نام پژوهشگر: مظفر صرافی

امکان سنجی کاربرد زیست منطقه گرایی در تعیین مناطق زیستی ایران نمونه : منطقه غربی خراسان رضوی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  مریم اولیایی ترشیز   محمد شیخی

در کشور پهناور ایران تنوع منابع،اقلیم وقومیت ها نشان از این دارد که توسعه منطقه ای نه تنها یکسان رخ نخواهد داد، که فرآیندهای منجر به توسعه نیز متفاوت خواهند بود این تفاوت در فرآیندها می بایست نشات گرفته از تفاوت های هر منطقه و یکپارچگی پهنه های متفاوت باشد. مهمترین مولفه های این یکپارچه سازی برای هر واحد متفاوت اجتماع، محیط طبیعی و اقتصاد (رابطه بین اجتماع ومحیط طبیعی) می باشد. این پژوهش در پی یافتن آن پهنه های فضایی است که مناسبترین قلمرو این یکپارچگی باشند . در ازای پهنه های گفته شده در کشور تجارب مختلفی از تقسیمات سرزمینی را منطقه بندی های صورت گرفته تا کنون ارائه داده اند، هرکدام در پی برقرای سطحی از یکپارچگی، و نتیجه معمولا در ارائه تعاریف مختلفی از منطقه و در پی آن تقسیمات متعدد منطقه ای خلاصه شده است که منجر به تغییرات مداوم در کالبد سرزمین از قبیل مرزها و محیط فیزیکی مناطق شده، تغییراتی که عمدتا بدون توجه به تعلقات سرزمینی مردمانش وبه گونه ای غیرارگانیک انجام پذیرفته است. خطوطی که در نتیجه این تقسیمات غیرارگانیک برچشم انداز کشور ترسیم می شوند حقیقت طبیعت سرزمین را نامرئی وغیرقابل مشاهده ساخته است. چنانچه آغاز توسعه را فرایندی محلی – مردمی بینگاریم تعیین پهنه های گفته شده مبنای متفاوتی برای یکپارچگی خواهند داشت که هدف عمده آن توسعه اجتماعات محلی در همیاری منطقه ایست . پژوهش حاضر در راستای پاسخگویی به دو سوال در حوزه های نظری و کاربردی صورت گرفته است: سوال اول) در پرتو دیدگاههای نوین توسعه منطقه ای آیا امکان کاربرد نظریه زیست منطقه گرایی در ایران وجود دارد ؟ سوال دوم) در صورت امکان کاربرد ،آیا آنگونه که در ادبیات این نظریه ادعا می شود آیا تعیین محدوده / تحدید حدود زیست منطقه ها به عنوان یک واحد فضایی امکان پذیر است؟ به منظور پاسخ دهی به سوالات مذکور، از روش های اسنادی دربخش تئوری وروش ناحیه بندی کارتوگرافیکی (هم پوشانی لایه های مختلف اطلاعاتی در محیطgisدر بخش عملی استفاده شده است. نتایج تحقیق، امکان کاربرد این نظریه را از لحاظ تئوری وعملی در ایران تایید می کنند. در این خصوص زیست منطقه گرایی مهمترین فاکتورهای لازم را جهت منطقه بندی مطلوب وپایدار سرزمینی پوشش می دهد و در بعد عملی نیز با توجه به مجموعه داده های در دسترس امکان نمایش زیست منطقه ها به عنوان تجلی فضایی نظریه زیست منطقه گرایی مورد تایید مطالعه حاضر قرار گرفت .

الگوی سیاست گذاری مداخله مناسب دولت در مدیریت زمین شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1392
  مهدی نورمحمدی   عبدالرضا رکن الدین افتخاری

