چکیده دو گونهartemisia sieberi besser و artemisia aucheri boiss گونه های پایا از جنس درمنه هستند که غالباً به صورت خودرو در مراتع استپی و نیمه استپی ایران گسترش دارند. این تحقیق جهت شناسایی تاثیر برخی عوامل اکولوژیکی و چرای دام بر کمیت و کیفیت اسانس این دو گونه در مراتع استپی و نیمه استپی استان اصفهان انجام گرفت. نتایج شاخص های کمی و کیفی اسانس گونهartemisia sieberi نشان داد که تعداد ترکیبات اسانس این گونه در منطقه حسین آباد ?? ترکیب، منطقه گلچکان ?? ترکیب و در منطقه پل هنجن ?? ترکیب بود. بازده میزان در سه منطقه مورد مطالعه نیز از ?/? تا ?/? متغیر بود بنابراین تعداد ترکیبات اسانس، بازده اسانس و همچنین اثرات آنتی اکسیدانی اسانس در منطقه حسین آباد نسبت به دو منطقه دیگر بیشتر بود. مقادیر فاکتورهایی نظیر میانگین بارش سالانه و میزان ارتفاع از سطح دریا در منطقه حسین آباد نسبت به دو منطقه دیگر کمتر بود و نتایج تجزیه تحلیل آماری نشان داد که فاکتورهای کمی و کیفی اسانس این گونه با میزان بارش و ارتفاع همبستگی منفی دارد. در هر سه منطقه مورد مطالعه در بخش مورد چرای دام تعداد ترکیبات اسانس و اثرات آنتی اکسیدانی آن نسبت به بخش قرق بیشتر بود. سه ترکیب عمده و مشترک اسانس این گونه در هر سه منطقه عبارت بودند از: alpha-thujene،alpha-pinene ، camphene که در این میان میزان ترکیب alpha-thujene از همه ترکیبات بالاتر بود. نتایج فاکتورهای مورد بررسی در مورد اسانس گونه artemisia aucheri نشان داد که تعداد ترکیبات اسانس این گونه در منطقه قزآن ?? ترکیب، منطقه قمصر ?? ترکیب و در منطقه حفاظت شده کرکس ?? ترکیب بود و منطقه قزآن با بازده میزان اسانس ??/? درصد نسبت به دو منطقه قمصر با بازده اسانس ?/?? درصد و منطقه حفاظت شده کرکس با بازده ?/?? از درصد اسانس بیشتری برخوردار بود. همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس این گونه در منطقه قزآن نسبت به دو منطقه دیگر بیشتر بود. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بازده اسانس و خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس این گونه با میزان بارش و ارتفاع همبستگی مثبت دارد. سه ترکیب عمده و مشترک اسانس این گونه در هر سه منطقه عبارت بودند از: 1,8cineol، borneol، verbenol که میزان ترکیب verbenol از همه ترکیبات بالاتر بود. واژه های کلیدی: artemisia sieberi, artemisia aucher ،بازده اسانس، خاصیت آنتی اکسیدانی، چرای دام.

به دلیل توسعه شهرها و افزایش مصرف سرانه آب، روزانه حجم زیادی پساب فاضلاب تولید میشود . استفاده صحیح از این منبع عظیم آب در بخش کشاورزی علاوه بر گسترش سطح زیر کشت و افزایش تولید محصولات ، از آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری میکند استفاده از فاضلاب در کشاورزی علاوه بر تامین نیاز آبی گیاه ، مواد غذایی مورد نیاز گیاه را نیز تامین می کند. در این تحقیق تاثیر پساب بر روی گیاه توت روباهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بود از: 5 سطح پساب شامل: شاهد، 30%، 60% و 100%. پساب مورد استفاده برای اعمال تیمارها از تصفیه خانه اداره آب و فاضلاب واقع در شهر کیان تهیه شد به این صورت که مخلوطی از نسبت های مختلف پساب با آب شهر تهیه و به گلدان ها اضافه شد. ویژگی های مورفولوژیکی از قبیل (کل ماده تازه، کل ماده خشک، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و نسبت برگ به ساقه)، ویژگی های فیزیولوژیکی ( محتوی رنگدانه ها) همچنین پارامترهای کیفی گیاه (پروتئین، کربوهیدرات های محلول، فیبرخام و غیره) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اکثر ویژگی های رشد با افزایش پساب تا 100درصد افزایش یافته اند اما پساب نتوانسته ویژگی های کیفی گیاه را در حد مطلوب ارتقاء دهد لذا به قطعیت نمی توان این روش را برای آبیاری گیاه توت روباهی توصیه نمود و نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه می باشد.

