زندگی بشر ، پیوسته ، همراه با انبیاء و حجت های خدا بوده است .چنان که خدای متعال در قرآن میفرماید: و اِن مِن اُمَه اِلّاخَلا فیها نَذیر (فاطر/23) امتی نبوده مگر اینکه پیامبری در میانشان وجود داشته است. بنابراین می توان گفت جوامعی که انبیاء در آن می زیستند ، به هیچ وجه غیر متمدن و ابتدایی نبوده اند . این جوامع، چه از لحاظ معنویت و چه از لحاظ مادی ، دارای مبانی تمدن و فرهنگ بوده و فرهنگ انبیاء بر آنها حاکم بوده است . انبیاء همان گونه که نیازهای روحی بشر را در قالب ادیان توحیدی تأمین می کردند، راه های دستیابی به نیازهای مادی و معیشتی مردم را نیز تعریف می نمودند. تاریخ پیامبران الهی سر شار از ارزشها و موزه ای از همه ی کمالات است ، به همین سبب عنوان پایان نامه تحصیلی خود را پیرامون تمدن سازی انبیاء الهی اخذ کردم . مبحث تمدن سازی انبیاء از موضوعات چالش بر انگیز بوده و هست و از سوی محققان مختلف ، نظرات گوناگونی نیز ارائه شده است . بدین لحاظ پژوهش حاضر به روشی توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای درجه اول تاریخی و متون دینی سعی دارد به بررسی نقش تمدن سازی پیامبران ابراهیمی پرداخته و نشان دهد که بعثت انبیاء ، صرفاً جنبه ی ارشادی نداشته بلکه آنان در هر عصر و زمانی خود سیاستمداران شایسته ای بوده اند که برای اصلاح جامعه بشری دارای حکمت و سیره ی سیاسی خاصی بوده اند و در این مسیر سعی در برقراری جامعه ای مدنی همراه با روشنگری و توسعه پویا بوده اند. کلید واژگان: پیامبر، فرهنگ ، تمدن، تمدن سازی ،دولت.

ظهور اسلام، از بزرگترین انقلابات تاریخ بشری به شمار می رود؛ که از شبه جزیره عربستان شروع و به سوی ملل همجوار که اغلب صاحب فرهنگ و تمدن برجسته ای بودند، روی آورد. یکی از این ملل صاحب تمدن ایران بود؛ که همگام و چه بسا پیشاپیش سایر سرزمینهای اسلامی، مشعلدار یک تمدن باشکوه و عظیم، به نام تمدن اسلامی گردید. یکی از فرازهای مهم تمدن اسلامی، حرکتی است علمی، که طی قرون دوم تا چهارم هجری مقارن با هشتم تا دهم میلادی، در قالب ترجمه گسترده آثار تمدن های ملل مختلف جهان صورت گرفت. این حرکت علمی که «نهضت ترجمه» نام گرفت؛ از عرصه های مهم حضور نخبگان فرهنگی ایران در تاریخ تمدن اسلام بود. مترجمان ایرانی که در عین تبحر در زبانهای مختلف، از فیض علم و دانش بی بهره نبودند؛ توانستند در مدت زمانی کوتاه، چکیده ای از علوم کاربردی و نظری ممالک متمدن دنیای قدیم را که حاصل مطالعات و تحقیقات متمادی دانشمندان، فلاسفه و ادبای این ممالک بود؛ به دنیای اسلام منتقل سازند. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و بر مبنای منابع دست اول تاریخی و کتابخانه ای، با تحلیل و بررسی نقش مترجمان ایرانی در تکامل علمی مسلمانان، آنان را یکی از عوامل تأثیرگذار در تاریخ تمدن اسلامی معرفی می نماید؛ زیرا این مترجمان که اغلب برخاسته از پایگاه فکری و اجتماعی بالایی بودند؛ از یک سو با فرهنگ و تمدن غنی خویش، به پیشرفت تمدن اسلامی یاری رساندند و از سوی دیگر بواسطه اینکه از قدیمی ترین ایام در تماس با ملل مختلف بودند؛ در انتقال جوانب ارزشمند و مفید سایر تمدن ها به دنیای اسلام، تبحر و توانایی بیشتری داشتند.

