چکیده از جمله افرادی که در سده‏های گذشته، به ویژه عصر حاضر به مطالعات وسیعی درباره قرآن دست زده و منشأ آثار گوناگونی شده‏اند، مستشرقان هستند. در حال حاضر بحث استشراق از مباحث اصلی و چالش آفرین در جهان اسلام محسوب می شود. تحقیق حاضر به ترجمه و نقد و بررسی و تطبیق مدخل های قرآن و حدیث در دائرهالمعارف های لاتین مهم عصر حاضر پرداخته است. بعد از بیان کلیات ترجمه مداخل مورد بحث در این رساله عنوان شده است، در ادامه مدخل حدیث و قرآن دائره المعارف قرآن (e.q.) که توسط یونبال نگارش یافته است، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نگارنده با بررسی منصفانه، ضمن بیان و تأیید موارد مستدل و معتبر، مطالب بی دلیل، ضعیف و یا بدون استدلال را مورد کاوش قرار داده است، از آراء و نظریات محققان جهان تشیع بهره گرفته است. ایشان در بخشی از مطالب مانند؛ بحث قرائات، انساء و... که ناروا و گاه مغرضانه تلقی می شود، به تشیّع نسبت داده است که نگارنده با ردّ صریح آنها، به دیدگاه های محققان شیعه استناد نموده و به روشن گری پرداخته است. از بررسی و مقایسه ای که میان سه دائرهالمعارف قرآن، اسلام و مذهب در مدخل حدیث و قرآن صورت گرفته است، چنین به دست آمد که، مولفان این مقالات، از دیدگاه های متفاوت به این مسئله نگریسته اند و مطالبی متفاوت در این زمینه عنوان نموده اند. نکته مهم و قابل توجه اینست که یونبال تمام مطالب قرآنی را در پرتو حدیث بررسی نموده است و ایشان در بیان مطلب، استناد صرف به احادیث داشته است بدون توجه کافی به کیفیت این احادیث، و این می تواند نشان عدم دقت ایشان در گزینش و انتخاب مطالب باشد، چرا که در احادیث مسلمانان هرگونه حدیث یافت می شود. نکته مهمتر اینکه؛ تمام مولفان در بررسی های خود، فقط منابع اهل سنت را لحاظ نموده اند و این عدم جامع نگری مولفان را می رساند. کلید واژه ها: دائرهالمعارف، قرآن، حدیث، اسلام، دین، ترجمه، نقد، تطبیق.

پژوهش حاضر ترجمه و نقد یکی از آثار جدید و جدّی مستشرقان در حوز? تفاسیر شیعی با عنوان "قرآن کریم و تفاسیر متقدم شیع? امامیه" تألیف مایر میخائیل بار اَشر (1955) محقق یهودی مراکشی الاصل، از شاگردان کلبرگ و در حال حاضر استاد مطالعات اسلامی دانشگاه حبرو اورشلیم است. در این تحقیق کوشیده ایم تا ضمن برگرداندن نیم? دوم کتاب یعنی سه فصل آخر به فارسی، مطالب را ارزیابی کنیم و در پایان اهمّ موضوعاتی که مولف از مصادر یا روایات غیر معتبر و یا به اشتباه استنباط کرده است را از منابع و مصادر متقن و مورد اعتماد شیع? امامیه استخراج و بیان کنیم. مبنای مولف کتب تفسیری پیش از آل بویه به ویژه چهار تفسیر قمی، عیاشی، فرات و نعمانی و نیز منابع محدودی از دوران آل بویه و پس از آن است و بر همین اساس و منابع دیدگاه های امامیه را در موضوعات: نهاد امامت و مبانی مرتبط با آن، تفاوت های میان امامت و پیامبری، علم و عصمت و شفاعت ایشان، موضع امامیه نسبت به بنی امیه و بنی عباس بر اساس روایات ذکر شده در تفاسیر پیش گفته شده و در نهایت دو روایت غیر متعارف (روایت اسراء وخوشه های گندم) و معضلات برخاسته از آن ها را مطرح می کند. از آنجا که مولف معتقد است "علیرغم محوریت نظری? امامت در شیع? امامیه‎، عالمان امامیه‎ نتوانستند وجود آن را بر اساس مرجع مشخصی در قرآن اثبات کنند چراکه واژ? امامت حتی یکبار هم در قرآن نیامده است. بنابراین روایات تفسیری امامیه‎ دربار? امامت به سرنخ های مبهم و غیرمستقیمی‎ در قرآن متوسل می‎‎شوند که هم? آن ها با استفاده از تمثیل و سنخیت موضوع تفسیر شده اند"، در انتهای تحقیق مستندهای عقلی، قرآنی و روایی امامت و توضیحاتی دربار? آیات امامت و تفاسیر آن ها را ارائه کردیم. کلید واژه: امامیه، وجود پیشین، امامت، علم غیب، عصمت، شفاعت، بنی امیه، بنی عباس، روایت اسراء، روایت خوشه های گندم