این مطالعه به منظور بررسی اثر سطوح مختلف انرژی روی عملکرد تولیدی و پاسخ های ایمنی مرغان بومی انجام شد. 300 مرغ بومی خراسان در سن 38 هفتگی بطور تصادفی به 30 گروه 10 تای تقسیم و در 30 پن مجزا قرار گرفتند. این آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار انجام شد و سطوح مختلف انرژی اختصاص داده شده شامل جیره های بر پایه ذرت - سویا و به ترتیب شامل 2400، 2500، 2600، 2700، 2800 و2900 کیلو کالری انرژی متابولیسمی بودند. تخم مرغ تولیدی بطور روزانه جمع آوری و وزن شد. مصرف خوراک، درصد تولیدتخم مرغ و حجم توده تخم مرغ نیز بطور هفتگی اندازه گیری و محاسبه شدند. جهت بررسی پاسخ های ایمنی همورال مرغ های بومی از تزریق عضلانی یک میلی لیترگلبول قرمز گوسفند با غلظت پنج درصد استفاده شدو تیتر آنتی بادی 6 و 12 روز بعد از هر تزریق برای پاسخ های اولیه و ثانویه تعیین شد.برای تعیین ایمنی سلولی از پاسخ های cbh به تزریقpha استتفاده گردید. سطوح مختلف انرژی متابولیسمی جیره تاثیر معنی داری روی مصرف خوراک داشت(50/0>p). مرغ هایی که انرژی با تراکم بالاتری دریافت کرده بودند بصورت خطی خوراک کمتری مصرف کردند و کمترین میزان مصرف خوراک در سطح انرژی 2800 مشاهده شد.میانگین وزن تخم مرغ های تولیدی، حجم توده تخم مرغ و درصد تولید تخم مرغ اختلاف معنی داری در بین تیمارهای مختلف نداشتند(50/0<p) ولی بین تیمار های مختلف از نظر ضریب تبدیل خوراک اختلاف معنی-داری مشاهده شد(50/0>p). بطوری که با افزایش انرژی جیره ضریب تبدیل غذایی کاهش یافت و کمترین میزان ضریب تبدیل غذایی مربوط به جیره با انرژی 2800 کیلو کالری وبیشترین آن مربوط به انرژی 2400بود. از نظر ایمنی همورال با افزایش انرژی جیره مقدار تیتر آنتی بادی srbc کل، igg و igm تفاوت های معنی داری در بین سطوح مختلف انرژی جیره نداشت (50/0<p). ولی مقدار عددی تیتر آنتی بادی کل افزایش پیدا کرده بود و نیز مقدار تیتر igg در پاسخ های ثانویه، در 12 روز پس از تزریق srbc تحت تاثیر سطوح مختلف انرژی قرار گرفت(50/0>p). بطوری که سطح انرژی 2800 کیلو کالری بیشترین مقدار تیتر را نشان داد.از نظر ایمنی سلولی میزان افزایش تورم پرده پای مرغ در اثر حساسیت بازوفیل های پوستی به فیتو هماگلو تینین تفاوت معنی داری 24 و28 ساعت پس از تزریق pha بین سطوح انرژی مشاهده شد، و سطوح انرژی 2400 کمترین و سطح 2900 بیشترین مقدار تورم پرده پا را داشتند بر اساس نتایج این پژوهش سطح انرژی 2800 و 2900کیلو کالری بر کیلو گرم در بهبود عملکرد و سیستم ایمنی موثر است.

این مطالعه به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کنجاله گوار در جیره، بر عملکرد جوجه های گوشتی در دوره رشد و پایانی انجام گرفت. بدین منظور تعداد 160 قطعه جوجه یک روزه نژاد راس 308، در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار آزمایشی شامل سطوح صفر، 5/2، 5 و 5/7 درصد کنجاله گوار و 4 تکرار به طور تصادفی بین 16 قفس تقسیم شدند. جیره های آزمایشی با انرژی و پروتئین یکسان تنظیم شده و در طول دوره آزمایش در اختیار جوجه ها قرار گرفت. در پایان هر دوره از هر تکرار، دو قطعه جوجه با وزنی نزدیک به میانگین وزنی تکرار، بعد از خونگیری کشتار شده و لاشه ها از نظر درصد وزن نسبی چربی محوطه بطنی، درصد پروتئین سینه و بازده لاشه (وزن اجزای خوراکی یا اجزای قابل طبخ) مورد اندازه گیری قرار گرفت. میزان خوراک مصرفی، بازده غذایی و افزایش وزن جوجه ها محاسبه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار sas تجزیه شد و میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند. نتایج نشان داد که استفاده از کنجاله گوار در جیره جوجه های گوشتی طی دوره رشد تأثیر معنی داری بر افزایش وزن روزانه و نهایتاً وزن بدن نسبت به گروه شاهد داشت (01/0p<). اختلاف وزن بدن در پایان دوره آزمایشی نسبت به گروه شاهد معنی دار بود (01/0p<). از نظر میزان خوراک مصرفی تفاوت معنی داری بین تیمارهای آزمایشی در دوره رشد مشاهده شد (05/0p<) که بیشترین مصرف خوراک مربوط به تیمار 5/2 درصد کنجاله گوار و شاهد بود. در دوره پایانی تفاوت معنی داری در مصرف خوراک مشاهده نشد. استفاده از کنجاله گوار در خوراک منجر به بهبود ضریب تبدیل غذایی در دو دوره رشد و پایانی شد (01/0p<). همچنین، افزودن کنجاله گوار به جیره رشد در سطح 5/2 درصد باعث افزایش معنی داری در بازده لاشه (بدون پوست)، وزن نسبی سینه و وزن نسبی ران در جوجه های گوشتی شد (01/0p<). افزودن کنجاله گوار به جیره پایانی باعث افزایش معنی داری در بازده لاشه (بدون پوست) در سطح 5/2 درصد، وزن نسبی سینه در سطح 5/7 درصد و وزن نسبی ران در سطح 5/2 و 5 درصد در جوجه های گوشتی شد (05/0p<). همچنین، طی نتایج حاصله در دوره رشد اختلاف معنی داری بین تیمارهای آزمایشی از نظر درصد وزن نسبی کبد، سنگدان، قلب، طحال و پانکراس مشاهده نشد. در دوره پایانی نیز اختلاف معنی داری بین تیمارهای آزمایشی از نظر درصد وزن نسبی قلب، طحال و پانکراس مشاهده نشد، اما درصد وزن نسبی کبد و سنگدان در سطح 5/7 درصد بیشترین میزان و اختلاف معنی دار بود (05/0p<). کمترین میزان چربی محوطه بطنی مربوط به تیمارهای حاوی کنجاله گوار بود که این تفاوت از نظر آماری بین تیمار شاهد و بقیه تیمارها در دو دوره رشد و پایانی معنی دار بود (01/0p<). با توجه به نتایج بدست آمده در خصوص ضریب تبدیل غذایی و کیفیت لاشه به خصوص از لحاظ چربی محوطه بطنی، تیمار آزمایشی با سطح 5/2 درصد کنجاله گوار قابل پیشنهاد است.