چکیده رتروترنسپوزون ها عناصر رایج ژنوم گیاهان می باشند. فعالیت زیاد، توزیع وسیع و فراوانی رتروترنسپوزون ها در سراسر ژنوم گیاهی، آن ها را به نشانگرهایی مفید بدل کرده است. ما از چند شکلی تکثیر شده نواحی بین رتروترنسپوزون ها (irap) ، و چند شکلی تکثیر شده رتروترنسپوزون ها و ریزماهواره ها (remap) برای بررسی سطوح تنوع ژنتیکی و فعالیت رتروترنسپوزون های ltr در 105 لاین خالص و 1 گونه وحشی آفتاب گردان (helianthus annuus l.) استفاده نمودیم. سپس برای بررسی تغییر ژنتیکی و جریان ژنی بین، و درون مراکر تحقیقات اصلاح آفتاب گردان، 96 ژنوتیپ از کل ژنوتیپ ها را، بر اساس مراکز تحقیقاتی به هفت گروه تقسیم نمودیم به طوری که در هر گروه حداقل 4 ژنوتیپ موجود باشد. همچنین از نشانگر های irap جهت بررسی تغییر ژنتیکی و فعالیت رتروترنسپوزون ها و جریان ژنی بین و درون 10 توده بومی آفتاب گردان های آجیلی کشور استفاده نمودیم. نتایج نشان داد که رتروترنسپوزون های ltr موجود در ژنوم آفتاب گردان فعال هستند و درون یکدیگر و همچنین نزدیک نواحی ریزماهواره ادغام شده اند. در لاین های خالص آفتاب گردان، در کل و به ترتیب 128 و 120 مکان با استفاده از 14 آغازگر irap و 14 آغازگر remap تکثیر شد که تعداد نشانگرهای چند شکل به ترتیب برابر با 118 و 113 بودند. آزمون مانتل همبستگی معنی داری بین ماتریس های کوفنتیک irap با remap نشان نداد. تجزیه های خوشه ای 106 ژنوتیپ آفتاب گردان را با استفاده از داده های ترکیب شده (irap + remap) بر پایه آلگوریتم upgma و ضرایب تشابه دایس به 9 گروه هتروتیک تقسیم نمود. ضرایب تشابه دایس بر پایه داده های ترکیب شده بین 34/0 تا 93/0 به ترتیب بین لاین های 11×12 &) (f1250/03 و (ha335b &tmb51) متغییر بود. آنالیز واریانس مولکولی بر اساس داده های ترکیب شده 94% تنوع ژنتیکی را درون مراکز تحقیقاتی و 6 % تنوع را بین مراکز نشان داد. در توده های بومی تعداد مکان های تکثیر شده و چندشکل با استفاده از 11 آغازگر irap به ترتیب برابر با 116 و 110 بود کمترین تشابه ژنتیکی با استفاده از ضرایب نئی، 768/0 (همدان و مشهد) و بیشترین آن 879/0 (مرند و اصفهان) بود. تجزیه خوشه ای با استفاده از آلگوریتم upgma توده های بومی را در 3 گروه اصلی قرار داد و آنالیز واریانس مولکولی 87 % تنوع ژنتیکی را درون توده ها و 13% آن را بین توده ها نشان داد.

