سخن یکی از مواهب بزرگ الهی است که به آدمی ارزانی شده است. خداوند سبحان نه تنها استعداد سخن گفتن را با گویش های متنوع، در نهاد بشر آفرید، بلکه چگونگی و آداب آن را نیز، چه با الهام فطری و هدایت درونی و چه از راه وحی و تشریع بیرونی به وی آموخت . جامعه انسانی و?زندگی اجتماعی بشر، برای ادامه حیات خود به ابزارهایی نیازمند?است . یکی از این نیازها و ابزارهای حیاتی برای زندگی اجتماعی انسان، نعمت گفتار است که برای انتقال نیازها، دانش و?آگاهی، معارف و خواسته ها و...مورد استفاده قرار می گیرد. داشتن روابط بین فردی نه تنها در رفع نیازهای آدمی بسیار حائز اهمیت است، بلکه موجب شکوفایی استعدادها و بالابردن سطح زندگی انسان ها نیز می گردد. این ارتباط اغلب از طریق گفتار برقرار می شود. به همین دلیل، گفتار و کلام دارای انواع و اقسامی است؛ که گاه مطلوب و اثر بخش و گاهی مضر و زیان بار است. همچنین شرایطی نیز برای همین گفتار وجود دارد تا بتواند هم برای گوینده مفید باشد ، هم اینکه برای افراد جامعه اثر بخش و کارا واقع شود. قرآن کریم و روایات معصومین (ع) به خوبی این ویژگی ها و شیوه ها را برای گفتار مطلوب و اثر بخش بیان داشته است؛گاهی به روش مستقیم و صریح و گاه غیر مستقیم و با ارائه مصادیق سخن نیک و گفتگوی موثر، ما را به آداب آن رهنمون ساخته است. پژوهش حاضر کوشیده است تا با استفاده از این دو گوهر گرانبها، شرایط و ویژگی های گفتار مطلوب و کارآمد را بیان و طبقه بندی نماید. و شیوه ها و عواملی که سبب بهبود گفتار و در نهایت، مطلوب و موثر ساختن آن می گردد، را شناسایی و معرفی نماید؛ همچنین موانع برقراری این ارتباط سازنده را از نظر قرآن و حدیث روشن سازد؛ تا در زندگی روزمره بیشتر مورد استفاده قرار گیرد و بتواند راهگشایی حل بسیاری از مشکلات گردد. واژگان کلیدی: گفتار مطلوب، گفتار اثر بخش، سخن کار آمد، قرآن، حدیث.

مسأله زبان قرآن و بررسی نمادین بودن و واقع انگاری در آن یکی از مباحث مهم فلسفه ی دین است و از دیرزمان مورد بحث پژوهشگران دینی بوده است. شاید، بتوان ادعا کرد که آغاز این بحث به ابتدای شکل گیری ادیان باز می گردد؛ قرآن برای بیان معانی بیشتر ناگزیر از داشتن مهارت هایی است و هر چه از توانایی های ذاتی خود بیشتر سود می جوید بیشتر به پیچیدگی ها می گراید و از مخاطب خود تامل و دقت افزون تری می طلبد یکی از استعداد های مزبور استفاده از نماد در کتاب قرآن می باشد و آن عبارتست از هر کلمه یا عبارت یا مفهومی عاری از قرینه که علاوه بر معنای ظاهری هاله ای از معانی نزدیک به هم را نیز القاء می کند، به عبارتی دیگر نماد حقایق و معانی پریشان و پراکنده را به هم پیوند می دهد و با فشردن معانی در وجودی واحد،کثرت را در عین وحدت به نمایش می گذارد.

