یکی از فاکتورهای مهم و کلیدی در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهر نشینی امروزی فضای سبز و محیط زیست می باشد. اما با وجود اهمیت فضای سبز شهری، سرانه فضای سبز در شهرهای کشورمان و به ویژه کلانشهر ارومیه با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد، که گسترش کنونی آن برای دستیابی به استانداردهای جهانی موجب افزایش پوشش گیاهی موجود و در نتیجه افزایش نیاز به منابع آب می شود. که با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و محدودیت منابع آب، ضرورت برنامه ریزی و تخصیص بهینه این منابع را بیش از پیش ایجاب می کند. هدف اصلی در تحقیق حاضر نیز ارائه یک الگوی برنامه ریزی خطی در قالب مدل حمل و نقل به منظور تخصیص بهینه آب از منابع آب موجود و آتی فضای سبز ارومیه به قطعات مختلف فضای سبز با لحاظ حداقل سازی هزینه های تأمین آب می باشد. برای حل این مدل از سه روش گوشه شمال غربی، روش حداقل هزینه و روش تقریب وگل استفاده و نتایج آنها باهم مقایسه گردید. به طور خلاصه در مورد نتایج به دست آمده این طور می توان گفت که قابلیت روش تقریب وگل در تخصیص بهینه منابع آب برای فضای سبز شهر ارومیه بیش از قابلیت روش حداقل هزینه و آن نیز بیش از قابلیت روش گوشه شمال غربی است. در حالت وضعیت کنونی منابع آب، برای متوسط 7 ماه آبیاری، مقادیر تخصیص بهینه آب از آب شرب، 5400 مترمکعب در روز به بلوارها، 1400 مترمکعب در روز به نهالستانها و 1200 مترمکعب در روز به سایر فضاهای سبز می باشد. مقدار تخصیص بهینه آب از منابع آب سطحی، 6500 مترمکعب در روز به پارکهای جنگلی است. مقادیر تخصیص بهینه آب از منابع آب زیر زمینی، 5000 مترمکعب در روز به پارکهای شهری، 1600 مترمکعب در روز به بلوارها و 900 مترمکعب در روز به پارکهای جنگلی می باشد. برای گرمترین ماه آبیاری(تیر ماه) نیز، متغیر های اساسی وارد شده در تخصیص بهینه منابع آب برای فضاهای سبز شهر ارومیه در مقایسه با متوسط 7 ماه آبیاری یکسان ولی از نقطه نظر کمیت برای آب شرب و آب زیرزمینی و برای بعضی از فضاهای سبز کمتر می باشند. و همچنین در تخصیص بهینه آب از منابع آب آتی(افزایش عرضه)، متغیرهای اساسی وارد شده همانند متغیرهای اساسی وارد شده برای شرایط وضعیت موجود می باشند، با این تفاوت که از نظر کمیت برای آب زیرزمینی و برای بعضی از فضاهای سبز بیشتر می باشند.

در تحقیق حاضر برای شناخت تنش وارده بر آبخوان دشت ارومیه، از مدل های موجود که با کد کامپیوتری modflow، به عنوان یک مدل سه بعدی، جریان غیر همگام در محیط متخلخل اشباع، غیر همگن و غیر ایزوتروپ، در سال های 72-71 و 80-79 تهیه شده اند، استفاده شده است. مدل های موجود سطح منطقه مورد مطالعه را توسط شبکه های مستطیلی تفاضلات محدود به ابعاد 500 × 1000متر مربع در 35 ردیف و 108 ستون، با 3780 سلول پوشش داده اند. برای حصول تصمیمات مدیریتی کارا، انعطاف پذیر و دقیق و شناسایی بیشتر رفتار آبخوان، تحلیل حساسیت بر روی پارامتر های تغذیه ای و تخلیه ای در مدل ها صورت گرفته است. به این منظور، سناریوهایی برای سنجش حساسیت پارامتر های منتخب اعمال شده و پارامترها از حیث میزان حساسیت و تأثیرشان بر روی خروجی مدل، رتبه بندی شده اند. در مدل سال 72-71، از میان پارامتر