مدیریت زمین شهری از عرصه های کلیدی جهت پیشبرد توسعه پایدار در کشورهاست. دولت ها برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار ناگزیرند سیاست هایی متناسب با شرایط کشور و جامعه خود اتخاذ نمایند. به طور کلی بر مبنای سیاست اتخاذشده نوع مداخله به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شود که در کشور ایران بعد از انقلاب ج.ا.ا عمدتاً مداخله دولت در مدیریت زمین شهری از نوع مداخله مستقیم (تحدید و سلب مالکیت) بوده و مداخله غیرمستقیم (به ویژه استفاده از ابزارهای مالی) کمتر مورد توجه قرارگرفته است. به همین دلیل علی رغم مداخله گسترده دولت؛ شواهد حاصل از تحلیل بازار زمین شهری تهران حاکی از آن است که مداخله دولت کارآمدی لازم را در پی نداشته است: و مداخله دولت در حوزه تملک و واگذاری اراضی شهری تهران اثر چندانی در کنترل بازار (عرضه و تقاضا) زمین و مسکن نداشته است. با توجه به اینکه زمین شهری کالایی عمومی است و برای مدیریت پایدار آن(برای همه و برای همیشه)؛ و همسو نمودن منافع عمومی و خصوصی و جبران شکست بازار و توانمند نمودن آن؛ مداخله دولت ضرورت دارد. بحث بر سر نحوه مداخله دولت است از این رو سئوالات اصلی پژوهش عبارتند از: 1) دلایل ناکارآمدی سیاست های مداخله دولت در مدیریت زمین شهری چیست و چرا؟ و2) الگوی سیاست گذاری مداخله مناسب دولت در مدیریت زمین شهری چیست و دلایل مناسب بودن آن کدام هستند؟ با عنایت مطالعات انجام شده در حوزه مدیریت زمین شهری؛ دیدگاه های تئوریک و تجربه کشورها در حوزه مدیریت زمین شهری فرضیه اول را می توان چنین بیان نمود که نبود چشم انداز مشخص و به تبع آن سیاست ها و نهادهای ناهماهنگ؛ تصمیم گیری متمرکز و غیر مشارکتی؛ تصدی گری بالا بدون ظرفیت نهادی لازم؛ از مهم ترین دلایل ناکارآمدی سیاست گذاری مدیریت زمین شهری است و برای برون رفت از این شرایط فرضیه دوم را نیز می توان چنین بیان نمود که مدیریت یکپارچه با اختیارات مشخص در مدیریت زمین شهری مبتنی بر تدوین چشم انداز مشخص و سیاست راهبردی یکپارچه با تفویض بخشی از اختیارات دولت به پایین ترین سطح نهادهای محلی به همراه ظرفیت سازی نهادی؛ الگوی مناسب سیاست گذاری مداخله مناسب دولت در مدیریت زمین شهری است. روش به کاررفته در این پژوهش ترکیبی از روش کمی و کیفی است و نظریه تفسیرکننده نهادگرایی است در این پژوهش ظرفیت نهادی در سطوح سطح سیستم (محیط توانمند کننده)؛نهادی و فردی مورد تحلیل قرار گرفت تا شکاف های ظرفیتی شناسایی شده و برای هر یک از شکاف های ظرفیتی؛ طرح توسعه ظرفیتی (راهبرد) لازم تدوین و ارائه گردد. همین طور به لحاظ روش شناسی با توجه به نوع داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه خبرگان؛ پرسشنامه ادارات متولی مدیریت زمین شهری و پرسشنامه مردم مراجعه کننده به این ادارات؛ با عنایت به اینکه فرضیه اول از نوع رابطه ای است از این رو با استفاده از روش های آزمون های آماری چند متغیره و تحلیل مسیر مورد آزمون قرارگرفته و مورد تأیید قرار گرفت. همین طور با عنایت به اینکه فرضیه دوم بیشتر از نوع هنجاری و راهبردی است و برای تحلیل شرایط کنونی از روش سوات استفاده شد همچنین از روش ماتریس فضایی و از ماتریس برنامه ریزی راهبردی کیفی (qspm) برای امتیاز بندی و اولویت بندی راهبردهای تدوین شده استفاده گردید. امتیازدهی به راهبردها بر مبنای نظر خبرگان انجام گردید. تا اینکه بر مبنای این امتیاز بندی ها الگوی پیشنهادی ارائه گردید که از جمله دارای ویژگی های ذیل است: تدوین چشم انداز فرانهادی با مشارکت کلیه سهامداران، و به تبع آن اتخاذ سیاست های هماهنگ (یکپارچه) در بخش های مختلف برای رسیدن به چشم انداز فوق الذکر در افق زمانی مشخص؛ از طریق نهادهایی که به طور عمودی (درون بخشی) و افقی (بین بخشی) با یکدیگر هماهنگند. همچنین تفویض اختیارات و مسئولیت مدیریت زمین شهری به نهادهای سطح محلی به همراه ظرفیت سازی نهادی مطابق با چشم انداز تعریف شده راهکاری برای افزایش کارآمدی مداخله دولت در مدیریت زمین شهری است. سپس الگو ی مداخله ی مناسب دولت در مدیریت زمین شهری برای راست آزمایی به خبرگان ارائه گردید که ضمن تأیید میزان اثربخشی، قدرت تبیین الگو و پذیرش آن توسط متخصصان؛ قابلیت تعمیم آن به سایر شهرهای کشور نیز مورد تایید قرار گرفت.

ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی-فرهنگی و مدیریت آن در کلان شهر مشهد
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1386
  محمد قاسمی خوزانی   مصطفی مومنی

چکیده ندارد.

ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی - فرهنگی و مدیریت آن در کلان شهر مشهد
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1386
  محمد قاسمی خوزانی   مصطفی مومنی

چکیده ندارد.

نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی مورد: روستای زیارت (شهرستان گرگان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1386
  روح الله کیاء   غلامحسین شیخ حسنی

چکیده ندارد.

تحلیل فضایی بافت فرسوده شهری، چاره جویی و احیا ناحیه بازار توپخانه شهر کرمانشاه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1386
  مریم سجادی اصل   مظفر صرافی

چکیده ندارد.

نقش بازارهای محلی در پیوند روستایی-شهری با تاکید بر تعادلهای منطقه ای
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1383
  فاطمه تقی زاده   مظفر صرافی

چکیده ندارد.

تحلیل اجتماعی-اقتصادی و کالبد بافت قدیم شهر خرم آباد (نمونه موردی: محله پشت بازار)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1386
  محمد حسین شاکرمی   جمیله توکلی نیا

چکیده ندارد.

گردشگری و نقش آن در توسعه اقتصادی-اجتماعی روستایی منطقه شمال قزوین مطالعه موردی: دهستان اقبال غربی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1386
  وحید ولدی   غلامحسن شیخ حسنی

چکیده ندارد.

بررسی تطبیقی روند تحولات کالبدی -فضایی سکونتگاههای روستایی پیرامون کلانشهر تهران (پس از انقلاب اسلامی) با تاکید بر مجموعه های روستایی کهریزک و رودبار قصران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1389
  صدیقه حسینی حاصل   مظفر صرافی

چکیده ندارد.

نقش مدیریت فضا در نظم دهی به سکونتگاههای روستایی. مورد بخش مرکزی شهرستان هشترود
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1387
  معصومه رحیم زاده آزاد   عباس سعیدی

چکیده ندارد.

تغییرات کاربری باغ های شهری در استان کرمان مورد: شهر جیرفت (1385-1365)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1387
  معصومه علیمرادی   مظفر صرافی

چکیده ندارد.

فضا، جامعه و امنیت اجتماعی در حاشیه جنوبی کلان شهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان اسلامشهر)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1388
  بهمن کارگر   مظفر صرافی

چکیده ندارد.

تحلیل سازمان فضایی و آینده نگری بخش مرکزی بهشهر
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین 1387
  خدیجه قلی پور   مظفر صرافی

چکیده ندارد.

روند تکوین شهر پاکدشت و توسعه عملکردی آن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 0
  مجید داودی   مظفر صرافی

