نام پژوهشگر: سمیه نقی لو

بررسی تکوینی تشکیل گل و گل آذین در گیاه علف چای (hypericum perforatum )
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم طبیعی 1389
  آسیه مرتضی وند   محمد رضا دادپور

جنس گل راعی عضوی از خانواده هایپریکاسه است که اکنون به عنوان زیرخانواده ای از کلوزیاسه در نظر گرفته می شود. گل راعی واجد بیش از 450 گونه در 35 بخشه می باشد. این گیاه از زمان یونان قدیم به عنوان یک گیاه دارویی مهم تلقی می شد و اثرات ضد ویروسی، ضد التهاب و ضد توموری آن امروزه شناخته شده است. گل راعی با شماری از ویژگیهای ریخت شناختی از جمله برگهای متقابل، گل آذین گرزن و پرچمهای سه دسته ای مشخص می گردد. مطالعات مقایسه ای نمو گل می تواند به عنوان پایه ای برای مطالعات سیستماتیکی و فیلوژنتیکی باشد. نمو گل آذین و گل در گونه h. perforatum به عنوان نماینده ای از کلوزیاسه مورد مطالعه قرار گرفت. اهداف اصلی این پژوهش ارائه کامل مراحل تکوین و مقایسه آنتوژنی گل با سایر اعضاء کلوزیاسه و نیز با تیره های نزدیک می باشد که احتمالا در درک بهتر نمو در این خانواده مفید خواهد بود. جهت انجام مطالعات آزمایشگاهی، انتهای شاخه ها در مرحله گل دهی در اندازه ها و سنین مختلف جمع آوری و در فیکساتور faa تثبیت گردید. پس از طی مراحل تثبیت، شستشو و رنگ آمیزی نمونه-ها فلس زدایی شدند. در نهایت مطالعه آنها با استفاده از میکروسکوپ نوربازتابشی انجام گرفت. بر مبنای نتایج بدست آمده، گلها بر روی گل آذینهای گرزن ظاهر می گردند که با جداشده براکته ها و مریستمهای گل آذینی ثانویه از مریستم گل آذین اولیه آغاز می گردد و سپس روند مشابهی توسط مریستم گل آذین ثانویه پی گیری می شود. در جریان آغازش کاسه گل، 5 کاسبرگ به صورت مارپیچی ظاهر می گردند. اندکی بعد، مریستم راسی گل سه برآمدگی مریستمی ( آغازه مشترک پرچم- گلبرگ) تولید می کند. آغازه های پرچمی از این برآمدگیهای مریستمی با الگوی گریز از مرکز در 3 حلقه آغازش می یابند. علاوه بر آن، گلبرگها از قاعده این آغازه های مشترک جدا می گردند. در مراحل پایانی تکوین سه برآمدگی نیمکروی ظاهر می شود که به آغازه برچه نمو می یابد. خصوصیات برجسته تکوین گل در h. perforatum شامل تشکیل آغازه های مشترک و انحراف از الگوی رو به مرکز در جریان آغازش اندامها می باشند. در این مطالعه شباهت نزدیکی به لحاظ خصوصیات تکوینی گل بین h. perforatum تیره سیستاسه مشاهده گردید. بر مبنای نتایج حاصله انجام مطالعات مشابه در گونه های بیشتر در جهت گسترش مجموعه اطلاعاتی پیشنهاد می گردد که بر پایه آن انجام مطالعه فیلوژنتیکی دقیق امکان پذیر خواهد بود

بررسی امکان استفاده از صفات تکوینی گل در بیوسیستماتیک onobrychis و hedysarum
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم 1390
  معصومه خداوردی   محمد رضا دادپور