های هیدرولیکی، تغذیه با درصد حساسیت 796/0در دوره تنش 12 به عنوان تأثیرگذارترین پارامتر شناخته شده است. پمپاژ از چاه های بهره برداری و تبخیر و تعرق، هر دو در دوره تنش 4 به ترتیب با درصد های حساسیت555/0 و 02/0در سناریو کاهشی 50 درصدی، در رتبه های بعدی قرار گرفتند. تحلیل دو پارامتر از ضرایب هیدرودینامیکی سفره (ضریب ذخیره و هدایت هیدرولیکی) بیانگر حساسیت بالای مدل به ضریب ذخیره با 46/48 درصد در دوره تنش 1 درسناریوی کاهشی 50 درصدی می باشد. حداکثر حساسیت مدل به هدایت هیدرولیکی، در دوره تنش7با سناریوی افزایش 50 درصدی(462/0درصد) می باشد. در مدل سال 80-79 تغذیه با درصد حساسیت 457/1در دوره تنش 1 نسبت به سناریو کاهش 50 درصدی، رتبه اول را به خود اختصاص داده است. تبخیر و تعرق با 334/0 درصد در دوره تنش 1 نسبت به سناریو کاهشی 50 درصد در رتبه دوم و پمپاژ از چاه های بهره برداری با 202/0 درصد نسبت به سناریوی افزایش 50 درصدی در دوره تنش 12 در رتبه سوم قرار می گیرد. در سال 80-79 ضریب ذخیره با 54/35 درصد در دوره تنش اول با سناریو کاهش 50 درصدی و هدایت هیدرولیکی با 97/0 درصد حساسیت در دوره تنش اول با اعمال سناریو کاهشی 40 درصدی بود. در این مطالعه، نقشه های منحنی های هم ارزش حساسیت برای هر پارامتر در پهنه دشت ارائه شده است. این نقشه ها نشان می دهند که در سال 72-71 ناحیه غربی دشت در منطقه نازلو نسبت به تغذیه حساس تر می باشد. نواحی مرکزی نسبت به پمپاژ و تبخیر و تعرق حساس تر می باشند. در مورد ضریب ذخیره مناطق شمال و جنوب دشت حساس تر می باشد. در خصوص هدایت هیدرولیکی مناطق غربی نسبت به افزایش و منطقه مرکزی نسبت به کاهش آن حساس می باشد. در سال 80-79، تغذیه در منطقه شمالی و بخش هایی از منطقه غربی، پمپاژ در قسمت های شمال و جنوب دشت، ضریب ذخیره در مناطق مرکزی دشت، تبخیر و تعرق در شمال دشت و هدایت هیدرولیکی در غرب و بخشی از شمال دشت حساسیت نشان داده اند.

استفاده از آبهائی با کیفیت نامناسب در آبیاری، از لحاظ شوری، اسیدیته و سدیمی بودن، باعث افزایش نمک در خاک شده و در طولانی مدت باعث تخریب ساختمان خاک، کاهش نفوذپذیری، افزایش غلظت املاح و لم یزرع شدن اراضی کشاورزی می گردد. علاوه بر این، شوری خاک یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان به حساب می آید. لذا کشت دائم خاک مستلزم کنترل کیفیت خاک است. با توجه به اهداف پژوهش چهار مزرعه به عنوان پایلوت برای انجام نمونه برداری انتخاب گردید. بر اساس نتایج حاصل از نمونه برداری های صحرائی و مقادیر متوسط سنجش های آزمایشگاهی انجام پذیرفته در خصوص پارامترهای ph، ec و sar در خاک سطحی مزارع f23، f5، f32 و مزرعه f18 که به عنوان مزرعه شاهد می باشد، می توان بیان داشت که مزرعه شاهد(f18) در مقایشه با سه مزرعه دیگر، دارای بیشترین مقدار ph با متوسط 8/1 ، کمترین مقدار ec با متوسط 0/6 ds/m و کمترین مقدار sar با متوسط 0/11 می باشد. در سایر مزارع مقدار ec بیش از دو برابر و مقدار sar بیش از سه برابر مزرعه شاهد می باشد. با توجه به نتایج می توان با احتیاط بیان نمود که اعمال آبیاری از طریق آب مخزن سد حسنلو، موجب کاهش کیفی خاک مزارع شبکه آبیاری بارانی کلاسیک دشت حسنلو، در راستای شور و قلیائی شدن می باشد.

