتصابی بودند لوایحی را مطابق با خواسته رضاشاه تصویب می کردند. دادگستری هیچگونه استقلال عملی نداشته و قضات زیر نظر شهربانی حکم صادر می کردند و صدور حکم بر خلاف خواسته شهربانی منجر به برکناری قاضی صادر کننده می گردید. شهربانی رضاشاه در واقع مالک الرقاب و صاحب جان و مال و ناموس مردم بود و تامین امنیت اجتماعی عموم مردم از اهمیت بسزایی برخوردار نبود

تاریخ تشیع همواره در طول دوران پر فراز و نشیب خود شاهد رنج ها ، مشقت ها و گرفتاری های فراوان بوده است . و انسان ها و مردمان جوامعی که در بسط و توسعه ی آن چه رنجها که برجان خویشتن تحمل نکردند . تا آنکه آن را به دست ما رسانده و از میوه شیرین آن کام ما را شیرین تر نموده اند . منطقه ی پشتکوه یکی از نواحی است که نقشی بی بدیل در توسعه ، بسط و گسترش فرهنگ تشیع داشته است . منطقه ای که حتی از قلم و نگاه تیزبین ترین تاریخ نگاران افتاده است و یا حداکثر ، فقط با بردن نامی از آن اکتفا شده است . منطقه ی پشتکوه که از لحاظ جغرافیایی تقریبا با استان ایلام کنونی برابری می نماید در طول تاریخ پر فرازو نشیب خود شاهد و ناظر حوادث گوناگون سیاسی ، نظامی و فرهنگی بوده است که هر کدام به نوبه ی خود نقشی تاثیر گذار بر گسترش فرهنگ تشیع در این دیار و نیز در سرزمین ایران اسلامی داشته است . نزدیکی به سرزمین عراق که کانون فعالیت های شیعیان در دوران خلافت و امامت امامان معصوم (ع) بوده است ، همواره این منطقه را از موقعیتی استراتژیک برخوردار ساخته است . رفت و آمدهای مردم این دیار با ساکنان سرزمین مجاور که قلب تپنده ی شیعه در طول تاریخ بوده است ، قرار گرفتن برسر مسیر کاروانیانی که در طی زمانهای مختلف رهسپار شهرهای مذهبی عراق از قبیل کربلا ، نجف و ... بوده اند شرایطی ویژه برای این منطقه رقم زده است به گونه ای که مردمان مرزدار این سامان در بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ خاص خود تابع و پیرو مذهب شیعه و نیز مردمان آن سوی مرز که تفکرات و فرهنگی شیعی دارند ، می باشند . سرزمین عزیزی که به علت های مختلفی همچون دور بودن از مرکز ، صعب العبور بودن به علت کوهستانی بودن منطقه و نیز دلایلی دگر از قلم تاریخنگاران به دور مانده و زوایای پنهان فراوانی برای آشکار شدن دارد ، آنچه که در این پایان نامه فرا روی خوانندگان و پژو هندگان تاریخ قرار می گیرد پرداختن به موقعیت جغرافیایی منطقه در طی ادوار مختلف تاریخی ، پرداختن به امامزادگان منطقه که یکی از پرشمار ترین ناحیه های مقدسه نسبت به مناطق دیگر ایران اسلامیمان می باشد که همواره نشانگر گسترش تشیع در طول تاریخ منطقه پشتکوه بوده است می باشد . همچنین کاوش و نشان دادن اوضاع و احوال سیاسی این سامان و نیز سیر در حوادث نظامی و جنگ های صورت پذیرفته از صفویه تا پهلوی در این دیار . زدن نقبی بر اوضاع و احوال فرهنگی و نیز دانشمندان ، فضلا ، اندیشمندان و شعرای مطرح این خطه و نیز ما برآن بوده ایم ، با نگاشتن و مطرح کردن آنچه که فراروی خوانندگان عزیز قرار دارد ، گوشه ای ناچیز از تمدن و فرهنگ 8000 ساله مان را از بطن تاریخ فراموش شده اش بیرون بکشیم و فرا روی تاریخ نگاران ، تاریخ پژوهان و دوستداران فرهنگ و تمدن ایران اسلامیمان قرار دهیم