چکیده لبنان کشورپیچیده ایست متشکل از طوایف متعدد، که هریک از طوایف برای احقاق حقوق سیاسی اجتماعی خود در تلاش بوده اند، و می توان ادعا کرد در این امر موفق نیز بوده اند. چرا که تمام طوایفی که در اکثریت جمعیت به سر می بردند از حامی و پشتوانه‏ایی خارجی یا حاکمان هم کیش خود برخوردار بوده‏اند. در این میان تنها شیعیان بودند که در هر عصر تاریخی علی رغم داشتن جمعیت قابل ملاحظه پیوسته در انزوا و محرومیت به سر می‏بردند تنها با تلاشهای روز افزون امام موسی صدر بود که آنها را از انزوای سیاسی و اجتماعی خارج کرد . با ناپدید شدن امام موسی صدر این جمعیت که تازه مسیر رشد خود را آغاز کرده بودند متحیر شدند. در همین زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) به وقوع پیوست و تمام جهان اسلام را تحت تأثیر قرار داد و مایه امیدواری مسلمین و مستضعفین جهان من جمله شیعیان لبنان شد. در این رساله سعی در باز گویی روند رشد سیاسی شیعیان از ابتدا تا خروج نیروهایی اسرائیلی از لبنان شده. و به نقش ایران در رشد سیاسی شعیان لبنان پرداخته شده. و در نهایت استقلال و بلوغ سیاسی شیعیان مورد بررسی قرار گرفته است

چکیده تاریخ نگاری ابوریحان بیرونی و ابوعلی مسکویه، تحت تأثیر مولفه های گوناگونی هم چون محیط، حوزه ی مطالعات، تجربیات شخصی، پژوهش در شاخه های مختلف علوم و غیره قرار گرفت که برآیند آن اتخاذ رویکردهای مختلف در پژوهش های تاریخی بود. تاریخ نگاری ابوریحان بیرونی متأثر از مطالعات و پژوهش های وی در سایر شاخه های علوم، به طرف قلمرو مطالعات فرهنگی تمایل یافت و در طرف مقابل نگرش ابوعلی مسکویه به تاریخ، متأثر از تجربیات شخصی و سیاسی وی، رویکردی فلسفی و روشی تجربه گرایانه در پژوهش های تاریخی به همراه داشت. در این پژوهش سعی بر آن است با نگاهی تاریخی به سیر شکل گیری تاریخ نگاری در میان مسلمانان و نقش عوامل موثر در انسجام و استحکام این علم در میان آنها تا قرن چهارم، نگرش ها و رهیافت های ابوریحان بیرونی و ابو علی مسکویه در حوزه ی تاریخ و تاریخ نگاری مورد بررسی قرار بگیرد. مقایسه ی این دو نگرش، تفاوت ها و تشابهات مختلف آنها را در پژوهش ها ومطالعات تاریخی نمایان می سازد. کلید واژه ها: تاریخ نگاری، آل بویه، غزنویان، ابوریحان بیرونی، مسکویه

