بیماری برق زدگی نخود با عامل .ascochyta rabiei (pass.) labr، مهم ترین بیماری نخود در تمام مناطق کشت این محصول در سطح جهان می باشد، که هر ساله خسارت هنگفتی به کشاورزان تحمیل می نماید. در استان کرمانشاه نیز این بیماری یکی از عوامل زیستی خسارت زا در مزارع نخود بوده و در صورت تداوم شرایط محیطی مساعد جهت توسعه ی بیماری، وقوع اپیدمی و نابودی محصول را می تواند به دنبال داشته باشد. در زمینه ی مهار بیماری استفاده از ارقام مقاوم به عنوان موثرترین راهکار مدیریتی، در راستای پیشگیری و مهار بیماری مورد توجه می باشد. در این مطالعه، طی بازدید از مزارع نخود استان کرمانشاه تعداد 23 نمونه ی گیاهی آلوده به بیماری برق زدگی جمع آوری گردید. پس از جداسازی بیمارگر از بافت های آلوده ی گیاهی، خالص سازی جدایه های قارچی به روش تک اسپور صورت گرفته و 23 جدایه ی خالص سازی شده از نظر شدت بیماریزایی روی رقم حساس بیونیج مورد ارزیابی قرار گرفتند. نهایتاً جدایه ی ar8 با اختصاص بالاترین درجه ی آلودگی به خود، به عنوان جدایه ی پرآزار شناسایی گردیده و در آزمون ارزیابی مقاومت مورد استفاده قرار گرفت. در این مطالعه تعداد 70 لاین نخود متشکل از دو تیپ بذری کابلی و دسی و دو رقم جم و ilc482 در شرایط گل خانه از نظر مقاومت به بیماری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان دهنده ی بروز صفت حساسیت بالا در اغلب لاین های مورد آزمون بوده به-طوری که تنها دو لاین 69 و 81 با تیپ بذری کابلی به عنوان لاین های مقاوم و نیز لاین های 1، 12، 20، 58، 83، 91، 92، 97 و f4 دارای مقاومت متوسط نسبت به بیمارگر شناسایی گردیدند. به منظور مقایسه ی روش های مختلف ارزیابی مقاومت و بررسی اعتبار روش ارزیابی مقاومت در شرایط آزمایشگاهی شش لاین با درجات مختلف مقاومت به ascochyta rabiei تحت شرایط آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرارگرفتند. سطوح مقاومت لاین های مذکور از طریق تعیین شدت آلودگی روی برگ های بریده در ظروف پیرکس به ابعاد 30×20 سانتی متر در سطح محیط کشت آب- آگار بررسی شد. در این ارزیابی دو صفت درصد برگچه های آلوده و تعداد لکه های آلوده در هر برگ مورد بررسی قرارگرفت. بر اساس نتایج حاصل، سطوح مقاومت لاین ها در این آزمایش همبستگی معنی داری با ارزیابی گل خانه ای داشت که نشانگر اعتبار این روش برای ارزیابی مقاومت نسبت به ascochyta rabiei می-باشد.

استان کرمانشاه یکی از مهم ترین مناطق کشت نخود در کشور می باشد. هرچند، بیماری برق زدگی به عنوان مهم ترین بیماری این محصول در کشور به حساب می آید، اما وقوع این بیماری در مزارع نامنظم است، حال آن که، بیماری های مخرب پژمردگی و پوسیدگی ریشه نخود به طور معمول، همه ساله و در تمامی مزارع نخود بروز می یابد، تا کنون عوامل مختلف قارچی از جمله گونه های مختلفfusariumبهخصوصfusarium oxysporum وfusarium solani، rhizoctonia solani، macrophomina phaseolina، pythium ultimum، phytophthora drechsleri و phoma medicaginisبه عنوان عوامل بوته میری و پژمردگی نخود معرفی شده اند، با این حال، همچنان ابهامات زیادی در مورد جایگاه تاکسونومیکی و بیماریزایی برخی از این گونه های قارچی وجود دارد. از این رو، مطالعه ی حاضر با هدف شناسایی گونه های قارچی مسبب پژمردگی، زردی و پوسیدگی ریشه در استان کرمانشاه، شناسایی گونه ی غالب و تعیین میزان شیوع بیماری در مناطق مختلف استان به اجرا در آمد. به این منظور، طی فصل زراعی 91، از اردیبهشت تا خردادماه، 130 مزرعه نخود در مناطق مختلف کشت محصول در استان کرمانشاه مورد بازدید قرار گرفته و از هر مزرعه، حداقل 10 نمونه ی مشکوک به بیماری به منظور جداسازی بیمارگر مورد استفاده قرار گرفت. جدایه های قارچی به دست آمده مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس خصوصیات ماکروسکوپی و میکروسکوپیهشت گونه ی قارچی شاملfusarium oxysporoum، f. solani،f. proliferatum، f. equiseti،f. verticillioides،f. culmorum،macrophomina phaseolinaوrhizoctonia solaniشناسایی گردید. با توجه به فراوانی جدایه های قارچی جداسازی شده متعلق به گونه هایf. oxysporumوf. solaniاز بین جدایه های متعدد با ویژگی های ریخت شناختی مشابه، فقط یک جدایه از هر مزرعه انتخاب شده و جهت مطالعات بیشتر مورد استفاده قرار گرفت. جدایه های منتخبf. oxysporumوf. solaniو کلیه جدایه های سایر گونه های قارچی، در آزمون بیماریزایی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمون بیماریزایی نشان داد که به استثنایگونه ها یf. verticillioidesوf. culmorumسایر گونه ها بیماریزا شناخته شدند. همچنین ارزیابی شدت بیماری نشان داد که جدایه هایf. oxysporumوf. solaniاز شدت بیماریزایی بیشتری برخوردار بوده و عوامل اصلی زردی و پژمردگی و پوسیدگی ریشه نخود محسوب می شوند.

چکیده ندارد.