این پایان نامه کوشیده است که اندیشه سیاسی و اجتماعی سید حسن مدرس را در مقطعی حساس از تاریخ معاصر بررسی کند. سالهای پایانی قاجار که منتهی به صدور فرمان مشروطیت است و ورود اندیشه های نوگرایانه از منابع فرنگ بسیاری از اندیشمندان مذهبی و فعالان سیاسی کشور را به تکاپوی پاسخگویی به مسایل زمانه می کشاند. آنچه در این پایان نامه بدان پرداخته شده است شناخت خاستگاه فکری مدرس و منابع تاثیر گذار بر اندیشه او در مسایل اجتماعی و سیاسی است اندیشه مدرس در خصوص مسایل اجتماعی و سیاسی زمانه ی خود چه بوده است و مفاهیمی نوین چون مشروطیت و نسبت آن با استبداد، جمهوریت و مجلس چیست؟ رجوع مدرس به منابع فکری برای حل مشکلات جامعه چقدر از غرب و چقدر از اسلام متاثر است؟ اهداف: اهداف اصلی نگارش این پایان نامه عبارتند از: 1.بازکاوی اندیشه های سیاسی و اجتماعی علمای حوزه نجف، اصفهان و تهران در خصوص ظهور مشروطه و مدنیت غربی و جلوه های خارجی آن با تاکید بر دیدگاه سیدحسن مدرس 2. بررسی افکار سید حسن مدرس در بستر تاریخ معاصر 3. شخصیت سیدحسن مدرس ودیدگاه ها و عملکرد او با گذشت نزدیک به صد سال هنوز در کانون توسط اندیشمندان و جناح های سیاسی قرار داردو هر کدام خود را به نحوی بدو منسوب می کنند. بررسی افکار او از حیث منبع رشد اندیشه و قوام فکر او کمک شایانی به امروز ما خواهد نمود. روش تحقیق: روش تجزیه و تحلیل اطلاعات این پایان نامه تجزیه و تحلیل تاریخی با استفاده از مطالعه کتابخانه ای می باشد. کلیدواژه: مدرس، مجلس، مشروطیت، رضاخان،جمهوری، استبداد نتیجه: خاستگاه اندیشه سید حسن مدرس را باید در حوزه علمیه یافت. تمام تفکر و اندیشه سیاسی وی در حوزه نجف به صورت تئوری و در اصفهان به صورت عملی قوام می یابد. این دو حوزه علمیه مشروطه را قابل تطبیق با اصول اسلام می خوانند و مشروطه را بهترین شیوه حکومتی زمانه خویش می یابند که مبتنی بر سلطنت مقیده یا مشروطه است. آنها می کوشند تا مشروطه و مفاهیم آن را اگرچه سوغات غرب است اما بومی و اسلامی و مطابق با جغرافیای میهنی کنند. مدرس به دلیل اسلامی دانستن مشروطه تمام تلاش خود را برای آشتی غرب با اسلام به کار می برد و با گلچین کردن خوبی های تمدن غربی با دیدگاهی میهن پرستانه می کوشد تا پیشرفتهای غرب در همه حوزه ها را در فرهنگ ریشه دار ایرانی و مکتب محمدی دوباره هضم و بازتولید کند.

چکیده: در این پژوهش به مهاجرت ایرانیان به آسیای مرکزی از دوره مظفرالدین شاه قاجار تا سقوط سلسله قاجاریه مورد بررسی قرار گرفته است. که هدف از این پژوهش بررسی علل مهاجرت ایرانیان به آسیای مرکزی در دوره قاجاریه است، همچنین به شرایط و روزگار این مهاجران در سرزمین های که وارد شده اند پرداخته شده است. بیشتر این مهاجران از اقشار دون پایه و فاقد تخصص بودند که به دلیل شرایط بد اقتصادی ایران، برای رسیدن به شرایط بهتر زندگی، به این سرزمین ها مهاجرت می کردند. درطی ادوار تاریخی مهاجرتهای زیادی در جامعه ایران رخ داده است، ولی در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی گرایش بیشتری به مهاجرت در راستای شرایط اقتصادی بهتر و جستجوی کار صورت گرفته است، ضعف و ناتوانی حاکمان، افول روز افزون اقتصاد، شیوع بیماریهای طاعون و وبا، از علل این مهاجرت ها بود. برخلاف ایران در این دوره مناطق همجوار ایران به دلایل پیشرفت سریع و ناگهانی در صنعت نفت، گسترش شبکه راه