دولت صفویه، یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین دولت های تاریخی ایران اسلامی است که همزمان با امپراطوری عثمانی، بزرگ ترین حکومت های دینی زمان خود را تشکیل می دادند. توجه و تلاش پادشاهان صفوی در ایجاد حکومتی مستقل و یکپارچه نه تنها باعث تحول در نظام سیاسی ایران شد، بلکه نظام اقتصادی و تجاری ایران را که به دلیل حکومت های ملوک الطوایفی، شورش ها و عدم امنیت ناشی از هرج ومرج دوران فترت، تا حدی در حالت رکود فرو رفته بود، متحول ساخت. از همین زمان بود که روابط سیاسی و تجاری ایران با اروپا به نحو چشمگیری افزایش یافت. موقعیت جغرافیایی، سیاسی وتجاری ایران و توجه فرمانروایان صفوی به ویژه شاه عباس اول در پذیرش نمایندگان اروپایی، باعث افزایش رفت و آمد سیاحان و تجار اروپایی به ایران شد. سفرنامه های این نمایندگان، در بردارنده اطلاعات ارزشمندی در خصوص مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و تجاری است. اگرچه در دوران قبل از صفویه، سیاحانی نیز به ایران آمده و حاصل مشاهدات خود را در سفرنامه هایشان ثبت و ضبط نموده اند، اما در دوره صفویه به دلیل رونق و شکوفایی که در جنبه های مختلف به خصوص در امر تجارت صورت گرفت، سیاحان و نمایندگان بی شماری به منظور تحقق اهداف سیاسی، تجاری و خدمت به فرمانرویان کشور خود، راهی ایران شدند که معمولاً گزارش های خود را به دور از قصد و غرض شخصی می نوشتند اگرچه در مواردی اشتباهات کاملاً آشکاری نیز دارند. بر این اساس سفرنامه ها را می توان در شمار مهم ترین منابع برای بررسی وضعیت و موقعیت تجاری ایران آن عصر به کار برد. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای سفرنامه ها و دیگر منابع دست اول تاریخی و به شیوه مطالعه کتابخانه ای به بررسی سفرنامه های سیاحان اروپایی و دیدگاه ها و نقطه نظرات آنان در خصوص نظام تجاری ایران عصر صفوی و جنبه های داخلی و خارجی و موقعیت جهانی آن پرداخته شده است. سوال اصلی پژوهش این است که : سیاحان اروپایی در خصوص وضعیت تجارت در ایران عصر صفوی در سفرنامه های خود چه نظراتی بیان کرده اند؟ از گزارش های سیاحان و یافته های این تحقیق ضمن یافتن پاسخ این سوال می توان به روابط بازرگانی ایران با دیگر کشورهای اروپایی و عوامل موثر در رونق تجارت و دلیل توجه پادشاهان صفوی به این مقوله پی ببریم.

چکیده: فرهنگ به طور عام یکی از مقولات گسترده و پیچید? بشری و حاصل برخورد انسان با طبیعت و تکوین اندیشه اجتماعی است. شاخه ای از فرهنگ، فولکلور یا فرهنگ توده مردم است که بر معتقدات، آداب و رسوم، سنن، عادات، افسانه ها، ادبیات، هنرها، و معلومات قومی و اجدادی مردم عامی دلالت می کند و جزوی از شناسنامه هر قوم و ملّت و نشانگر قسمتی از اندیشه ها، آرمان ها، ارزش های فرهنگی و موازین اخلاقی آن ها، در نقاط مختلف دنیا است. موضوع فرهنگ عامه پرداختن به جنبه های سنّتی جامعه، یعنی شیوه های اعمال، رفتار، عادات و باورهای پایدار یک قوم است که در حقیقت میراث مشترک زندگی اجتماعی یک گروه از نسل های گذشته است. فرهنگ عامه ریشه در گذشته های دور دارد و برخی از آن ها بازمانده دوران نخستین زندگی بشر است. این بخش از فرهنگ جامعه که متن اصلی زندگی افراد را تشکیل می دهد، به صورت نسل به نسل منتقل می گردد و همواره در خاطره تاریخی وجود دارد. سفرنامه ها به دلیل آنکه انبوهی از داده های عینی و تجربی را در بر می گیرند، جایگاه ممتازی در شناخت ابعاد گوناگون فرهنگ مردم دارند. در جریان سنّت نگارش سفرنامه ها از سوی سیاحان و جهانگردان مسلمان و غیرمسلمان در سرزمین های اسلامی، با آثار مکتوب و ماندگاری وجود دارد که هرکدام آینه ای از وضعیت جامعه و مردم روزگار خود بوده اند. آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، سفرنامه هایی است که از حمله مغول تا ظهور صفویه (616 تا 907 ق) به نگارش درآمده و اوضاع فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی مسلمانان در آن بازتاب یافته است. تأکید این جستار بر برخی سفرنامه های مشهور این دوران از جمله مارکوپولو، ابن بطوطه، کلاویخو و ونیزیان است که از نظر معنا و محتوا و از لحاظ ارزش و سنجش داده ها در قیاس با دیگر سفرنامه های این دوران غنی و پربار و سرشار از اطلاعات هستند. با توجه به اینکه هر یک از این جهانگردان به قصد و هدف خاصی سفر کرده اند، چشم انداز آن ها نسبت به فرهنگ عامه مسلمانان به صورت مشخصی در نوشته هایشان بازتاب یافته است. این پایان نامه بر آن است ضمن شناسایی مصادیق فرهنگ عامه در زندگی مسلمانان این دوران، به بازیابی و دسته بندی داده ها بپردازد و تا حد ممکن ابعاد گوناگون فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی زندگی مسلمانان را در نگاه این سیاحان به تصویر درآورد. همچنین با بهره گیری از منابع جنبی به تحلیل موردی برخی عناصر فولکلور در زندگی مسلمانان بپردازد. واژه های کلیدی: فرهنگ عامه (فولکلور)، سفرنامه نویسی، عصر مغول ، عصر تیموری، مارکوپولو، ابن بطوطه، کلاویخو، ونیزیان.