موفقیت برنامه های اصلاحی در برنج برای افزایش عملکرد، بستگی به داشتن اطلاعات کافی درباره صفاتی دارد که مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد تأثیر می گذارند و میزان کارایی هر یک از این صفات نیز به میزان تنوع ژنتیکی آن ها بستگی دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات مختلف زراعی و بررسی تاثیر آن ها بر میزان عملکرد برنج، 20 لاین امیدبخش به همراه رقم شاهد رایج در منطقه به نام فجر در سال زراعی 1390 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه معاونت تحقیقات برنج کشور (مازندران) مورد مقایسه قرار گرفتند. بر روی هر ژنوتیپ، صفات طول شلتوک، عرض شلتوک، طول دانه، عرض دانه، ارتفاع بوته، بیشترین طول خوشه، تعداد پنجه، متوسط طول خوشه، شکل دانه، تعداد دانه های پر و پوک و درصد آن ها، وزن هزار دانه و عملکرد دانه ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد بررسی به غیر از صفت عرض دانه اختلافات معنی داری وجود دارد که نشان دهنده حضور تنوع ژنتیکی در لاین های مورد بررسی می باشد. مقایسه میانگین ها نشان داد که لاین های na9، na17 و na5 بیشترین عملکردها را تولید نمودند. لاین na5 علاوه بر عملکرد بالاتر، از نظر صفات وزن هزار دانه و طول شلتوک نیز لاین مطلوبی می باشد. لاین na13 از نظر صفات تعداد دانه پوک و درصد دانه های پر و پوک، و لاین na6 از نظر صفات طول دانه، عرض دانه و وزن هزار دانه و لاین na12 از نظر طول دانه و شکل دانه که صفات مهمی در عملکرد دانه هستند، لاین های مناسبی برای مطالعات بعدی می باشند. در مقایسه لاین ها با شاهد فجر برتری بیشتر لاین ها با شاهد مشاهده شد. همبستگی عملکرد با صفات عرض شلتوک، طول دانه، وزن هزار دانه و ارتفاع معنی دار شد که بیشترین همبستگی مثبت، مربوط به وزن هزار دانه (435/0) بود. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام، 2 صفت ارتفاع بوته و وزن هزار دانه وارد مدل تجزیه علیت شدند که وزن هزار دانه به دلیل اثر کلی و نیز اثر مستقیم بالاتر شاخص مناسب تری برای انتخاب بوته های پرمحصول می باشد. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش ward، لاین ها را به 4 خوشه گروه بندی کرد.? با توجه به موارد ذکر شده و براساس گفته های محققین موسسه تحقیقات برنج آمل، لاین های مورد استفاده در این تحقیق، بهترین لاین های اصلاح شده تاکنون در موسسه تحقیقات برنج می باشند.

به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه 10 ژنوتیپ برنج شامل 8 لاین امید بخش و 2 رقم زراعی فجر و شیرودی به عنوان شاهد، پژوهشی در سال های 1389 و 1390 در سه منطقه از استان مازندران (آمل، ساری و تنکابن) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجراشد. بر روی هر ژنوتیپ، صفات متعددی شامل عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، طول خوشه، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و تعداد روز تا 50 درصد گلدهی بر اساس موسسه تحقیقات بین المللی برنج اندازه-گیری شدند. تجزیه واریانس ساده حاکی از وجود تفاوت معنی داری در بین ژنوتیپ ها برای تمامی صفات در همه مکان ها بود. تجزیه واریانس مرکب اثر متقابل سال×مکان، اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و اثر متقابل ژنوتیپ×سال×مکان را معنی دار نشان داد. برای تعیین پایداری عملکرد مقادیر واریانس و ضریب تغییرات محیطی، اکوالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، شیب خط رگرسیون، واریانس انحراف از خط رگرسیون، ضریب تبیین، واریانس درون مکانی، میانگین و انحراف معیار رتبه و ammi استفاده شد. بر اساس بیشتر پارامترهای پایداری لاین های 1-1-33-27610 و 2-1-5-3-2765 و رقم شیرودی به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. بر اساس بای پلات 1ammi، لاین های 1-27461 و 1-1-1-11-2769 با منطقه آمل، لاین های 2-1-5-3-2765 و 1-1-2-1-28011 با منطقه ساری و رقم شیرودی و لاین 1-1-1-11-2769 با منطقه تنکابن سازگاری خصوصی بالایی نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد لاین های امیدبخش 1-1-33-27610 و 2-1-5-3-2765 برتری محسوسی نسبت به رقم شاهد فجر داشته و نسبت به رقم شاهد شیرودی در یک سطح یا مطلوب تر می-باشند. در نهایت لاین های امید بخش 1-1-33-27610 و 2-1-5-3-2765 به ترتیب با میانگین عملکرد 7531 و 6424 کیلوگرم در هکتار به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها در این پژوهش انتخاب شدند

چکیده ندارد.