نام پژوهشگر: ندا محتشمی

بررسی ترکیبات اسمی دو متن « دادستان مینوی خرد » و « گزیده های زادسپرم »
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1390
  ندا محتشمی   محمد حسن جلالیان چالشتری

ترکیب یکی از سه شیوه ساخت واژگان و از مباحث مهم دستوری در زبان های ایرانی است. از میان زبانهای ایرانی تاکنون ترکیبات به صورت مستقل و جامع در سه زبان اوستایی، سغدی و فارسی دری، گاه بارها، بررسی و واکاوی شده اند اما این ساخت های واژگانی در زبان فارسی میانه که یکی از زایاترین زبان های ایرانی در تولید واژگان جدید است از تحقیقی جامع محروم مانده اند. لذا با توجه به انبوهی متون پهلوی، در این رساله دو متن به عنوان نمونه برای بررسی ترکیبات برگزیده شدند. و (whitney, مهمترین مطالعاتی که درباره ترکیبات زبان های هندوایرانی انجام گرفته است، پژوهش ویتنی ( 1879 jackson, ) در زمینه ترکیبات زبان سنسکریت و به تبعآن ها به ترتیب مطالعات جکسن (wackernagel, واکرناگل ( 1905 در مورد کلمات مرکّب زبان اوستایی است. اساس بررسی در این (duchesne-guillemin, 1892 ) و دوشن گیمن ( 1936 مطالعات شیوه دستورنویسان باستانی هند است. در بررسی های پراکنده ای که در زمینه ترکیبات زبان پهلوی صورت گرفته است اساس، اجزای تشکیل دهنده ترکیب بوده است. شیوه منتخب در رساله پیش رو مبتنی بر تقسیمات دستوریان هندی است، چه این شیوه در بین پژوهندگان زبان های ایرانی مرسوم تر و از یکپارچگی بیشتری برخوردار است. بدین معنا که در این شیوه ترکیبات بر اساس اینکه حاصل از با هم آیی اجزاء آنها چیست در دسته های مجزا قرار می گیرند. استخراج شده اند و پس از بررسی « گزیده های زادسپرم » و « دادستان مینوی خرد » ترکیبات مورد بررسی در این رساله از دو متن اشتقاقی و معنایی اجزاء ترکیب و در نظر گرفتن رابطه میان آن هاو همچنین مقوله دستوری حاصل از باهم آیی اجزاء به تعیین نوع ترکیب پرداخته شده است. پس از بررسی هر یک از ترکیبات موجود در دو متن برگزیده و دسته بندی موارد مشابه، فصلهای زیر برای این ترکیبات در نظر گرفته شد: ?) ترکیبات ملکی ?) ترکیبات تعیینی ?) ترکیبات با جزء اوّل غالب ?) ترکیبات دوتایی (مزدوج) ?) ترکیبات نحوی ?) ترکیبات بازمانده از کلمات مرکّب باستانی ?) ترکیبات مشکوک. برای نشان دادن صحت تصمیمی که در مورد هر ترکیب اتخاذ شده شاهد یا شواهدی از دو متن نامبرده برای ترکیبات، به صورت آوانویسی و ترجمه، ارائه شده است. جهت سهولتِ یافتنِ ترکیباتِ موجود در رساله در انتهای کار نمایه ای شامل کلیّه ترکیبات تعبیه شده است.