-1 طرح مساله: شهر کنونی پاکدشت (متشکل از روستاهای پلشت ، قوهه، خاتون آباد) در سال های قبل از پیروزی انقلاب زندگی روستائی و متکی بر عملکرد اقتصادی (کشاورزی) بوده است . لکن پس از انقلاب از نظر ساختار فضایی، اقتصادی و جمعیتی دچار تحول شده است . بنابراین در این تحقیق بدنبال پاسخ به علت و چگونگی این دگرگونی ها میباشیم. -2 فرضیات تحقیق: الف ) روند تکوین شهر وابسته به تغییرات جمعیتی کلانشهر تهران است . ب ) عمده مهاجرین ساکن شهر برای دسترسی به فرصت های شغلی تهران می باشد. ج) عملکرد اقتصادی شهر از کشاورزی به خدمات تغییر ساختار یافته است . د) رشد جمعیت متناسب با رشد مراکز خدمات رسانی در شهر نمی باشد. -3 اهداف تحقیق: شناخت و اگاهی از نحوه روند رشد، وضع موجود، تنگناها، عوامل توسعه شهر و پیش نگری افق آینده آن. -4 دیدگاههای نظری تحقیق: دیدگاهای جغرافیای سیاسی، اکولوژیکی، فرهنگی ... (بویژه کارکردگرایی در نگرش سیستمی -5 روش کار: تتبع، گردآوری داده ها، مشاهده و مصاحبه، پردازش داده ها تحقیق،تحلیل داده ها، نتیجه گیری -6 روش انجام کار میدانی: انتخاب جامعه آمایر (10 درصد)، تنظیم پرسشنامه، تعیین حجم نمونه، نمونه گیری (خوشه ای) استفاده از برنامه، استخراج نتایج، تحلیل نهایی نتایج -7 بررسی روند شهرنشینی (جهان، کشورهای جنوب ، کلانشهر تهران، پاکدشت ): شهرنشینی در کشورهای جهان دارای فراز و نشیب بسیاری بوده است . لکن در حال حاضر کشورهای شمال در این زمینه از پیشرفت و ترقی قابل توجه ای برخوردار می باشند. از سوی دیگر کشورهای جنوب جهت دستیابی به چنین پیشرفتی به آنها تاسی جسته ولی موفقیتی کسب ننمودند. بلکه با مشکلاتی از قبیل حاشیه نشینی روبرو گردیدند. معهذا از آنجائیکه ایران در زمرده کشورهای جنوب به شمار می رود گریبانگیر چنین معضلاتی می باشد. اما بطور کلی گسترش این پدیده بویژه در منطقه شهری تهران سبب ارتقا مراکز روستایی پیرامونی به نقاط شهری جدید شده است که از میان می توان به شهر کنونی پاکدشت اساره کرد. بررسی و مطالعه این شهر نشان می دهد ساختارهای فضایی، جمعیتی، اقتصادی... آن به دلیل هجوم مهاجرین جدید و جویای مسکن (حدود 77 درصد از کلانشهر تهران) در طی سالهای اخیر دست خوش تغییرات ، باغات و زمینهای زراعی آن تغییر کاربردی یافته و عملکرد اقتصادی آن بصورت خدماتی، صنعتی درآمده ست . -8 نتیجه گیری: بررسی ها نشان می دهد توسعه شهری "برون زایی" بوده است (متاثر از کلانشهر تهران) و عملکرد آن عمدتا خدماتی و نیز در حال صنعتی شدن می باشد. از دیدگاه نگرش سیستمی (کارکردی) اجزای آن از کارکردی ناقصی برخوردار بوده است و رابطه درون سیستمی نادرستی در میان اجزای آن برقرار است .

ارزیابی جغرافیایی طرح جامع شهر مرند
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1379
  رحیم رضایی   مظفر صرافی

این رساله در 5 فصل به شرح ذیل می باشد: فصل اول: کلیات طرح، روش تحقیق، ضرورت مسئله و اهداف مسئله، و... و فرضیه ها، با توجه به موضوع رساله تدوین شده است . فصل دوم: مبانی نظری، که شامل روش ها و دیدگاه ها و تکنیک ها است که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در طول تحقیق رساله از آنها به خوبی استفاده شده است . فصل سوم: پیشینه برنامه ریزی در ایران و اشاره اجمالی به جهان است . در این فصل الگوهای رایج برنامه ریزی شهری در ایران و همچنین اهداف از الگوها و همراه با موفقیت نارسایی آن آورده شده، در ضمن چون مدیریت شهری هم در ارتباط با طرح های شهری قرار گرفته انواع مدیریت شهری نیز در این فصل گنجانده شده است . فصل چهارم، ارزیابی جغرافیایی طرح جامع مرند، در این فصل با معرفی اجمالی شهر مرند اهداف و پیشنهادات طرح را با واقعیتهای موجود سنجیده و میزان شکست و موفقیت آن مشخص گردیده است . فصل پنجم: آزمون و ارائه پیشنهادات در چارچوب فرضیه های مطرح در فصل اول است . دراین فصل با توجه به مطالبی که در طول تحقیق ذکر شده به آزمون فرضیه پرداخته شده و جهت بهبود و منع مسائل شرکت (طرح های جامع شهری) پیشنهاداتی ارائه شده است .