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر رشد، کارایی استفاده از نیتروژن و پارامترهای بیوشیمیایی در گیاه مریم گلی ترکه ای، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی بصورت گلدانی با شش تکرار درمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، درسال???? انجام شد. رژیم آبیاری بر مبنای درصد تخلیه آب از خاک شامل چهار سطح آبیاری پس از تخلیه ?¬، ??¬، ?? ¬و ?? درصد رطوبت قابل استفاده در خاک که به ترتیب بدون تنش(? t)، تنش کم(??t) ، تنش متوسط(?? t) و تنش شدید¬(??t) بود، در نظر گرفته شد. تنظیم زمان آبیاری با استفاده از منحنی رطوبتی خاک مورد نظر که قبلآ واسنجی شده بود صورت گرفت. جهت اعمال فاکتور نیتروژن، کود اوره رقیق شده با آب به میزان ?/. گرم که بوته ها استقرار کامل یافته بودند به هر گلدان اضافه گردید. در این آزمایش، شاخص های رشد شامل وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه، ارتفاع گیاه، طول و مساحت برگ و غیره)، شاخص های فیزیولوژیکی(محتوای نسبی آب و محتوای رنگدانه ای برگ)، شاخص های مربوط به کارایی استفاده از نیتروژن و در نهایت پارامتر آنتی اکسیدان اندازه گیری شدند. نتایج، موید کاهش شدید رشد گیاه s.virgata در برابر تنش خشکی بود. همچنین کارایی مصرف، کارایی جذب و کارایی بهره وری نیتروژن در میان تیمارهای مختلف خشکی متفاوت بود و تحت تأثیر تنش های مختلف قرار گرفت به طوری که بیشترین و کمترین کارایی مصرف نیتروژن به ترتیب در تیمار تحت تنش کم(??t) بعد از تیمار شاهد و تیمار تحت تنش شدید خشکی(??t) مشاهده شد. همچنین نتایج بیانگر قدرت مهارکنندگی رادیکال های آزاد در تیمارتحت تنش شدید خشکی(??t) بود و گیاه توانست پاسخ آنتی اکسیدانی مناسبی در برابر تنش اکسایشی ناشی از تشدید تنش خشکی بدهد. لذا مریم گلی ترکه ای به عنوان یک منبع آنتی اکسیدان طبیعی پیشنهاد می شود.

از عواملی که در کشور ایران بر کمیت و کیفیت اسانس گیاهان دارویی اثر زیادی داشته تنش های محیطی خشکی و شوری می باشند. یکی از عمده ترین مشکلات در این زمینه محدود بودن گیاهان موجود در طبیعت است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا با برداشت بی رویه شاهد انقراض آنها نباشیم و با کشت و اهلی نمودن آنها جوابگوی نیاز روزافزون جامعه به این گیاهان باشیم. به این منظور بررسی تأثیر تیمار خشکی، شوری، تیمار باکتری و تیمار ترکیبی باکتری و شوری بر میزان و درصد ترکیبات اسانس اندام هوایی گیاه دارویی رزماری انجام پذیرفته است،گیاه رزماری از تیره نعناییان می باشد این گیاه دارای مقاومت بالا به تنش خشکی و شوری و قابلیت خوبی در تولید متابولیت های ثانویه دارد، تحقیق حاضر در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در 15 تیمار و 5 تکرار در گلخانه دانشگاه کاشان در سال 1392 به اجرا درآمد. تیمارهای شوری شامل سطوح شوری 5/2، 5/3، 5، 5/7، 10، 5/12 دسی زیمنس در دو حالت تلقیح و عدم تلقیح با باکتری pgpr انجام پذیرفت. اسانس گیری توسط دستگاه کلونجر انجام پذیرفت، سپس درصد اسانس گونه رزماری، که تحت تأثیر تیمارهای مختلف قرار گرفته بود و نوع ترکیبات اسانس بوسیله دستگاه gc-ms مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ترکیبات اسانس مربوط به تیمار خشکی و بیشترین راندمان در تیمار شوری می باشد. در مورد تأثیر باکتری بر تغییرات اسانس، افزایش 5 درصدی میزان اسانس و افزایش درصد ترکیبات اسانس در حالت تلقیح با باکتری نسبت به عدم تلقیح مشاهده گردید. اثرات آنتی اکسیدانی گونه رزماری به روش dpph در تیمارهای مختلف انجام پذیرفت که نتیجه آن بیانگر افزایش خاصیت آنتی اکسیدان در تیمار ترکیبی باکتری و شوری می باشد.

