چکیده امروزه بتن به عنوان پرمصرفترین مصالح ساختمانی در جهان مطرح می باشد. آلوده کننده ترین بخش صنعت بتن، فرآیند تولید سیمان می باشد. به طور تقریبی به ازای هر تن سیمان پرتلند تولیدی، یک تن دی اکسید کربن وارد جو می شود. بنابراین لازم است تا جایی که امکان دارد سیمان مصرفی در بتن جایگزین شود. از طرفی به علت افزایش جمعیت، حجم لجن حاصل از تصفیه فاضلاب های شهری به سرعت در حال افزایش است. یکی از روش های جدید دفع لجن، استفاده مجدداز این ماده دور ریختنی به عنوان مصالح ساختمانی، به خصوص جایگزین سیمان است. نتایج تحقیقات نشان می دهد که استفاده از لجن تصفیه خانه فاضلاب به عنوان جایگزین سیمان مقاومت ملات و بتن را کاهش می دهد. خاکستر بادی در هنگام سوختن زغال سنگ برای تولید انرژی تولید می شود؛ این ماده به عنوان محصول جانبی صنعتی و یک آلاینده محیط زیست به شمار می رود. یکی از راه های استفاده مجدد از این ماده دور ریختنی مصرف آن به عنوان جایگزین سیمان است. تحقیقات اخیر نشان می دهد که اضافه کردن مقادیر کمی (تا 5/1 درصد) نانو ذرات سیلیس (sio2) می تواند واکنش های پوزولانی را در بتن و ملات سیمان را تسریع و کارپذیری، مقاومت و پایایی بتن و ملات سیمان را بهبود بخشد. در این تحقیق با در نظر گرفتن شاخص توسعه پایدار زیست محیطی در ساخت مصالح پایه سیمانی، به بهبود خواص ملات های سیمانی دوستدار محیط زیست با بکارگیری سیستم ترکیبی نانوذرات سیلیس- لجن فاضلاب – خاکستر بادی پرداخته شده است و برای بررسی اثر نانو ذرات سیلیس و خاکستر بادی بر ملات حاوی لجن به بررسی چگالی نمونه ها و تست های مقاومت فشاری، sem، xrd و گیرش سیمان (سوزن ویکات) انجام شد. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق، نمونه حاوی 1% نانو ذرات + 5/7% لجن + 20% خاکستر بادی هم از لحاظ مقاومتی و هم از لحاظ زیر ساختاری نتیجه بهتری نسبت به سایر طرح ها داشت. از طرفی در این طرح بیشترین میزان لجن جایگزین شده است.