روند تکوین شهر سفیددشت و توسعه آتی آن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1378
  وحید زمانی سورشجانی   مظفر صرافی

شکل گیری شهر هنگامی رخ می دهد که به صورت ارگانیک و خود به خود تحت تاثیر عوامل گوناگون و عموما ناآگاهانه و تدریجی به وجود آید. در این زمینه، عواملی بر یکدیگر اثر می گذارند و برآیند تاثیر این عوامل شکل شهر و ساختار آن را پدید می آورد. این عوامل عبارتند از: جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ... "شکل دهی" شهر نیز وقتی صورت می گیرد که شهر از طریق طرح و برنامه ای از پیش اندیشیده شده و آگاهانه، براساس عوامل موثر شکل گیرد. امروزه با پیچیده شدن مسائل شهری، افزایش فزاینده جمعیت ، تنوع و کثرت نیازها و احتیاجات ، نمی توان شهرها را به حال خود رها کرد تا خودشان از طریق برآیند عوامل یاد شده در بالا شکل گیرند و به حیاتشان ادامه دهند. از این رو "طرح های شهری" بنیادی ترین ابزار شکل دهی شهرها براساس نظم و برنامه از پیش اندیشیده شده محسوب می شوند. ضرورت تهیه و اجرای طرح های شهری، از نیاز محسوس به یک مکانیزم برای ایجاد تعامل در امور و ضرورت انضباط فضایی و کالبدی شهرها ناشی می شود. بر این اساس این پژوهش در پی آن است که با تکیه بر ابزارهای شناخت فضای شهری در چارچوب "نگرش سیستمی" موقعیت و عملکرد فضای یک روستا - شهر را شناخته و در صورت امکان، چارچوبی جهت تحلیل فضاهای مشابه فراهم آورد. نتیجه تحقیق، با کمک از مدلهای کمی و کیفی نشان داد که: -1 شناخت و تحلیل سازمان یابی فضا از طریق سنجش نظام یافته (سیستماتیک ) و عناصر و پدیده ها، کارکردها و خصیصه های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی میسر است . -2 رشد سریع شهر سفیددشت موجب عدم تعادل بین توزیع خدمات و سرمایه گذاریها شده، بتدریج منابع حیاتی خود نظیر زمین و آب را در خدمت خدمات می گذارد و جمعیت شهر از حالت تولیدکننده به صورت مصرف کننده درمی آید. -3 احتیاج به زمین در شهر موجب تغییر در کاربرد زمینهای کشاورزی می گردد، از طرف دیگر افزایش احتیاج به زمین ارزش این کالای ضروری را بالا می برد و به تبع آن کاربریهای زمین شهری دستخوش نوعی عدم تعادل در نظام توزیع می گردد.

اسکان غیررسمی در تهران - ساماندهی اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 0
  موسی کمانرودی کجوری   مظفر صرافی

هدف کلان این تحقیق، دستیابی به فضاهای شهری درخور و مناسب جامعه اسلامی ایران است . اهداف خرد تحقیق، دستیابی به راه حلی مناسب جهت اصلاح و رسمیت بخشیدن به وجوه کالبدی و حقوقی اجتماعات اسکان غیررسمی منطقه به امید ایجاد انگیزه و تحرک و پویایی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در آن اجتماعات است . در این راستا برآنیم تا ضمن شناسایی مشکلات ، محدودیتها و قابلیتهای موجود، گزینه های مناسب ساماندهی آنها را شناسایی و پس از ارزیابی برمبنای معیارهای موردنظر، مناسبترین گزینه را جهت کمک به تصمیم گیری آگاهانه و خردمندانه مدیران انتخاب نمائیم. دستیابی به این اهداف بدون پاسخگویی به سئوالات ذیل میسر نخواهد بود. -1 سابقه، علل و چگونگی پیدایش اجتماعات اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری چیست ؟ -2 ویژگیهای کالبدی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعات اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری چیست و تمایزات آن اجتماعات در وجوه مذکور با کل منطقه به چه میزانی است ؟ -3 راه کارهای معمول برخورد و ساماندهی اسکان غیررسمی کدامند؟ -4 قابلیتها و محدودیتها ساماندهی اجتماعات اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری کدامند؟ -5 نظر ساکنین اجتماعات غیررسمی منطقه 6 شهرداری، همسایگان آنها و مسئولین شهرداری درخصوص ساماندهی آن اجتماعات چیست ؟ -6 چه راه کارهایی برای ساماندهی اجتماعات اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری وجود دارد؟ -7 از میان راه کارهای موجود ساماندهی اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری، مناسبترین راه کار کدام است ؟

