این مطالعه به منظور ارزیابی اثر برخی متابولیت های خونی و هورمونی بر تشکیل کیست تخمدانی و فولیکول مقاوم انجام گرفت. برای انجام این تحقیق از 140 رأس گاو شیرده، در 4 گروه 35 تایی از گاوهای سالم، گاوهای مبتلا به کیست تخمدانی، فولیکول مقاوم و کیست تخمدانی متعاقب تزریق پروستاگلاندین نمونه های خونی تهیه شد. غلظت گلوکز، اوره، فسفر و روی سرم خون با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر و غلظت هورمون های استروژن و تیروئید توسط روش الایزا اندازه گیری شد. همچنین اثر برخی عوامل موثر بر روی متابولیت ها و هورمون های خونی از جمله وضعیت دام، فصل گوساله زایی، شکم زایش، وضعیت زایش و رکورد شیر ماه قبل از نمونه برداری بر روی گاوها مورد مطالعه قرار گرفت. گاوهایی که مبتلا به کیست تخمدانی و فولیکول مقاوم بودند با گاوهای سالم مورد مقایسه قرار گرفتند. برای بررسی اثرات بین متابولیت ها و هورمون های اندازه گیری شده با نارسایی تخمدانی از دو مدل استفاده شد. 1- در مدل اول با استفاده از رویه glm نرم افزارsas9.1 اثر وضعیت دام، فصل گوساله زایی، شکم زایش، وضعیت زایش و رکورد شیر ماه قبل از نمونه برداری و اثر متقابل وضعیت دام× فصل گوساله زایی بر روی متابولیت های خونی و هورمونی برآورد شد که در این میان اثر وضعیت دام بر روی غلظت های سرم خونی گلوکز، فسفر، روی و هورمون استروژن (01/0p<) و هورمون تیروئید (05/0p<) معنی دار شد ولی هیچ اختلاف معنی داری بین اثر وضعیت دام و غلظت اوره سرم خون مشاهده نشد. اثر فصل گوساله زایی بر روی غلظت های سرم خونی گلوکز، اوره، فسفر و روی اختلاف معنی دار(01/0p<) داشت و نیز اختلاف معنی داری بین شکم زایش با غلظت اوره (01/0p<) مشاهده شد. اثر وضعیت زایش بر روی غلظت های سرم خونی گلوکز و فسفر(01/0p<) معنی دار شد و همچنین اختلاف معنی داری(05/0p<) بین رکورد شیر ماه قبل از نمونه برداری با غلظت سرمی هورمون تیروئید و اثر متقابل وضعیت دام× فصل گوساله زایی با غلظت سرمی فسفر وجود داشت. 2- در مدل دوم با استفاده از رویه logestic نرم افزار sas9.1 اثر متغییرهای مربوط به حیوان و متابولیت ها و هورمون های اندازه گیری شده بر روی وضعیت دام مورد آنالیز قرار گرفت و نتیجتاً از بین اثر متغییرهای حیوانی تنها اثر شکم زایش(05/0p<) و از بین متابولیت ها و هورمون های خونی تنها اثر غلظت های سرمی گلوکز، فسفر و هورمون استروژن بر وضعیت دام(01/0p<) معنی دار شدند. همچنین نتیجه شد که با افزایش 1 واحد غلظت گلوکز، فسفر و استرادیول سرم خونی دام های بیمار به ترتیب نسبت تبدیل دام های بیمار به سالم 04/0، 69/0 و 05/0 واحد افزایش یافت . با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق می توان گفت که یکی از علل ایجاد نارسایی تخمدانی در گاوهای شیری کمبود یا افزایش برخی متابولیت ها و عناصر خونی و هورمونی می باشد و بایستی با مدیریت صحیح در گاوها از پیشرفت و عوارض ناشی از نارسایی های تخمدانی جلوگیری کرد .