آهن و زمین های حاصلخیز و ... به مناطقی برای جذب مهاجران، خصوصاً ایرانیان تبدیل شد. تجار و مسئولین به تدریج تدابیری برای سازمان دادن و رسیدگی به امور مهاجرین ترتیب دادند. این تجار با کمک قونسولگری به تشکیل انجمن های خیریه برای کمک و رسیدگی به امور مهاجرین خصوصاً قشر ضعیف و کم درآمد، پرداختند. انجمن های مذکور مدارسی برای اطفال ایرانی تأسیس کردند و هزینه اکثر این مدارس را متقبل شدند. این مدارس در ترویج زبان و ادبیات فارسی و تعلیم و تربیت اطفال نقش به سزایی داشتند. اما با انقلاب اکتبر روسیه ادامه بسیاری از این انجمن ها و مدارس مختل شد. و مقررات سختی برای انجمن های خارجی در روسیه اعمال شد، به همین دلیل بسیاری از این مدارس و انجمن ها تعطیل شدند. واژگان کلیدی: مهاجرت، مدارس، انجمن خیریه، قاجاریه، انقلاب اکتبر روسیه

مقام و موقعیت زن در طول تاریخ اسلام از مسائل قابل تأمل این مقطع از تاریخ است. در این میان می توان از عایشه دختر ابی بکر به عنوان شخصیتی سیاسی – مذهبی وقایع صدر اسلام نام برد و تأثیر بسزایی در روند حوادث صدر اسلام داشته است و در این پژوهش به این مهم پرداخته خواهد شد. عایشه شخصیتی «وجیهه الملّه » داشت. از طرفی همسر پیامبر(ص) و از سوی دیگر دختر ابوبکر بود، علاوه بر اینها دارای سواد و حافظه قوی بود که وی را از دیگر همسران پیامبر متمایز می کرد. علاوه بر این موارد روی کارآمدن پدرش (ابوبکر) و پس از وی عمربن خطاب یار دیرین ابوبکر به وی این اجازه را می داد تا پس از رحلت پیامبر (ص) بر جریانات سیاسی – اجتماعی حضوری فعال و تعیین کننده داشته باشد تا جایی که در دوره سه خلیفه روی کارآمده پس از پیامبر (ص) وی نقش مشاور شرعی داشت و فتوا می داد شیخین نیز پیوسته وی را مورد احترام قرار داده و در امور مختلف از وی کسب تکلیف می کردند. این مسائل سبب گردید که به بررسی نقش عایشه در تحولات سیاسی- مذهبی پس از پیامبر (ص) بپردازیم. از جمله بارزترین مسائل سیاسی پس از رسول خدا که می توان به نقش مستقیم عایشه در شکل گیری آنان اشاره کرد قتل عثمان و جنگ جمل می باشد چرا که در جریان قتل عثمان برای نخستین بار خلیفه کشی در جامعه اسلامی باب گردید و همچنین در جریان جنگ جمل حرمت شکنی و جنگ داخلی گریبانگیر جامعه اسلامی گردید. عایشه با عدم اجرای فرامین دستورات پیامبر (ص) که صراحتاً همسران خود را به ماندن درخانه و عدم شرکت در چنین جریاناتی دستور می داد راه کوه و بیابان در پیش گرفت و موجب برپایی فتنه در بین مسلمانان، ریخته شدن خون های آنان شد. پس از جنگ جمل نیز با از بین رفتن قبح خروج بر خلیفه، معاویه به خود اجازه خروج علیه خلیفه را داد و جنگ صفین را به راه انداخت که پایه تمام این اقدامات و حرمت شکنی ها را می توان در اقدامات پیشین عایشه دانست. سوال اصلی پژوهش این است: «عایشه چرا و چگونه و تحت تأثیر چه عوامل و زمینه هایی در شکل گیری و دامن زدن به تحولات سیاسی و مذهبی پس از رحلت پیامبر ایفای نقش کرده است؟» و فرضیه ای که در مقابل این پرسش قرار می گیرد این است: «خصوصیات شخصیتی و جایگاه اجتماعی و خانوادگی عایشه به عنوان همسر پیامبر و دختر خلیفه اول مهم ترین عواملی هستند که به وی این امکان را داد تا در تحولات جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر به ایفای نقش بپردازد».

