نام پژوهشگر: مجید رحیمی جعفری
مجید رحیمی جعفری حبیب الله لزگی
تحلیل های بینامتنی در سینما چند دهه ای است توجه اندیشمندان را به خود جلب کرده است؛ اما در سینمای ایران و مطالعات بینامتنی کمتر پژوهش بینامتنی را می توان یافت. به این منظور پژوهش حاضر به تحلیل روابط بینامتنی فیلم های سینمای ایران از 1370 تا 1390 خواهد پرداخت. تحلیل روابط بینامتنی در کل همواره مضمون گرا بوده و در نتیجه اغلب از بررسی ساز و کارهای بینا-متن چشمپوشی شده است. در پژوهش حاضر ابتدا با تمایز ارجاع متن به درونمتن و برون متن در سینما خصوصا با نگاهی به فیلمهای مهرجویی و فرمانآرا روابط مختلفی طرح می گردد و سپس جلوه های مناسبات بینامتنی با الهام از نظریات ژنت، اکو و هنسن با نگاهی به سینمای ایران خصوصا فیلمهای کیارستمی ارایه خواهند شد. این ساز و کار بینامتنی دسته بندی گردیده و سعی شده اغلب ویژگی-های فیلم که در سینمای ایران نمود داشته است در نظر گرفته شود. کاربست بینامتنیت از زمان ظهور آن تا به حال بیشتر در مورد ادبیات و خط تمایز آن تنها رمانهای چندرسانهای بوده است؛ اما در مورد هنرهای گوناگون خصوصا سینما به نظر میرسد به خوبی نتوانسته است -خصوصا در حوزه نقد- وضعیت تراگفتمانی تکنیکی و رسانهای را توجیه کند تا اینکه بینارسانه در ادامه آن ارائه شده است. بینارسانه حکایت از تعامل خصوصیات مختلف رسانههای گوناگون در کنار یکدیگر با حفظ همهی ویژگی های نشانه ای آنها و سپس تراموقعیتی دارد که ویژگی های اولیه به حالت تعویق و تعلیق درمی آیند. مهمترین ویژگی این تلاقی رسانهای استقرار یک ماده و فرم بیان در کنار ماده و فرم بیانی دیگر است. به همین منظور پس از بازخوانی بینامتنیت، مرزهای تمایز متن و رسانه و در نهایت جلوههای حاصل از تعامل رسانهها، جهت دستیابی به نظریهی منسجمی در مورد بینارسانه مورد بررسی قرار میگیرد.