تحصیل سعادت و دوری از شقاوت و رهایی از ناهنجاری های فردی، اعتقادی و اجتماعی به عنوان آرزوی بسیاری از مردمان برکسی پوشیده نیست. تبیین این دو مفهوم وابسته به نوع نگرش انسان ها به زندگی خویشتن است که موجب پیدایش دو مسئله اساسی تحت عتوان خودباوری و خودباختگی می شود. دنیای امروز به موازات پیشرفت تکنولوژی و صنعت و دستیابی به انواع آگاهی ها کماکان در دریای آلوده خودباختگی گرفتار است. خلاء آرمانی بشریت امروز که موجب پیدایش این معضل شده است دوری از ایمان و معنویت است. رسیدن به حیات طیبه در گرو خودباوری است. در مقابل، خودباختگی عاملی است برای سرافکندگی انسان ها و جوامع بشری. بسیاری از بحران های روحی امروز جوامع به دلیل عدم درک صحیح انسان ها از خویشتن خویش به عنوان خلیفه الهی در زمین است. نظر به ضرورت و اهمیت این مسئله در این رساله که به شیوه توصیفی - تحلیلی و به صورت توصیفی، تحلیلی نگارش یافته ودر پنج فصل تهیه شده است در حد ممکن سعی شده است، پس از بیان کلیات در فصل اول وپس از آشنایی با مفهوم خودباوری و خودباختگی در فصل دوم، با ویژگی ها وشاخص های بارز آن دو همچون عزت نفس، توکل، و... در فصل سوم پرداخته شود. در فصل چهارم کشف عوامل ایجاد خودباوری مانند خودشناسی، بازگشت به خویشتن و دستیابی به هویت انسانی، وبررسی علل خودباختگی از جمله تحجر و انفعال، تعصب، و... مورد توجه وبررسی قرار گرفته است و در فصل پنجم پیامدهای خودباختگی همچون از دست رفتن شان وکرامت انسانی، نگرانی و نومیدی، ارتجاع و...، و احصاء آثارخودباوری از جمله دستیابی به آزادی، مقبولیت اجتماعی، عاقبت به خیری، و بوجود آمدن فضای امیدواری و نشاط در جامعه و عوامل ایجاد این دو پدیده در میان افراد و جامعه با استناد به آیات کلام وحی و روایات ائمه هدی (علیه السلام) بعنوان هادیان کاروان بشریت مورد بررسی وکنکاش قرار گرفته است. تبیین وتطبیق موضوعات فوق از نگاه روانشناسی برآموزه های قرآنی و حدیثی و معرفی قرآن کریم به عنوان خاستگاه دو مسئله خودباوری و خودباختگی و بررسی مفاهیم همسان آن دو از نتایج این پژوهش خواهد بود.

آئین حج از مهمترین ارکان دین مبین اسلام در حوزه عبادات می باشد که در قرآن و روایات مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. حج به عنوان یک امر عبادی شامل مجموعه ای از معارف الهی بوده که همه فرشتگان، انبیاء الهی و پیامبر خاتم (ص) آن را با عظمت و شکوه بسیار انجام داده اند اما حج در سیر تطور در طول تاریخ دستخوش تحریفات و اختلافاتی گشت که چهره واقعی آن را مخدوش ساخته بود و با ظهور اسلام بسیاری از آن اختلافات و تحریفات مرتفع گردید. تبین ویژگی های حج و حج گزاری با توجه به انجام مراسم حج قبل از اسلام بسیار ضروری به نظر می رسد. این پژوهش بر مبنای تطبیق و به روش کتابخانه ای و با استفاده از فیش برداری نگارش شده است. این پژوهش در چهار فصل تدوین شده است؛ نگارنده در فصل اول که شامل کلیات و مفاهیم در دو بخش است بخش اول: به بیان مسأله، اهداف پژوهش و سوالات پرداخته و به پیشینه نظری تحقیق اشاره کرده است. وی در بخش دوم مفاهیم و اصطلاحات کاربردی را بررسی نموده و تبیین کرده است. در فصل دوم به پیشینه تاریخی حج در میان انبیاء الهی پرداخته و آن را در سایر ادیان الهی بررسی نموده است. در فصل سوم فلسفه حج و علل تشریع آن مورد بررسی قرار داده و ابعاد گوناگون آن را از جنبه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اخلاقی بیان کرده است و در فصل چهارم با عنوان بررسی تطبیقی بعد از واکاوی مناسک حج در عصر اسلامی و در عصر جاهلی بر اساس آیات، تفاسیر و روایات و تاریخ؛ وجه تمایز و اشتراک مناسک و نحوه انجام آن در هر دو دوره را بررسی و تطبیق نموده است و از تأثیرات نحوه ادای مناسک در هر دوره مطالبی را بیان کرده و در خاتمه نتیجه گیری نموده است.