کبوتر پرنده ای نام آشنا و دوست داشتنی است که در بین مردم و در متون علمی و ادبی بازتاب فراوانی داشته است. از کتاب هایی که از کبوتر در آن ها نام برده شده است، می توان کتب لغت، جانورشناسی، پزشکی قدیم، افسانه ها و خرافات عامیانه را نام برد که از این موارد که بگذریم نقش این پرنده را در عرصه ادبیات فارسی می توان پر رنگ یافت. از میان پرندگانی که در نظم و نثر فارسی در مضمون پردازی شاعران و نویسندگان مورد استفاده قرار گرفته اند، کبوتر به دلیل حضور در متون تفسیری نقش های نمادین و برجسته ای داشته است. این پرنده در متون ادبی نماد انسان در حالت های گوناگون است که به دنبال رهایی از قفس تن و رسیدن به سر منزل مقصود است. این پژوهش به این پرنده و صفات و ویژگی های او اختصاص دارد که در 4 بخش اصلی تنظیم شده است: بخش اول کلیات و بخش های دیگر به بررسی کبوتر در قرآن و احادیث، جایگاه کبوتر در کتب تمثیلی و عرفانی و بررسی نقش کبوتر در آرایه های ادبی. دستاورد های این تحقیق برداشت ها و نظرات مختلف اندیشمندان از این پرنده به عنوان نماد پیام آوری و نماد روح و جان در آثار عرفانی و فلسفی و توجه ویژه شاعران که از جهات متفاوت به این پرنده داشته اند، می باشد. در آثار رمزی و داستانی نیز کبوتر به عنوان یک شخصیت موثر و بعضاً رمزی و نمادین مورد توجه قرار گرفته است که در این رساله آثاری نظیر کلیله و دمنه و مرزبان نامه مورد بررسی قرار گرفته اند. دریافتن چگونگی و میزان شناخت از کبوتر و خصوصیات او و پی بردن به جنبه های رمزی و نمادین این پرنده در فرهنگ ایران اسلامی و آثار هنری و علمی گوناگون از اهداف برجسته این تحقیق می باشد.