چکیده: جنگهای صلیبی تقابل میان دو تمدن اسلام و مسیحیت بود که در طول قرن های (11-13 م) و عمدتا در منطقه فلسطین روی داد. این جنگها که سرانجام به پیروزی مسلمین ختم گردید، بر خلاف ظاهرشان، جنگهائی دویست ساله نبودند بلکه تبادلی بود در تمامی زمینه ها که تاثیرات آن، نه تنها در طول جنگ آغاز گردید، بلکه قرن ها پس از آن ادامه یافت با این تفاوت که بعد نظامی به بعد فرهنگی تغییر یافت. وقایع مربوط به این جنگ ها و تاثیراتی که در نتیجه ی آن برای طرفین حاصل شد، موضوعی است که تمامی مورخین اعم از مسلمین و مسیحیان بر آن اذعان دارند و در مورد چگونگی این انتقال و اقتباس قلم فرسائی کرده اند. اگر چه در برخی موارد تاثیر پذیری آنان دو طرفه بود ولی میراثی که غرب به همراه خود برد، چه بسا بیشتر و چشمگیر تر از آن چیزی بود که مسلمانان از اروپا اقتباس کردند. اگر از پیامد های فرهنگی که شامل علوم نظری می شد و نفوذ آن به مراتب کم تر از دیگر شاخه های علوم بود، بگذریم باید گفت که اروپائیان بیشتر بر جنبه هائی تاکید داشتند که شامل صنعت، اقتصاد، تجارت و فنون نظامی آنان می شد. این عوامل هر کدام به هم بستگی کامل داشته و هر یک از این موارد موجب پیشرفت دیگری را فراهم آورد. با استفاده از روش های توصیفی، تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و الکترونیکی به نگارش این تحقیق پرداخته شده است.

دوران اولیه شاهنشاهی هخامنشی با در نظر گرفتن دوران سلطنت کوروش دوم هخامنشی تا پایان دوران داریوش یکم - با در نظر گرفتن دوران کوتاه شاهنشاهی کمبوجیه در بین دو قدرت اول و ثانوی دولت هخامنشی - قریب به یک سوم دوران کل هخامنشیان را در بر می گیرد. بی گمان اقتدار و توان آن دولت در همین عهد به اوج می رسد و آنچه باقی می ماند نتایج و شرایطی است که بر ساختار اولیه آن تکیه دارد. اهمیت این دوران بر کسی پوشیده نیست و درباره آن نه تنها مورخان و فلاسفه قدیم همچون هرودوت و افلاطون به سخن نشسته اند بلکه تا به امروز مورخان نامداری در ایران و جهان به داوری و نظاره و اظهار نظر پرداخته اند. هدف از این پژوهش بیشتر مبتنی بر دیدگاه های مشترک و تفاوتهای دوران دو امپراتور مشهور ایرانی می باشد که اساس کار تحقیق را تشکیل می دهد تا ضمن تبین فرایند اقتدار هر دو دولت ، گسترش سریع و مدیریت قوی آن را مورد توجه قرار داده و بویژه توجه به پیشرفت کمبوجیه در قاره آفریقا به عنوان نتیجه بزرگ کار کوروش و تبدیل شدن دولت هخامنشی به بزرگترین نیروی نظامی و اقتصادی جهان قدیم در قرن چهارم پ.م. را مورد ارزیابی قرار دهد. پژوهش حاضر در مسیر خود تلاش دارد ضمن تحلیل دوران اولیه شاهنشاهی هخامنشی ، حکومت کوروش و داریوش را به عنوان مدل سیاسی و مشابه قدرت های جدید جهانی در جامعه باستانی معرفی و تبیین نماید و بویژه به تغییرات و تحولات جدید در ادبیات جهانی و توجه به ترجمه متون تاریخی و فرامین شاهان به زبان های مختلف و زنده جهان قدیم نیز توجه نماید.