یکی از مشکلات تکثیر بوسیله بذر بویژه در گیاهان غیر زراعی که بسیاری از گیاهان دارویی از این دسته می باشند، خواب بذر است. خواب بذر، جوانه زنی گیاه، به معنی خروج ریشه چه از بذر که با عمل پاره کردن پوسته بذر همراه می باشد را تحت تأثیر خود قرار می دهد. در این پژوهش ، جوانه زنی بذر پنج گونه گون (گون گزی، ناخنک، گون زرد، گون پنبه ای و گونه سیکلوفیلوس تحت تیمارهای مختلف به منظور شکستن خواب بذرشان مورد آزمایش قرار گرفتند. همچنین بهترین محیط برای جوانه زنی بهتر و بیشتر گونه های گون شناسایی شد. شرایط برای تکثیر گیاهان بصورت انبوه نیز مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش با 16 تیمار و در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بود از: قرار دادن بذور در اسیدسولفوریک غلیظ در سه زمان 15، 7:30 و 3 دقیقه، دو سطح آب داغ 100 و 75 درجه سانتی گراد، آب معمولی، خراش دهی، تیمارهای ترکیبی خراش دهی شامل خراش به همراه جیبرلیک اسید، نیترات پتاسیم، سرمای خشک و دمای معمولی، سرمای مرطوب، جیبرلیک اسید و نیترات پتاسیم بود. جوانه زنی تعدادی از تیمارهای تحقیق در 4 محیط کشت (ms جامد، ms مایع، پیت و شن، دستمال مرطوب و کوکوپیت و پرلیت جهت انتقال جوانه ها) بررسی شد. عوامل بیرونی و درونی بازدارنده جوانه زنی و عوامل ترکیبی برای هر گونه شناسایی شد. وزن صد دانه هربذر، درصد جوانه زنی بذور، سرعت جوانه زنی، میزان زنده مانی جوانه ها و ویژگی های مورفولوژیکی از قبیل طول ساقه چه و ریشه چه، وزن تر و خشک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که صفات درصد و سرعت جوانه زنی بذور، طول ساقه چه و طول ریشه چه اثر معنی داری داشتند. معنی داری اثر تیمار، اثر گونه و اثر متقابل تیمار و گونه در مورد صفات ذکر شده نیز بررسی گردید. بهترین محیط کشت بر اساس آزمایشات مختلف، دستمال مرطوب شناسایی گردید. برای گونه سیکلوفیلوس تیمار جیبرلیک اسید موجب بالاترین طول ریشه چه، ساقه چه و وزن تر شد. در گونه گون گزی تیمار اسید به مدت 3دقیقه و در گون پنبه ای خراش بالاترین ریشه چه و وزن تر و نیترات پتاسیم بالاترین ساقه چه را منجر شد. در گون زرد تیمارهای خراش بالاترین ریشه و وزن تر و تیمار نیترات پتاسیم بالاترین ساقه را داشت. در ناخنک تیمارهای نیترات باعث بالاترین ریشه چه و وزن تر و سرمای خشک بالاترین ساقه چه را منجر شد. به طور کلی تیمارهای ترکیبی خراش، خصوصاً خراش و نیترات پتاسیم بیشترین تأثیر را در افزایش درصد و سرعت جوانه زنی تمامی پنج گونه داشته است.

