مطالعه حاضر، با هدف ردیابی ژن های موثر در تولید تریکوتسین در جدایه هایfusarium graminearum، عامل فوزاریوز سنبله گندم در استان گلستان به انجام رسید. در سال زراعی -1388 1389 از مناطق عمده کشت گندم در این استان از جمله گرگان، کردکوی، بندرگز، گنبدکاووس، مینودشت، کلاله و آزادشهر در اردیبهشت ماه نمونه برداری به عمل آمد. پس از کشت و خالص سازی نمونه ها، با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر، 344 جدایه فوزاریوم متعلق به نه گونه از مزارع مختلف گندم در مرحله خوشه دهی جداسازی و شناسایی شد. از بین جدایه های شناسایی شده، گونهf. graminearum بیشترین فراوانی (2/48%) را در بین گونه های دیگر داشت. پس از شناسایی مرفولوژیکی جدایه های f. graminearum، تعداد 100 جدایه با استفاده از جفت آغازگرهای اختصاصی (fg16f/fg16r) این گونه شناسایی تکمیلی شده و مورد تأیید قرار گرفتند. در این جدایه ها، وجود سه ژن tri13، tri3 و tri7 با استفاده از روش pcr و آغازگرهای اختصاصی این ژن ها (tri13، tri315، tri303، tri3niv، tri7) ردیابی شد. با جفت آغازگرهای اختصاصی این ژن ها، چهار تیپ شیمیایی تریکوتسین شامل niv، don،3-acdon و 15-acdon در بین جدایه های f. graminearum ردیابی شد. نتایج واکنش های pcr با این آغازگرها نشان داد که تمام جدایه های آزمایش شده واجد ژن های موثر در تولید تریکوتسین می باشند. همچنین در این بررسی، دو جمعیت 7c1 و 6a5 در بین جدایه های f. graminearum شناسایی شد. جمعیت 7c1 (سویه 7) بیشترین پراکنش را در مناطق مختلف نمونه-برداری داشت که تیپ شیمیایی غالب این جمعیت niv بود. آنالیز موقعیت مزارع و تیپ های شیمیایی f. graminearum نیز نشان داد که هر دو تیپ شیمیایی niv و don در مناطق بررسی شده وجود دارند که تیپ شیمیایی غالب در بین این جدایه ها، تیپ شیمیایی niv بود. اختلاف معنی داری بین مزارع گندم گرگان و پراکنش تیپ شیمیای niv مشاهده شد (p< 0.05, p< 0.0001). تیپ شیمیایی don در مزارع گندم گنبدکاووس غالب بود که اختلاف معنی داری بین این مزارع و پراکنش تیپ شیمیایی don وجود داشت (p< 0.05, p< 0.0001). تولید تریکوتسین در هشت جدایه بوسیله روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (hplc) مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج بدست آمده از عصاره های استخراج شده توانایی تولید تریکوتسین را در جدایه های مورد بررسی تأیید کرد. بنابراین ردیابی ژن های موثر در تولید تریکوتسین با استفاده از جفت آغارگرهای اختصاصی مذکور می تواند در تعیین جدایه های فوزاریوم تولیدکننده تریکوتسین جایگزین روش های شیمیایی پرهزینه و زمان بر گردد.