برای این منظور 4 سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک از 4 مزرعه و از بین 33 سیستم که حداقل یک فصل زراعی از بهره برداری آنها سپری شده بود انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفت.در ارزیابی سیستم های آبیاری مزارع فوق از معیارهای ضریب یکنواختی کریستیانسن ((cu، یکنواختی توزیع ((du، استفاده گردید. مقادیر متوسط این پارامترها برای 4 مزرعه ی ارزیابی شده به ترتیب، 3/77 و 15/71 درصد به دست آمد. از بین مزارع ارزیابی شده تنها مزرعه f23 دارای یکنواختی قابل قبول بود و در سیستم های f5، f18 و f32 در هر دو موقعیت ارزیابی شده (موقعیت نزدیک و دور از آبگیر) یکنواختی قابل قبولی حاصل نگشت. به نظر می رسد نامناسب بودن فشار و همچنین استفاده همزمان از تعداد آبپاش های متعدد و کاربرد آبپاش هایی با مشخصات و مدل های متفاوت نیز علت اصلی پائین بودن ضریب یکنواختی و یکنواختی توزیع در این سیستم ها بوده است. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اگر چه در بسیاری از موارد مشکلات طراحی و اجرایی وجود داشته است اما سهم بزرگی از دلایل پائین بودن عملکرد سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک دشت حسنلو، به دلیل مدیریت و بهره برداری ضعیف از این سیستم ها می باشد.

سرمایه گذاری های زیادی برای زیر پوشش قرار دادن اراضی دیم در ایران صورت می گیرد. این سرمایه گذاری لازم است بهره وری مناسب داشته باشد. یکی از مسایل مهم بهره برداری از سیستم های بارانی، مسئله باد و مقابله با اثرات منفی آن است. آبی که از آبپاش ها خارج می شود، تحت تأثیر باد قرار می گیرد، در نتیجه یکنواختی توزیع آب به هم خورده، روی کیفیت و کمیت محصول تأثیر می گذارد. از این رو به منظور بررسی اثر سرعت های مختلف باد بر میزان یکنواختی توزیع آب در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک در دشت حسنلو، آزمایش هایی در سه مزرعه و در چهار سرعت باد ( 2-0، 3-2، 4-3 و 4< متر بر ثانیه)، اجرا شد. در هر مزرعه به منظور اعمال تغییرات فشار، آزمایشات در دو موقعیت نزدیک و دور از حوضچه آبگیر انجام پذیرفت. آزمایشات بر اساس فشار کارکرد سیستم (5/2 بار) پذیرفت. به این منظور شبکه ای از ظروف جمع آوری آب به ابعاد (15×21) متر و با فاصله ظروف 3 متر ایجاد شد. در هر آزمایش ضریب یکنواختی توزیع آب محاسبه و پارامترهای هواشناسی مورد نیاز به صورت همزمان ثبت شد. حداقل ضریب یکنواختی قابل قبول برای سیستم کلاسیک ثابت 80 درصد است و ضریب یکنواختی بیشتر از 85 درصد نشان دهنده توزیع یکنواختی خوب است. نتایج حاصل از انجام این پژوهش نشان داد، در مزرعه نسبتاً هموار، اراضی نزدیک حوضچه آبگیر و در شرایط بدون باد، دارای یکنواختی خوبی است. با افزایش سرعت باد تا حد متوسط، شدید، بسیار شدید، ضریب یکنواختی تا حد 30 درصد کاهش می یابد. روند کاهش ضریب یکنواختی خطی نمی باشد. در اراضی دور از حوضچه آبگیر، همراه با افت فشار و در شرایط باد ضعیف، ضریب یکنواختی در حد قابل قبول و پایین تر از مقدار متناظر در اراضی نزدیک حوضچه آبگیر است. با افزایش سرعت باد تا حد متوسط, ضریب یکنواختی در حد غیر قابل قبول قرار می گیرد. در مزرعه شیب دار (سراشیبی)، اراضی نزدیک حوضچه آبگیر، در شرایط باد آرام دارای یکنواختی خوب است. اما با