طراحی آزمایش همان طراحی اطلاعات است در صورتی که با متغیرهای متفاوتی مواجه باشیم. در این روش آماری کنترل آزمایش هایمان را خودمان به دست می گیریم تا به اثر عوامل و فاکتورهای مختلف روی تک تک واحدها و مراحل آزمایش پی ببریم. طراحی آزمایش، کاربرد بسیار وسیعی در تمام علوم طبیعی و اجتماعی دارد. از آن جهت که در هر زمینه و مسئله و رخدادی به دنبال یافتن موثرترین و کم اثر ترین فاکتورهای تاثیرگذار هستیم تا بتوانیم نتیجه را به سمتی که دلخواه و مورد نظر ماست پیش ببریم [1]. در روش پاسخ سطح یا response surface methodology که انجام آن در ابتدای کار سفارش می شود، رابطه ی بین چند متغیر و پاسخ این متغیرها بررسی می شود. اگرچه این مدل، تقریبی و تخمینی است ولی استفاده از آن بعلت سادگی، پیشنهاد می گردد؛ حتی در مواقعی که اطلاعات ما از مراحل مختلف آزمایش و روند آن کم باشد [2]. طراحی آزمایش شامل روش های مختلفی است که هر روش، محاسن و معایب مربوط به خود را دارد و عبارتند از: fractional factorial, placket burman, taguchi و غیره [3]. در استخراج اسانس و یا عصاره از یک گیاه، فاکتورهای اثرگذار مختلفی وجود دارند؛ مانند: زمان برداشت و جمع آوری گیاه، منطقه ای که گیاه در آن رشد کرده، نحوه ی خشک نمودن گیاه، میزان رطوبت گیاه، اندازه ی ذرات گیاه، نسبت میزان گیاه به آب یا هر حلال دیگر، نوع حلال انتخابی، دما، فشار، ph محفظه ی حاوی گیاه حین تقطیر، نوع روش استخراج اسانس و غیره.

چکیده گیاهان دارویی یکی از نعمت های بزرگ خداوندی هستند که در پیکره طبیعت پراکنده و به مرور زمان توسط انسان کشف گردیده و به جامعه انسانی عرضه شدند تا مورد استفاده قرار گیرند. از گیاهان دارویی دارای اهمیت دو گونه گل محمدی و درمنه کوهی می باشند. گیاه rosa damascena متعلق به جنس rosa و تیره rosacea و گیاه artemisia aucheri متعلق به جنس artemisia و تیره asteraceae بوده که دارای اثرات درمانی و خاصیت آنتی اکسیدانی ارزشمندی می باشند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثر برخی عوامل اکولوژیکی و ادافیکی بر اسانس گیاهان فوق در رویشگاه های مختلف بوده است. برای انجام این پژوهش، از 7 رویشگاه واقع در توابع (روستاهای) شهرستان کاشان، در ارتفاعات مختلف، نمونه های گیاهی مذکور جمع-آوری و اسانس گیری گردید. سپس اسانس های حاصل با استفاده از دستگاه های gc و gc/ms آنالیز شدند. در ادامه خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی هر دو گونه با روش dpph تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل نتایج، روش آماری که به کار گرفته شد، تحلیل واریانس دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با استفاده از نرم افزار spss بود. نتایج نشان داد که اختلاف معنی دار در بازده اسانس و خاصیت آنتی اکسیدانی نمونه های رویشگاه های مختلف هر دو گیاه وجود داشت. همچنین شناسایی ترکیب های موجود در اسانس ها نشان داد که میزان ترکیب های عمده اسانس ها (در گونه گل محمدی شامل: سیترونلول (citronellol) و جرانیول (geraniol) و در گونه درمنه کوهی شامل: آلفا- توجون (alpha-thujone) و آلفا- فلندرین (alpha-phelandrene) و سایر ترکیب ها در نمونه های مختلف متفاوت است که نشان دهنده تأثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس می باشد. کلمات کلیدی:گل محمدی، درمنه کوهی، اسانس، عوامل اکولوژیکی، عوامل ادافیکی.