شهر صنعتی رشت و اثرات آن در شهرستان رشت
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1377
  کریم پورصدیق   مظفر صرافی

مساله اصلی مورد پژوهش در رساله حاضر، حول محور یکی از مهمترین و قدیمی ترین شهرهای صنعتی ایران بحث می نماید. در واقع ما در پی آنیم تا ضمن شناخت و بررسی وضع موجود شهر صنعتی رشت بعنون ارزیابی یک نمونه از شهرهای صنعتی کشور - پیامدها و تاثیرات این شهر صنعتی را بر ما در شهر منطقه ای رشت مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. و اینکه این اثرات تا چه میزان مثبت یا منفی بوده و کدامیک از جنبه های اقتصادی، اجتماعی - نیروی انسانی، و کالبدی و زیست محیطی، نمود مستقیم، واضح و شدیدتری دارد. لازم به یادآوری است که پدیده شهرها و شهرکهای صنعتی از نیمه دوم قرن بیستم نه تنها در ممالک صنعتی غرب ، بلکه در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز معمول گشته است . پی جوئی ریشه های تاریخی مساله نشان می دهد که صنعتی شدن اروپا بویژه کشور انگلستان سرآغاز تحولات پردامنه ای در تعداد و توزیع جمعیت ، رابطه شهر و روستا، مهاجرت روستا به شهر و در نتیجه تحولات اجتماعی - اقتصادی و کالبدی - فضائی و اکولوژیکی شهرهای بزرگ بوده است . تجربه صنعتی شدن، تحولات شهرنشینی و شهرکهای جدید در کشورهای اروپای صنعتی و همچنین در بسیاری از ممالک در حال توسعه، نشانگر آنست که ایجاد شهرهای جدید بویژه قطب های صنعتی بعنوان یکی از راه حل های مقابله با صنعتی شدن بی رویه، رشد شهرهای بزرگ و تمرکزگرائی شهری، بکارگرفته شده است . در ایران نیز از اوایل قرن حاضر، گرایش به صنعتی شدن، دوره جدید از تحولات شهری را رقم زد. این امر بویژه از برنامه سوم عمرانی، که سیاست توسعه صنعتی کشور در اولویت قرار گرفت ، ابعادی وسیعتر یافت ، بطوریکه از واسط دهه 1340، تعدادی قطب صنعتی، شهر صنعتی و تجمعات صنعتی در نقاط خاصی از کشور که بویژه از جهت زیر ساخت های لازمه مجهزتر بودند، ایجاد شده است البته از شواهد و قرائن پیداست که استراتژی مورد نظر، تابع خصلت "توسعه برون زا" بوده است و در نتیجه در بسیاری موارد، موفقیت چندانی حاصل نشده است . و اما "شهر صنعتی رشت " از جمله مواردی است که در سال 1353، علاوه بر مقصود یاد شده در فوق (هدف ملیتوسعه صنعتی)، با هدف عمده توسعه منطقه ای و اشتغالزائی در استان گیلان و بویژه منطقه ما در شهر رشت (بدلیل تراکم بالای جمعیتی و مهاجر فرست بودن منطقه)، تجمیع واحدهای صنعتی و کاربردی صحیح اراضی (به علت محدودیت زمین و نیز حاصلخیز بودن و سیاحتی بودن منطقه) احداث شده است . مطالعات اولیه حاکی از اینست که مکانیابی شهرک نسبتا صحیح و متناسب بوده و صنعتی شدن توان اقتصادی شهرستان رشت را ترقی داده است . با این وجود و با عنایت به اینکه منطقه شهری رشت ، در حال حاضر بسیار متراکم و بصورت افقی بر پنهدشتی وسیع، گسترده شده و توسعه آتی آن، بدرستی به سمت جنوب (جاده لاکان و شهرصنعتی) پیش بینی گردیده است ، لذا توسعه کامل و برنامه ریزی شده شهر صنعتی رشت و سکونتی شدن آن ضروری بنظر می رسد. همچنین در این تحقیق نشان خواهیم داد که استان گیلان نمی تواند صرفا بر بخش کشاورزی و یا احیانا صنعت نیازمند به احیا توریسم (گردشگری) تکیه کند، بلکه توسعه بخش صنعت در این منطقه لازم می باشد، ولیکن صنعتی که بصورت تجمیع واحدهای تولیدی و در قالب شهرکهای صنعتی از تغییر کاربری اراضی درجه یک کشاورزی و فضاهای سیاحتی بکاهد. از اینرو شناخت وضع موجود شهر صنعتی رشت از جهات ویژگیهای کالبدی - فیزیکی، خصوصیات صنایع و شرایط کارمندان بعنوان یکی از چهار شهر صنعتی ایران، حائز اهمیت است .

