بخش دوم: روش رگرسیون حداقل مربعات جزئی یک ابزار کالیبراسیون چند متغیره است که در ترکیب با انواع روش های اسپکتروسکوپی برای تعیین غلظت چندین آنالیت در نمونه های مختلف به کار می رود. یک روش اسپکتروفتومتری حداقل مربعات جزئی - مرئی فرابنفش برای اندازه گیری همزمان فاموتیدین و دومپریدون با ثبت داده های جذبی بینnm 400-200 به کار گرفته شد. به علت اینکه طیف های جذبی این داروها شدیداً همپوشانی دارند، فاموتیدین و دومپریدون نمی تواند به طور مستقیم با روش های اسپکتروفتومتری تعیین شوند. اثرات متغیرهای شیمیایی و دستگاهی بر روی کارایی تجزیه ای روش مورد مطالعه گرفت. برای هر یک از ترکیبات، یک کالیبراسیون خطی در محدوده خطی ?gml-154/46-34/1 و ?gml-1 65/58-69/1 به ترتیب برای فاموتیدین و دومپریدون بدست آمد. طراحی مجموعه کالیبراسیون در شش سطح غلظتی مختلف با استفاده از طرح آزمایش متعامد صورت گرفت. شیوه ارزیابی تقاطعی ترک یک خروجی، برای انتخاب تعداد فاکتورها مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت روش پیشنهادی به طور موفقیت آمیزی برای اندازه گیری همزمان اسپکتروفتومتری، فاموتیدین و دومپریدون در فرمولاسیون دارویی به کار گرفته شد. چکیده بخش اول: آنالیز اسپکتروفتومتری -فرابنفش مخلوط های دوتایی و سه تایی شامل وانیلین، وانیلیک اسید و سرینج آلدهید با استفاده از روش های کالیبراسیون چند متغیره از قبیل حداقل مربعات جزئی و شبکه های عصبی مصنوعی شرح داده شده است. اندازه گیری همزمان مخلوط های دوتایی و سه تایی این ترکیبات با استفاده از روش های اسپکتروفتومتری، به علت تداخل های طیفی مشکل است. برای هر یک از ترکیبات، یک کالیبراسیون خطی در محدوده خطی ?gml-199/20-61/? ، ?gml-119/23-67/? و ?gml-112/25-73/? به ترتیب برای وانیلین وانیلیک اسید و سرینج آلدهید بدست آمد. پارامترهای کنترل کننده رفتار سیستم مورد بررسی قرار گرفت و شرایط بهینه انتخاب شد. مجموعه های کالیبراسیون به ترتیب برای مخلوط های دوتایی و سه تایی شامل 49 و 27 نمونه مرجع بودند. از آموزش یک مدل هوش مصنوعی پیش رونده سه لایه جهت اندازه گیری مخلوط سه تایی تحت شرایط بهینه استفاده شد. مدل های حداقل مربعات جزئی و شبکه های عصبی مصنوعی با هم مقایسه شدند و کارایی پیش بینی این روش ها برای اندازه گیری همزمان نمونه های سنتزی سه جزئی مورد آزمایش قرار گرفت و به طور کلی نتایج رضایت بخشی بدست آمد.