اصل تقیّه مسئله ای است که به اندازه عمر بشر قدمت دارد ، چرا که وجود شیطان و ایادی وی و در پی آن وجود انسان هایی که برخلاف خواست خدا و حجّت های خدا و در عین دشمنی با آن ها بوده اند ، قدمتی به اندازه عمر بشر دارد . پس دانستن معنی و مفهوم تقیّه و زمان و مکان و موارد رعایت یا عدم رعایت آن به نحوی که مورد رضای حق باشد ، برای همگان لازم و ضروری است . برای دست یافتن به چنین الگو و راهکار سودمندی که نتیجه اش رضای خدا و ارتقاء درجات اخروی است ، هیچ راهی جز رجوع به آیات قرآن و سخنان مستند معصومین علیهم السّلام و نیز رجوع به سیره و سنّت و تاریخ زندگانی ایشان که الگویی برای همگان است ، وجود ندارد . چرا که اگر جز این باشد ، هر فرد بر اساس ایده ها و عقاید و سلیقه شخصی خود که دستخوش نادانی و حبّ ذات و سودجویی های دنیوی و القاءات شیاطین هم می شود ، نظر داده و هر کس روش و راه و نوع و زمان و مکانی را برای رعایت تقیّه برمی گزیند . این نوشتار بر اساس مطالعه کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی به روش فیش برداری و سپس تنظیم بخش ها و فصول ، جمع آوری شده است . ولی قبل از نقل تاریخ می بایست در بخش اوّل به مقدّماتی چند از جمله معانی تقیّه و اقسام تقیّه و غیره با عنوان « گفتارهایی پیرامون تقیّه » پرداخته می شد تا به این طریق بخش دوّم یعنی « تحلیل تاریخی تقیّه » که نمونه های تقیّه در اعصار مختلف تشیّع است ، بیشتر و بهتر درک شود . در بخش تحلیل تاریخی تقیّه سعی بر آن شده که تواریخ بر اساس ترتیب وقوع بیان شده و تا غیبت کبری ادامه یابد .

درک سطح آموزش کنونی زنان، بدون تردید مستلزم شناختی جامع و اساسی از وضعیت آن ها در ادوار پیشین است. بنابراین با استمداد از مدارک و شواهد متقن، فهم مطلوبی در این خصوص حاصل می گردد که با این شیوه، اتخاذ تصمیماتی صحیح، پیرامون بهبود جایگاه فعلی آن ها امکان پذیر خواهد شد. بر این مبنا، شناسایی کیفیت آموزش و پرورش زنان دوران قاجار، نه تنها پرده از زوایای تاریک و مبهم برمی دارد، بلکه پاسخگوی بسیاری از سوالات خواهد بود. مطابق مستندات و منابع موجود، و با رویکردی توصیفی- تحلیلی مشخص می گردد در فضای حاکم بر اجتماع عصر قاجار، هیچ اعتنایی به جایگاه و پایگاه اجتماعی زنان نمی شد؛ به گونه ای که نهادهای سیاست گذاری عملاً فاقد هرگونه برنامه ی مدونی جهت تربیت و آموزش آن ها بودند. گویی از منظر صاحبان قدرت، تنها کارکرد اصلی زنان، رسیدگی به امور منزل و مراقبت از فرزندان بود. از سویی دیگر علمای کهنه کار، نسبت به مقوله ی آموزش زنان، نظر خوشایندی نداشتند و به راه های گوناگون عقاید خود را به توده ی مردم انتقال می دادند. مردم نیز، به تبع آن القائات نادرست، از تحصیل زنان و دختران به شدت جلوگیری می کردند؛ اما این شرایط، با ارتقای سطح فکری- فرهنگی توده ی مردم در جریان ارتباطات رو به گسترش با غرب و جنبش مشروطیت تغییر یافت و ضرورت امر آموزش زنان، به عنوان عاملان اصلی انتقال مفاهیم صحیح اخلاقی و آموزشی به کودکان شان، کاملاً احساس گردید. تا این که میسیونرهای خارجی و اصلاح طلبانی همچون میرزا حسن رشدیه، که جزء پیشقدمان در امر مدرسه سازی بودند، در تلاشی بی وقفه بستر مناسب جهت تحصیل دختران و زنان را فراهم نمودند. آن ها اقدام به افتتاح موسسات متعدد آموزشی کردند و با اسلوب نوین آموزشی، طرحی نو درافکندند. به این طریق بود که زمینه ی رشد و بالندگی دختران و زنان به نحوی مطلوب، مهیا گردید و زنان در پرتو علم و دانش، توانمندی های خویش را در عرصه ی اجتماع به ثبوت رساندند.