افزایش سرعت باد تا حد سرعت باد شدید، ضریب یکنواختی به شدت کاهش یافته و درصد کاهش یکنواختی به 3/19 درصد می رسد. در اراضی دور از حوضچه آبگیر، همراه با افت فشار در شرایط باد آرام ضریب یکنواختی در حد قابل قبول بوده و به مقدار کمی کمتر از مقدار متناطر در بالای حوضچه است. با افزایش سرعت باد تا حد متوسط، ضریب یکنواختی به 4/78 درصد رسیده و در حد غیر قابل قبول قرار می گیرد. در سرعت شدید باد، سیستم کارایی مطلوب نخواهد داشت. در مزرعه شیب دار (سربالایی)، در اراضی نزدیک حوضچه آبگیر، حتی در شرایط باد ضعیف، یکنواختی پایین و در حد غیر قابل قبول قرار دارد. این روند با افزایش شدت باد افزایش می یابد. در سرعت باد شدید، درصد کاهش یکنواختی به 5/22 درصد می رسد. در اراضی دور از حوضچه آبگیر، همراه با افت فشار و در شرایط باد آرام، ضریب یکنواختی کمتر از مقدار متناظر در بالای حوضچه آبگیر و در حد غیر قابل قبول قرار دارد. در سرعت باد شدید، درصد کاهش یکنواختی به 5/22 درصد می رسد. هموار بودن اراضی، کمک می نماید تا ضریب یکنواختی در مقابل سرعت باد افزایش یابد و ناهمواری اراضی موجب کاهش ضریب یکنواختی می گردد. در مزارع همواره با کاهش فشار، ضریب یکنواختی کمتری نسبت به مزارع دارای فشار بیشتر وجود دارد. روند کاهش ضریب یکنواختی در دو موقعیت نزدیک و دور از حوضچه آبگیر با افزایش سرعت باد یکسان نبوده و در نزدیک حوضچه آبگیر بیشتر است.

هدف اصلی از طراحی سیستم های آبیاری بارانی، یکنواختی توزیع آب می باشد. توزیع یکنواخت آب باعث افزایش عملکرد و کیفیت محصول تولید شده می گردد. روش معمول برای ارزیابی سیستم آبیاری بارانی استفاده از قوطی های اندازه گیری است. با وجود اینکه سال های زیادی است که ضریب یکنواختی توزیع آب محاسبه شده به روش قوطی های اندازه گیری، بهترین و مطمئن ترین روش ارزیابی سیستم های آبیاری بارانی است، اما این ضریب تنها نحوه توزیع آب روی سطح خاک را نشان می دهد و فرآیندهای نفوذ و توزیع مجدد رطوبت در داخل خاک را نادیده می گیرد. بنابراین علاوه بر ارزیابی یکنواختی توزیع آب پاششی روی سطح خاک باید یکنواختی توزیع رطوبت در داخل خاک نیز مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این پژوهش، ارزیابی یکنواختی توزیع رطوبت در خاک سطحی در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک دشت حسنلو می باشد. با اجرای پروژه حسنلو، 16620 هکتار تحت پوشش سیستم آبیاری بارانی قرار گرفته است. هدف از اجرای طرح حسنلو، مصرف بهینه آب و افزایش راندمان آبیاری است. با توجه به سرمایه گذاری های انجام شده، لزوم انجام تحقیقات کاربردی در زمینه عملکرد بهینه سیستم های اجرا شده ضروری می باشد. بدین منظور از طریق بازدیدهای صحرایی و مطالعه نقشه منطقه، سه مزرعه f32، f18و f5 جهت انجام آزمایشات انتخاب گردیدند. در هر مزرعه، دو پلات آزمایشی به ابعاد 16×21، یکی نزدیک آبگیر مزرعه و دیگری دور از آبگیر مزرعه انتخاب گردیدند. برای ارزیابی یکنواختی توزیع رطوبت و تعیین درصد رطوبت خاک سطحی در هر پلات، نمونه های دست خورده از عمق 15 سانتیمتری و از 48 نقطه، در سه زمان قبل از آبیاری، بلافاصله بعد از قطع آبیاری و سه ساعت بعد از قطع آبیاری، برداشت شدند. درصد رطوبت نمو نه ها در آزمایشگاه و به روش وزنی اندازه گیری گردید. همچنین