چکیده متناقض نما کلامی است که به دلیل عدول از هنجار متعارف زبان، متناقض و گاهی مهمل به نظر می آید.این عادت شکنی موجب اعجاب و شگفتی مخاطب می شود،ذهنش را لحظه ای با مقوله ای خلاف عادت و انتظار درگیر می کند و در نهایت مخاطب متوجه می شود که کلام متناقض در عین متناقض بودن متناقض نیست.اگر تناقض در منطق عیب است در هنر در اوج تعالی است بنابراین با توجه به تعریف آن در منطق و ادب فارسی در این تحقیق به بررسی تناقض در شش اثر خواجو پرداخته شده است.ابتدا توصیف ساختار زبانی آن در 9 ساختار بررسی شده است که عبارتند از:1)ساختار ترکیبات متناقض نما 2)ساختار نسبت نقیضین به یک موضوع 3)ساختار تناسب نقیضین در جمله های مرکب 4)ساختار سلب نقیضین از موضوع 5)ساختار علی و معلولی نقیضین 6)ساختار عینیت نقیضین 7)ساختار منادای متناقض 8)ساختار عرفی تشریعی متناقض 9)ساختار قسم متناقض.پس از آن به تحلیل متناقض نما در سه مرحله ی معنایی،کلامی و عرفانی و تحلیل نمود متناقض نما در صنایع ادبی پرداخته شده است.همچنین میزان تأثیر اندیشه های کلامی در ساخت متناقض نما نیز بررسی شده است.تحلیل معنایی متناقض نما تحلیل تناقض های عرفی تشریعی است که زبان خواجو در این قسمت به شطحیات صوفیانه نزدیک می شود.در تحلیل کلامی و عرفانی،ترکیبات متناقض کلامی و عرفانی «ظاهر باطن» ،«اول آخر» ،«رحیم قهار» ،«بقا بعد از فنا»، «ساکن متحرک» و «مکان بی مکانی» بررسی شده است. واژگان کلیدی:متناقض نما، انواع ساختار زبانی متناقض، کلام،خواجوی کرمانی