: طایفه hedysareae شامل همه لگوم های پاپیونیده با نیام های بند بند و مسطح، شامل سرده های مهم از مانند hedysarum l.، onobrychis mill. و. alhagi adansمی باشد. این طائفه با صفاتی مانند گلبرگ بال کوتاه یا تحلیل رفته، نیام ها نا شکوفا و دارای یک یا دو دانه با عدد پایه کروموزومی 7 یا 8 معرفی می شود. بعد از هدیزاروم با تقریباً 160 گونه، اسپرس با حدود 130 گونه دومین جنس بزرگ این طائفه به شمار می آیند. به دلیل تعداد زیاد گونه ها، اعضای هر دو جنس اختلاف نسبتاً قابل توجهی را نشان می دهند. مهمترین تفاوت بین دو سرده در تعداد لوب های میوه است. در اسپرس و هدیزاروم تعداد بند های میوه تک بخشی و یا دو بخشی به ترتیب می باشد. هدف از این مطالعه بررسی اونتوژنی گل در دو سرده اسپرس و هدیزاروم و همچنین alhagi به عنوان گونه ای با اهمیت تاکسونومی بالابه منظور بررسی مجدد طائفه hedysareae بوده است. جهت انجام مطالعات آزمایشگاهی، انتهای شاخه ها در مرحله گل دهی در اندازه ها و سنین مختلف جمع آوری و در فیکساتور faa تثبیت گردید. پس از طی مراحل تثبیت، شستشو و رنگ آمیزی نمونه ها فلس زدایی شدند. در نهایت مطالعه آن ها با استفاده از میکروسکوپ نوربازتابشی انجام گرفت. مطالعات انجام گرفته بر روی اونتوژنی گل در این سه سرده نشان داد که الگوی آغازش کاسبرگ ها در هر سه گونه تک جهتی و گلبرگ ها از سمت ابکسیال شروع به آغازش می کنند، با این حال الگوی آغازش تک جهتی و دو جهتی در حلقه پرچم ها مشاهده شد. فقدان همپوشانی در زمان آغازش بین حلقه ها، وجود براکتئول های بزرگ و نبود آغازه های مشترک باعث شده تا خارشتر از دو گونه اسپرس و هدیزاروم جدا شود. به عبارت دیگر اسپرس و هدیزاروم بر اساس صفات اونتوژنی گل به هم شبیه هستند. polhill(1981c)، در این طبقه بندی سرده خارشتر را به دلیل داشتن صفات متفاوت از صفات معمول در طائفه hedysarea از جمله داشتن گلبرگ ناو با رأس کند و الگوی رگبندی سطح نیام از طائفه hedysarea جدا کرده و به طائفه galegeae انتقال داده است. به هر حال تجزیه و تحلیل بر اساس داده های مولکولی نشان می دهد که خارشتر متعلق به طائفه هدیسره که از طائفه گالژه مشتق شده است می باشد. مطالعات اونتوژنی گل تایید می کند که خارشتر در بخش کناری هدیسره و به عنوان گروه خواهری گالژه قرار می گیرد.

بررسی نمو گل در گیاه سنجد elaeagnus angustifolia با استفاده از میکروسکوپ نوری بازتابشی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم 1391
  شیوا براتی   علی موافقی