بافت خاک هر یک از مزارع مورد سنجش f32، f18و f5 به روش هیدرومتری در آزمایشگاه تعیین گردید که برای هر سه مزرعه، بافت خاک، لوم رسی می باشد. در حالت عمومی، به دلیل متفاوت بودن ارتفاعات محلی هر سه مزرعه مورد سنجش، یکنواختی توزیع رطوبت در خاک سطحی در مزارع متفاوت می باشد. ضریب یکنواختی توزیع رطوبت کریستیانسن در عمق سطحی خاک همه مزارع مورد سنجش و درست قبل از آبیاری، بالا و به طور متوسط 82 درصد و درست بعد از آبیاری، کم و به طور متوسط 62 درصد می باشد که نشان از دریافت مقادیر متفاوت رطوبت توسط خاک سطحی در مزارع مختلف می باشد. ضریب یکنواختی توزیع رطوبت کریستیانسن با گذشت زمان پس از آبیاری و در همه مزارع، افزایش می یابد. پس از آبیاری، مزرعه f5 دارای کمترین ضریب یکنواختی رطوبت خاک سطحی (44 درصد) و مزرعه f32 دارای بالاترین ضریب یکنواختی رطوبت خاک سطحی (75 درصد) می باشند. ضریب یکنواختی رطوبت خاک سطحی در همه مزارع و در همه محل های نزدیک به آبگیر، بیش از محل های دور از آبگیر می باشد. یکنواختی کمی و کیفی گیرش رطوبت از طریق خاک سطحی در زیر آبپاشها، در مزرعه f32 بیشتر و در مزارع f18 و f5، به ترتیب کمتر می باشند.

مدل منابع آب زیرزمینی دشت ارومیه با استفاده از کد کامپیوتری modflow و با در نظر گرفتن شبکه های مربع مستطیلی به ابعاد 1000×500 متر، در سال آبی 1372-1371 ساخته شده است. در تحقیق حاضر در راستای کاربردوست شدن مدل و مدیریت آسان اطلاعات ورودی و خروجی، آنالیز حساسیت مدل نسبت به ابعاد شبکه ای بررسی شده است. همچنین حساسیت ضرایب هیدرودینامیکی k و sنسبت به شبکه های متغیر محاسبه شده است. بنابراین مدل هایی با ابعاد شبکه ای 1000×1000، 2000×1000، 2000×2000، 3000×1500 و 3000×3000 ساخته و اجرا شدند. نتایج نشان داد که افزایش اندازه شبکه ای مدل منابع آب زیرزمینی دشت ارومیه به اندازه 1000×1000 متر، خطای قابل ملاحظه ای در شبیه سازی منابع آب زیرزمینی ایجاد نمی کند. خطای وارده از 5/0 متر تا 5/2 متر متغیر می باشد. این خطا در برخی از مناطق غربی دشت و در جوار کوه های غربی اتّفاق می افتد. در شبکه-های 2000×1000 و 3000×1500 میزان این خطا به شدت افزایش پیدا کرده به طوری که در شبکه 2000×1000 و در پاره ای از نقاط غربی دشت تا 23 متر نیز می رسد. در شبکه 3000×1500، این خطا در نواحی شمالی و غربی ماکزیمم مقدار خود را دارد و تا حدود 25 متر می رسد. شبکه 2000×2000 موجب ارائه مدلی با خطای نسبتاً قابل ملاحظه امّا در یک شبیه سازی همسان با مدل اصلی می گردد که میزان این خطا از 1 تا 4 متر و در پاره ای از مناطق غربی دشت تا 15 متر می رسد. در شبکه 3000×3000 میزان خطا نسبت به حالت قبل افزایش پیدا کرده امّا این خطا نیز در پوشش یک شبیه سازی همسان با مدل اصلی می باشد. میزان این خطا از 1 تا 6 متر و در پاره ای از نقاط غربی دشت تا 16 متر می باشد. با توجه به نتایج حاصل می توان بیان داشت که شبکه های مربعی بزرگ تر دارای خطای کمتری نسبت به شبکه های مستطیلی بزرگ تر می باشند. همچنین مدل اصلی با انداز? سلولی 1000×500، می تواند به راحتی به مدلی با انداز? سلولی 1000×1000 متر و با کمی احتیاط به مدلی با انداز? سلولی 2000×2000 متر و با احتیاط کامل و در راستای کاربردوست شدن مدل، به انداز? ابعاد سلولی 3000×3000 متر تبدیل گردد. نتایج آنالیز حساسیت نسبت به ضریب ذخیره نشان می دهد که مدل آب زیرزمینی دشت نسبت به این پارامتر حساس و این حساسیت در خصوص کاهش مقادیر ضریب ذخیره بیشتر است. همچنین مدل نسبت به افزایش و کاهش مقادیر هدایت هیدرولیکی حساس است و این حساسیت در شبکه هایی با ابعاد بزرگ تر بیشتر می باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