ساماندهی اسکان غیررسمی ناحیه کوی شیرازی (مفت آباد) مشهد
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1378
  محمد سرگران قوی   مظفر صرافی

امروزه بوضوح دیده می شود که شهرهای بزرگ با مشکلات عدیده ای مواجه هستند، اتلاف بخش عظیمی از انرژی، نیروی کار، زمان و بودجه به علت تمرکز شدید، آلودگی شدید محیط اعم از آلودگی هوا، وجود سر و صدا، آلودگی فضائی و غیره، تراکم طاقت فرسا، دوری مسکن از محل کار و خدمات ، مشکل شدید مسکن، مشکل شدید رفت و آمد و تصادفات ناشی از آن، اسکان غیررسمی و تبعات آن، مسائل اجتماعی نظیر افزایش بزهکاری، بیماری روانی و غیره مسائل بهداشتی و بیماریهای ناشی از تراکن، فوق العاده می باشد. با گسترش روز افزون شهرنشینی، علیرغم توسعه تکنولوژیک و تدابیر مدیریتی روز به روز بر مسائل شهری افزوده می گردد. هر چند موارد مذکرو خصیصه تمامی شهرها و زندگی شهری است اما در جوامع جنوب به تبع سوابق تاریخی توسعه و ویژگی های متفاوت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی - مدیریتی بسیار شدیدتر از جوامع شمال است . امروزه پدیده شهرنشینی سریع در کشورهای جنوب بازتابی از برقراری نظام سرمایه داری، هر چند بصورت ناقص است . پیامد گسترش چنین رابطه ای، توسعه برون زای کشور پیرامون خواهد بود که با تمرکز فعالیت و خدمات در مراکز بزرگ اداری کشور، نظام شهری (ماکروسفال) را به ارمغان خواهد آورد بدنبال ایجاد تمرکز ما در شهر، نظم فضائی جامعه بر هم خورده و شهرنشینی به عنوان یک زندگی مغلوب تلقی می گردد در همین راستا نظامهای سنتی و شیوه های اقتصاد معیشتی جامعه از هم فروپاشیده و این بخش به عنوان زائده ای بر ساختار جامعه مبدل می گردد. انجام فعالیتهای روبنائی از طریق سرمایه گذاری حاصل از فروش مواد اولیه و معدنی، بخش اعظم امکانات را به قطبهای شهری سرازیر نموده و موجب رونق یافتن بخش خدمات در جامعه می گردد. اقشار کم درآمد ساکن مناطق روستائی و شاغل در فعالیتهای تولیدی سنتی به جهت در حاشیه واقع شدن این بخش به منظور رهائی از فقر و بهره گیری از خدمات و امکانات راهی شهرها می گردند. محدودیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، ... در بدو ورود موجب استقرار غیررسمی آنها در حواشی شهرها شده است . عدم تناسب زیرساختها و تجیزات شهری و رشد متناسب آن با رشد جمعیت و گسترش شهرها، موجب خلق فضائی مذموم و غیرقابل تحمل از شهرها شد و شهرهائی را که قانون آمال و آرزوهای مهاجرین بوده اند را یکباره به منجلابی غیرقابل رهائی تبدیل کرده است .