نام پژوهشگر: سامیه نیرومند
سامیه نیرومند جواد دهقانیان
چکیده گویش بستکی از شاخه های زبان لارستانی محسوب می شود که این زبان از شاخه های به جامانده از زبان فارسی میانه (پهلوی) است. گویش بستکی درشهرستان بستک از توابع استان هرمزگان زنده و پویاست و گویش وران زیادی دارد. در این تحقیق سعی شده است ارتباط گویش بستکی با زبان فارسی میانه و زبان فارسی امروز و چگونگی تدوین دستور زبان این گویش بر مبنای دستور زبان فارسی، شباهت ها و تفاوت های این دو بررسی شود. مبنای این کار یکصد جمله پایه است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر کرده است و به دو گروه گویش وران باسواد و بی سواد داده شده تا این جمله ها را با گویش بستکی بیان کنند که از این جمله ها به عنوان مثال استفاده شده است. شباهت هایی که بین این گویش و زبان فارسی میانه دیده می شود، یکی اینکه شناسه در افعال گذشته ی گذرا (متعدی) در ابتدای فعل قرار می گیرد، دیگر اینکه در برخی از لهجه های گویش بستکی، ضمیر اول شخص جمع با زبان فارسی میانه یکسان است، درحالی که این موارد در زبان فارسی امروز دیده نمی شود . در مورد افعال مضارع (حال) و افعال ناگذر (لازم) از نظر شناسه، این گویش با زبان فارسی امروز تفاوتی ندارد. در افعال مضارع (حال) اخباری و ماضی (گذشته ی) استمراری و مستمر مصوت «a» معادل پیشوند «می» در زبان فارسی به کار می رود. از ویژگی های دیگر فعل در گویش بستکی این است که افعال ماضی استمراری و مستمر از یک طرف و فعل آینده و مضارع اخباری از طرف دیگر یکسان به کار می روند. در مورد حرف، اسم، ضمیر، صفت و قید تفاوت هایی بین گویش بستکی و زبان فارسی امروز به ویژه در نوع تلفظ آنها دیده می شود، افزون بر این، بر خی از اسم ها ، صفت ها و قید ها در این گویش به-کار می روند که در زبان فا رسی امروز منسوخ شده اند.