در این فصل روند تاریخی اجرای زیرساختهای عمده سیستم آبیاری و زهکشی دشت میاندوآب از قبیل مبانی طراحی و خلاصه ای از اهداف پروژه تشریح شده است . شروع عملیات اجرائی پروژه از اواسط دهه چهل شروع و بهره برداری آن از اواسط دهه پنجاه با اجرای سیستم در 38000 هکتار اراضی خالص به جای 48000 هکتار از اراضی پیش بینی شده در طرح بدون در نظر گرفته شدن مسائل مربوطه به بالا آمدن سفره آبهای زیرزمینی مانند تمامی طرحهای عمده آبیاری و زهکشی اجرا شده تا اوایل دهه هفتاد در قالب تفکر توسعه برون زا و با وارد ساختن عناصر توسعه زا از خارج به داخل سیستم به مرحله عمل درآمده است . مبانی طراحی سیستم آبیاری براساس فرض هیدرومدول 0/6 لیتر در ثانیه در هکتار برای کانالهای اصلی و درجه یک و یک لیتر در ثانیه برای کانالهای درجه دو و لاترالها و جهت استفاده حداکثر از اراضی مرغوب با بازده بهتر، مدول 1/97 لیتر در ثانیه در هکتار برای اراضی درجه یک و 1/31 لیتر در ثانیه برای اراضی درجه دو و 0/71 لیتر در ثانیه برای اراضی درجه سه انجام یافته است که این مقدار برای ماه حداکثر و برای محصولات پرمصرف 1/36 لیتر در ثانیه برآورد گردید، که با توجه به شرایط آب و هوائی می توان این رقم را تا 1/5 لیتر در ثانیه در هکتار افزایش داد. برای سیستم زهکشی نیز زهکشها برای تخلیه بارندگی با شدت 25/4 میلیمتر در 24 ساعت و با ضریب زهکشی 0/1 لیتر در ثانیه در هکتار صرفا برای جمع آوری روانابهای سطحی در نظر گرفته شده است .

دشت ارومیه که در قسمت غربی دریاچه ارومیه و در استان آذربایجان غربی واقع است ، دارای ذخایر غنی آب زیرزمینی می باشد. اندازه گیریهای سطح آب زیرزمینی در طی سالهای 1365 تا 1376 نشان می دهد که برداشت بی رویه آب زیرزمینی باعث پایین افتادن سطح آن در نقاط مختلف می گردد. ادامه این روند باعث بروز نارسائی در تامین آب در آینده خواهد شد. در این راستا، ارائه مدل کامپیوتری (ریاضی) منابع آبی منطقه و اعمال سیاستهای مدیریتی از طریق آن می تواند راه گشا باشد. در تحقیق حاضر از مدل کامپیوتری modflow، بعنوان یک مدل سه بعدی جریان غیرهمگام در محیط متخلخل اشباع، غیرهمگن و غیرایزوتروپ استفاده شده است . کالیبراسیون مدل از طریق آزمون و خطا در ارتباط با داده های هیدرولیکی و هیدرودینامیکی سفره در زمان و مکان تا حصول تطابق قابل قبول بین نقشه های خطوط تراز سطوح آب زیرزمینی مشاهداتی و محاسباتی صورت پذیرفته است .علاوه بر ارائه مدل جریان در محیط متخلخل، شناسائی مشخصات فیزیکی، هیدرولیکی، هیدرودینامیکی، تغذیه و تخلیه سفره آب زیرزمینی از نتایج مدل منابع آبی منطقه مورد مطالعه می باشد. مدل براساس گامهای زمانی یک روزه و دوره های زمانی یک ماهه در سال 1371 از کارآیی لازمه برخوردار می باشد. مدل پیشنهادی را می توان بعنوان یک مبنای مناسب برای ارائه مدل منابع آبی دشت ارومیه در دوره های زمانی دازمدت بکار گرفت .

