به منظور بررسی میزان تحمل نسبی 15 ژنوتیپ گندم پائیزه به تنش رطوبتی، آزمایشی بصورت طرح اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. بطوریکه آبیاری در دو سطح شامل (عدم تنش رطوبتی و تنش رطوبتی) در کرت های اصلی و پانزده ژنوتیپ گندم در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در هر پانزده ژنوتیپ تنش خشکی باعث کاهش عملکرد و اجزای عملکرد گردید. این کاهش در مورد ژنوتیپ پیشگام و cd-85-9 کمتر و برای دو ژنوتیپ الوند، و نوید بیشترین مقدار بود. نتایج تجزیه همبستگی عملکرد و اجزاء عملکرد نشان داد که همه صفات با عملکرد دانه در سطح یک درصد همبستگی معنی دار داشتند. جهت ارزیابی میزان تحمل نسبی ژنوتیپ ها، برخی از شاخص های تحمل از جمله tol، mp، gmp، sti، ysi،ssi ،harm ، rdi ،sspi و snpi مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تجزیه همبستگی شاخص ها نشان داد که عملکرد دانه در شرایط عدم تنش (yp) و تنش رطوبتی ys)) با شاخص های snpi، harm، sti، mp و gmp همبستگی بالا و معنی داری داشتند. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو مولفه اول و دوم بیش از 99 درصد از تغییرات را توجیه نمودند، و بر اساس نتایج، مولفه اول و دوم به ترتیب، مولفه "پتانسیل عملکرد" و مولفه "حساسیت یا تحمل به تنش" نامیده شدند. همچنین بر اساس نتایج حاصل از نمودار بای پلات، ژنوتیپ های پیشگام و cd-85-9 مقاوم و ارقام نوید، الوند و آذر2 نسبتا حساس به تنش رطوبتی معرفی شدند. و شاخص های snpi،harm ،mp ، gmp وsti بیشترین هم راستایی را با ys داشتند، نتایج بدست آمده از نمودار تجزیه خوشه ای بر اساس شاخص های مختلف نشان داد که ارقام نسبتاً مقاوم در خوشه اول، ژنوتیپ های نسبتا حساس در خوشه سوم و ژنوتیپ های مقاوم در خوشه دوم قرار گرفتند. نتایج حاصل از محاسبه تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی نشان داد که بیشترین ضریب تنوع ژنوتیپی مربوط به صفات عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن خشک کل و وزن هزار دانه بود. بیشترین ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به صفات عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن خشک کل و وزن سنبله می باشد. بالاترین میزان وراثت پذیری مربوط به صفات وزن خشک کل، عملکرد دانه، شاخص برداشت و وزن هزار دانه و کمترین مقدار مربوط به صفات تعداد دانه در سنبلچه، تعداد دانه در سنبله و طول سنبله بود. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد که در شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی صفات وزن خشک کل و شاخص برداشت بیشترین درصد از تغییرات را برای عملکرد دانه توجیه نمودند.

نتایج نشان داد که پرایمینگ بذر باعث افزایش 15 درصدی سرعت سبز شدن گردید. بیشترین درصد همزیستی نیز در تیمار50 درصد مصرف کود فسفات به میزان 60 درصد به دست آمد. همچنین پرایمینگ باعث افزایش تعداد دانه در بلال شد. وزن صد دانه نیز تحت تأثیر تیمار پرایمینگ، تلقیح با میکوریز و 50 درصد مصرف کود فسفات، افزایش چشمگیری داشت. در این تحقیق پرایمینگ باعث افزایش 22/32 درصدی عملکرد گردید. بیشترین عملکرد دانه به میزان 1249/59 گرم در متر مربع، مربوط به تیمار استفاده از 50 درصد کود فسفات در تلقیح با میکوریز بود که در عین حال با تیمار 100 درصد کود فسفات در هر دو حالت مصرف و عدم مصرف میکوریز تفاوت معنی داری نشان نداد. بالاترین شاخص برداشت نیز مربوط به تیمار پرایم و 100 درصد کود فسفات با مقدار36/81 درصد بود که با تیمار 50 درصد مصرف کود فسفات تفاوت آماری نداشت و تلقیح با میکوریز باعث افزایش 10/8 درصدی شاخص برداشت نسبت به عدم تلقیح شد. بیشترین میزان کارایی زراعی فسفر مربوط به تیمار مصرف 50 درصد کود فسفر و تلقیح با میکوریز به میزان 15/15 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم فسفات بود و بعد از آن تیمار مصرف 50 درصد کود فسفر و پرایمینگ قرار گرفت (83/14 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم فسفات). در این تحقیق حداکثر شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول نیز از تیمار 50 درصد فسفات در ترکیب با پرایمینگ بذر و کاربرد میکوریز به ترتیب به میزان 4/2 و 55/77 گرم بر متر مربع در روز به دست آمد.

. بیش ترین شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول از رژیم آبی 60 میلی متر و محلول پاشی همزمان سولفات روی و آهن به ترتیب معادل 45/2 و 4/22 گرم بر متر مربع در روز به دست آمد. در تیمار آبی 90 و 120 میلی متر محلول پاشی توأم روی و آهن به ترتیب موجب افزایش 12 و 26 درصدی شاخص سطح برگ، 17 و 36 درصدی سرعت رشد محصول و 17 و 29 درصدی وزن خشک نسبت به عدم محلول پاشی شد. در تیمار آبی 90 و 120 میلی-متر محلول پاشی همزمان روی و آهن سبب کند شدن روند کاهشی شیب خط سرعت جذب خالص (nar) در مقایسه با عدم محلول پاشی شد. در تیمار آبی 90 میلی متر محلول پاشی سولفات روی به ترتیب موجب افزایش 13 و 12 درصدی عملکرد بیولوژیک و عملکرد ریشه نسبت به عدم محلول پاشی شد، محلول پاشی همزمان روی و آهن نیز افزایش 39 و 21 درصدی تعداد ساقه فرعی و عدد اسپاد را در پی داشت. در تیمار آبی 120 میلی متر نیز محلول-پاشی همزمان آهن و روی به ترتیب افزایش 14، 32 و 2 درصدی را در تعداد ساقه فرعی، عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه موجب شد. محلول پاشی همزمان سولفات روی و آهن به ترتیب موجب افزایش 16 و 9 درصدی عملکرد برگ و عملکرد دانه نسبت به عدم محلول پاشی شد. تنش درصد کامفرول را در رژیم های آبی 90 و 120 نسبت به شاهد 38 درصد افزایش داد. در شرایط تنش شدید و متوسط کارایی مصرف آب به ترتیب 18 و 26 درصد نسبت به شرایط بدون تنش کم تر بود و محلول پاشی همزمان روی و آهن موجب افزایش 29 درصدی کارایی مصرف آب نسبت به عدم محلول پاشی شد.