چکیده: الئاگنوس آنگوستی فولیا یک درخت اروپایی-آسیایی از خانواده ی الئاگناسه است. ویژگی های گل منحصر به فرد از الئاگنوس در کنار توصیفات تاکسونومیک متفاوت از سیستم جنسی و موقعیت تخمدانی، آن را به عنوان یک هدف مطالعه مطلوب می سازد. این بررسی برای آشکار کردن مسیر تکاملی گل های الئاگنوس آنگوستی فولیا و بیان سیستم جنسیتی در این گونه انجام شده است. جوانه های گلی در مراحل تکاملی مختلف از سه پایه ی متفاوت جمع آوری شدند و با استفاده از میکروسکوپ نوری-بازتابشی مورد بررسی قرار گرفتند. اندام زایی سنجد در مسیر مایل به مرکز پیش می رود. گلپوش آغازش دو طرفه و پرچم ها آغازش یک طرفه را نشان دادند. برچه از زیر آغازه ی پرچم در حفره ی گلی بالا می آید. خصوصیات تکاملی مشخص و متمایز در این گونه تشکیل یک هیپانتیوم و یک صفحه ی نکتاری احاطه کننده ی قاعده ی خامه می باشد. دو گروه از گل ها از نظر تکامل صفحه ی نکتاری، شناسایی شدند. مقایسه خصوصیات گل میان دو شکل گلی نشان داد که الئاگنوس دارای خصلت آندرومونوئسی می باشد. گل ها با صفحات نکتاری تمایز یافته و تخمک های تکامل یافته، گل های هرمافرودیت اند، در حالی که گل هایی با صفحات نکتاری تکامل نیافته و تخمک-های آنرمال، گل های نر هستند. گل های هرمافرودیت، به لحاظ اندازه و تعداد به طور قابل توجهی از گل های نر بزرگ تر و بیشتر می باشند. یک تفاوت قابل توجه هم چنین در درجه ی اپی جاینی میان گل های هرمافرودیت و نر نشان داده شد، بدین ترتیب که گل های هرمافرودیت دارای تخمدان های تحتانی عمیق و گل های نر دارای تخمدان های فوقانی یا نزدیک به فوقانی بودند. می توان بدین صورت نتیجه گرفت که، حفاظت بیشتر تخمک ها از پرندگان گیاه خوار یا حشرات با یک نیروی انتخابی که نتیجه ی تکامل اپی جاینی در گل های هرمافرودیت می باشد، ایجاد شده است. الئاگنوس، اولین مورد از گونه ی دارای آندرومونوئسی از خانواده ی الئاگناسه است. در مقایسه ی الئاگناسه با تیره های خواهری مشهور، بر اساس خصوصیات تکاملی گل، الئاگناسه ارتباط تنگاتنگی با رامناسه نشان می-دهد.

بررسی کمی و کیفی متابولیتهای ثانویه با ساختار فنلی در اندام های astragalus compactus با تاکید بر مراحل تکوینی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم 1391
  سمیه نقی لو   عباس دل آذر

جنس گون به عنوان بزرگ ترین جنس گیاهان آوندی بالغ بر 2500-3000 گونه می باشد. ریشه و برگ های برخی گونه های گون در طب سنتی به عنوان عوامل ضد تعرق، ضد فشارخون، ضد دیابت، مدر و نیروبخش به کار رفته است. ویژگی های دارویی این گیاه منجر به علاقه روزافزون به مطالعه ترکیب شیمیایی گونه های مختلف آن شده است. از آنجا که عوامل محیطی و نموی می توانند به طور معنی داری بر ترکیب شیمیایی گیاه اثر گذار باشند، شناخت این عوامل جهت تشخیص زمان مناسب جهت بهره برداری از گیاهان دارویی ضروری می نماید. علاوه بر آن، مطالعه تنوع نموی ترکیبات شیمیایی منجر به افزایش درک ما از نقش های فیزیولوژیک این ترکیبات خواهد شد. مطالعه حاضر در راستای تعیین تغییر متابولیتهای ثانویه در گونه a. compactus طی نمو طراحی گردید. هدف از این مطالعه (1) ارزیابی ترکیب شیمیایی گونه a. compactus و (2) تعیین ارتباط احتمالی بین ترکیبات شیمیایی گیاه و مراحل نموی آن می باشد. بدین منظور ریشه، برگ و گل های گیاه در سه مرحله رویشی، گلدهی و تولید بذر جمع آوری گردید و در مرحله اول مطالعه آنها توسط کروماتوگرافی گازی جفت شده با اسپکتروسکوپی جرمی (gc-ms) و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (hplc) انجام گرفت. بر مبنای کروماتوگرام های حاصل از مطالعات gc گروه های مختلفی از ترکیبات فرار شامل هیدروکربن ها، آلدئیدها، استرولها، استرها، اسیدهای چرب و الکل ها شناسایی گردیدند. تنوع قابل توجهی در مراحل نموی مختلف و بین اندام های مختلف مشاهده گردید. استرولها و الکل ها اجزاء اصلی ترکیب فرار ریشه در مرحله رویشی بودند. در همین مرحله غلظت بالای استرولها و هیدروکربن ها در برگ مشاهده شد. افزایش قابل توجه استرولها تا 31/94% در ریشه در مرحله گلدهی رخ داد که نشان دهنده نقش احتمالی استرولها در فرآیند گلدهی است. نمونه های برگی غلظت بالای الکل ها را در مرحله گلدهی نشان دادند. مرحله تولید بذر با حضور غلظتهای بالای اسیدهای چرب و ترکیبات کلردار در ریشه و هیدروکربن ها در برگ همراه بود. بررسی ترکیب شیمیایی توسط hplc و nmr منجر به شناسایی 5 ترکیب فنولی شامل دو فلاون، یک فلاونول و دو مشتق سینامیک اسید گردید که حضور سینامیک اسید در جنس گون برای اولین بار گزارش می گردد. جهت ارزیابی تنوع نموی فنولها و خاصیت آنتی اکسیدانتی آنها، محتوای فنول کل توسط معرف فولین و خاصیت آنتی اکسیدانتی توسط تست dpph بررسی گردید. محتوای فنول کل در برگ ها، بیشتر از ریشه و گل بود. علاوه بر آن ریشه و برگ در مرحله تولید بذر محتوای فنول کل بالاتری نسبت به مرحله رویشی و گلدهی نشان دادند که همراه با فعالیت آنتی اکسیدانتی قویتر آنها بود. ارتباط مثبت بین محتوای فنول کل و خاصیت آنتی اکسیدانتی نشان داد که فنولها اجزاء غالب آنتی اکسیدانت در این گونه می باشند. بر مبنای نتایج حاصله، عصاره متانولی a. compactus می تواند به عنوان منبع ترکیبات فنولی آنتی اکسیدانت مورد استفاده قرار گیرد و بهترین مرحله برای این منظور مرحله تولید بذر می باشد.