خاک به منزله مخزنی می با شد که آب در آن ذخیره می گردد بنابراین آگاهی و اطلاع از ظرفیت این مخزن و مقدار آبی که در آن ذخیره شده می تواند ما را در آبیاری بهینه یاری نماید. زیرا فاصله زمانی بین آبیاریها و ارتفاع آبی که در هر آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد بستگی به ذخیره رطوبتی خاک دارند. درتحقیق حاضر رطوبت خاک ، به مدت 22 هفته (به مدت 5 ماه)، هفته ای دو روز ، بروش وزنی در باغ سیب ، مزرعه ذرت و زمین دیم اراضی پردیس نازلو دانشگاه ارومیه اندازه گیری گردید.خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی خاک نیز در آزمایشگاه اندازه گیری شد.منحنی مشخصه رطوبتی خاک باغ سیب و مزرعه ذرت تا عمق یک متری ، با اندازه گیری نقاط پتانسیلی آب خاک نمونه های دست نخورده با استفاده از دستگاه صفحات فشاری بدست آمد.همچنین با استفاده از مدلهایی خاص منحنی مشخصه رطوبتی خاک باغ سیب و مزرعه ذرت شبیه سازی گردید و مقایسه آن با نتایج دیگر انجام گردید.

در مطالعه حاضر، کد کامپیوتری ‏‎"modflow"‎‏ با گامهای زمانی یک روزه و دوره های زمانی یک ماهه و شبکه تفاوتهای محدود با 60 ستون و 100 ردیف با سلولهای مربع شکل 500*500 متر، جهت شبیه سازی منابع آب زیرزمینی دشت خوی بکار گرفته شده است. بدین ترتیب منطقه به 6000 سلول تقسیم شده، که 2375 سلول آن فعالی و 3625 سلول غیرفعال هستند. با لحاظ فروردین ماه سال 1371 بعنوان ماه تعادل و رقوم سطح ایستابی متناظر در این ماه بعنوان شرایط اولیه، مدل شبیه ساز دشت به همراه تعریف و تلفیق سایر پارامترهای مورد نیاز ساخته شد. کالیبراسیون مدل بکمک روش آزمون و خطا، با تصحیح ضرایب هیدرولیکی و هیدرودینامیکی لایه آبدار، مقادیر تغذیه و تخلیه تا حصول تطابق قابل قبول بین نقشه های خطوط هم تراز سطح ایستابی مشاهداتی و محاسباتی و همچنین تطابق هیدروگرافهای محاسباتی و مشاهداتی در پیزومترهای نماینده در یک دوره 12 ماهه (سال 1371) انجام پذیرفت. تطابق خوب و قابل قبول هیدروگراف های محاسباتی و مشاهداتی در سایر پیزومترهای دشت، موجب گردید که مدل، کارایی خود را کل گستره دشت خوی به اثبات رساند. صحت کالیبراسیون و اعتبار مدل پیشنهادی در یک دوره 12 ماهه دیگر (سال 1372) مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاکی از رفتار مناسب مدل با همتای طبیعی آن در دشت خوی بود. سپس ضرایب هیدرولیکی، هیدرودینامیکی و بیلان آب زیرزمینی دشت بعنوان نتایج مدل ارائه گردید.مدل پیشنهادی کمک نمود تا تصویری از چگونگی تغییرات ضرایب هیدرولیکی و هیدرودینامیکی لایه آبدار، از جمله هدایت هیدرولیکی، ضریب ذخیره و ضریب قابلیت انتقال در کل گستره دشت خوی ارائه گردد. در این راستا، محدوده تغییرات ضریب ذخیره از 10/0 تا 65/0 و محدوده تغییرات قابلیت انتقال از 50 تا بیش از 1500 متر در روز برآورد گردید. بیلان ماهیانه و سالیانه عوامل تغذیه و تخلیه در منابع آب زیرزمینی دشت خوی از سایر نتایج مدل پیشنهادی می باشد. در این راستا، کمیت عوامل تغذیه از جمله تغذیه از طریق رودخانه ها، بارندگی و آبیاری و همچنین کمیت عوامل تخلیه از جمله تخلیه از طریق چاههای بهره برداری، تبخیر و تعرق و تخلیه آب زیرزمینی توسط رودخانه ها در زمان و مکان ارائه می گردند.