نام پژوهشگر: سوده اسعدی

بررسی مبانی قرآنی منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری
thesis سایر - دانشکده علوم حدیث 1391
  سوده اسعدی   مهدی مطیع

گرایش به معنویت و نگاه های عارفانه دینی در دوره معاصر و نیاز مبرم به بازبینی متون عرفانی پژوهشگران را بر آن می دارد تا نگاهی دوباره به آثار عرفانی دوره های گذشته داشته باشند. از سویی نگاه هایی با تفسیر عارفانه یا رویکرد عرفانی به قرآن مجید زبان این کتاب را برای فهم مخاطبین امروز قابل دستیابی می کند. در بازار ارائه مکاتب مختلف عرفانی آن دسته از منابع که مطابقت بیشتری با مفاهیم کلام وحی دارند، هم قابل اعتبارترند هم ماندگارتر و به حق نزدیک تر. از این میان یکی از ارزشمندترین متون برجای مانده در حوزه متون عرفانی منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری است. ویژگی این کتاب تطبیق منازل سلوک با مفاهیم قرآن کریم است. بنابر این این پژوهش در صدد تفسیری قرآنی از متن عرفانی خواجه عبدالله و تفسیری عرفانی برگرفته از کتاب منازل السائرین از قرآن کریم است. در این راستا تحقیق حاضر با بهره گیری از تعاریف، توصیفات و تقسیمات خواجه عبدالله انصاری در کتاب منازل السائرین، در چهار فصل به تبیین منشاء قرآنی آموزه های این کتاب پرداخته است. در فصل اول کلیات، پیشینه جریانات اعتقادی ـ عرفانی، بیان مسئله، اهمیت و ضرورت آن و مفاهیم و متغیرهای تحقیق مطرح شده است. در فصل دوم معنای لغوی و اصطلاحی هر واژه (عنوان هر منزل) در قرآن کریم و عرفان بررسی شده؛ که علاوه بر آن مفاهیم اخلاقی ـ معرفتی مطرح شده در هر باب در سیاق آیات شریفه قرآن کریم, پی جویی شده است تا مبنای قرآنی آنها و برخی آیات مشابه با موضاعات استخراج و نوع نگاه قرآن به این مفاهیم تشریح شود. در فصل سوم با بیان اهمیت چینش و ترتب منازل بر یکدیگر, سیر معناداری از حرکت به سوی کمال مطلق هستی برای انسان ترسیم شده که با بیداری حقیقی از غفلت ها و تعلقات آغاز و به توحید حضرت حق ختم می گردد. در بخش آخر، در ادامه تحلیل مفاهیم بیان شده مهمترین نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان داد که 1ـ منازل السائرین یا پیشنهاد سیر و سلوک در حوزه عرفان عملی این کتاب انطباق فراوانی با مفاهیم قرآن کریم دارد. آیات قرآن کریم قابلیت کشف منازل سلوک در عرفان عملی را دارد.2ـ انتخاب خواجه عبدالله در چینش منازل سلوک تا حد زیادی منطبق با مفاهیم قرآنی است. 3ـ انتخاب عناوین سلوک از آیات قرآنی از ابتکارات خاص خواجه عبدالله و قابل تایید بعد از بررسی سیاق و فضای حاکم بر آیات است. رده بندی سه گانه خواجه عبدالله منطبق با لایه های معنایی قرآن است(عوام، خواص، خاص الخاص). این پژوهش گامی برای مطالعات عرفانی در حوزه کلام وحی است. کلید واژه: قرآن کریم, منازل السائرین, خواجه عبدالله انصاری, سیر و سلوک, عرفان عملی.