بررسی نمو گل در گیاه گزنه سفید lamium album با استفاده از میکروسکوپ نوری بازتابشی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم طبیعی 1391
  یلدا وثوقیان   محمدرضا دادپور

مطالعات مقایسه ای تکوین اندام های گل می تواند در بررسی های سیستماتیکی و تعیین ارتباط خویشاوندی بین گروه های مختلف گیاهی مورد استفاده قرار گیرد. فیلوژنی در راسته لامیالس دارای تحولات زیادی بوده است و برای پاسخ گویی به این تحولات، بررسی های تکوینی گل در تیره های مختلف آن بخصوص تیره نعناع به دلیل داشتن اهمیت صنعتی و دارویی، ضروری به نظر می رسد. در همین راستا تکوین گل در گونه l. album از تیره نعناع مورد بررسی قرار گرفت. گونه lamium album در تیره نعناع، جای دارد، که یکی از بزرگترین تیره های گیاهان گلدار شامل بیش از 252 جنس با 7000 گونه، می باشد. دارای گلهای هرمافرودیت وزیگومورف متشکل از پنج کاسبرگ، پنج گلبرگ، چهار پرچم و دو برچه به هم چسبیده هستند.جهت انجام مطالعات آزمایشگاهی جهت انجام مطالعات آزمایشگاهی، انتهای شاخه ها در مرحله گل دهی در اندازه ها و سنین مختلف جمع آوری و در فیکساتور faa تثبیت گردید. پس از طی مراحل تثبیت، شستشو و رنگ آمیزی نمونه ها فلس زدایی شدند. در نهایت مطالعه آنها با استفاده از میکروسکوپ نوربازتابشی انجام گرفت. نتایج حاصل نشان داد که گل ها در این گیاه زیگومورفی شدید و هم پوشانی قابل ملاحظه ای در جریان آغازش حلقه های گلبرگ و پرچم نشان می دهند. الگوی تک جهتی در آغازش حلقه های کاسبرگ، گلبرگ و پرچم مشاهده شد. نکته قابل توجه در جریان نمو اندام ها در این گونه، پوشیده شدن روند اندام زایی بواسطه رشد برابر آغازه ها و یا رشد معکوس آنها می باشد.