تمامی زندگی رسول خدا(ص) برای مسلمانان همه اعصار می تواند به عنوان الگو و اسوه ای مناسب قرار گیرد. با توجه به اهمیت موضوع بر مسلمانان است که جوانب مختلف زندگی رسول اکرم(ص) را مورد بررسی و پژوهش قرار داده و در امورات مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی سرلوحه کار خود قرار دهند. از جوانب زندگی پیامبر(ص) که بسیار حائز اهمیت است، غزوات و جنگ های ایشان می باشد. یکی از مهمترین آنها جنگ بدر که خداوند در سوره هایی چون انفال، آل عمران و حج به این رویداد مهم تاریخی پرداخته، می باشد. پیامبر اسلام(ص) پس از مهاجرت به مدینه با مشکلات عدیده ای مواجه گردیدند. در این تحقیق، وضعیت و مشکلات اقتصادی و سیاسی مدینه قبل از جنگ مانند؛ بیکاری، تأمین نیاز مهاجران، چگونگی موضع گیری در برابر یهود و منافقان و به خصوص خطر قریش که هر روز از طرف آنان آزار و صدمه ای تازه چون محاصره اقتصادی، غارت و تصرف دارایی های مسلمانان ، شکنجه مسلمانان مکه، به آن حضرت و پیروانش می رسید و راه حل های ایشان در مورد آنها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته شده است. این طرز برخورد قریش نسبت به اسلام و مسلمانان و برخی اقدامات پیامبر(ص) چون اعزام گشتی ها و مورد تعرض قرار دادن کاروانهای تجاری قریش را می توان از مهمترین عوامل و دلایل اقتصادی و سیاسی جنگ بدر به شمار آورد که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. علل و عوامل مختلف پیروزی مسلمانان چون؛ وجود نیروهای مخلص و صبور، وضعیت سوق الجیشی سپاه اسلام و امدادهای غیبی خداوند که نقش تعیین کننده را در این جنگ داشت و همچنین نتایج گوناگون اقتصادی، سیاسی و اعتقادی که این پیروزی مانند؛ تقویت بنیه مالی مهاجران حاصل از به دست آوردن غنایم و فروش اسیران، آشفتگی و خشم به همراه ترس یهودیان و منافقان و ثابت قدم تر شدن مسلمانان در ایمانشان به بارآورد، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

روایات تفسیری بر جای مانده از پیامبر (ص)و اوصیای گرانقدرش یکی از منابع معتبر تفسیر و مطمئن ترین راه برای دست یافتن به بخشی از معانی قرآن می باشد، لذا بی گمان سخنان تفسیری آن بزرگواران میراثی است گرانقدر و مورد نیاز هر مفسری، اما متاسفانه آمیخته شدن اینگونه روایات به آفات وآسیب هایی، بایسته بودن مطالعه و تنقیح این گفته های گهر بار را، آشکار می سازد. پژوهش حاضر در راستای این هدف روایات تفسیری امام صادق (ع)را در جزءشانزدهم (سوره کهف، سوره مریم، سوره طه) مورد مطالعه وبررسی قرار داده است. در این نوشتار به پرسش هایی چون: روایات تفسیری امام صادق(ع)چه میزان از آیات را پوشش می دهد؟ این روایات از حیث سند دارای چه وضعیتی هستند؟ گونه های تفسیری امام صادق(ع)کدامند و امام در چه موقعیت هایی این سخنان را ایراد فرموده اند؟ امام صادق(ع)چه روش تفسیری داشته اند؟ روایات تفسیری دارای چه کاستی هایی هستند و دچار چه آفاتی شده اند؟ مفسران چه بهره هایی از این روایات برده اند ؟برخی از پرسش هایی بوده است که در این نوشتار بدان ها پاسخ داده شده است. در کوتاه سخن باید گفت که از 343 آیه موجود در جزء شانزدهم، فقط ذیل 68 آیه آن از امام صادق(ع)روایت تفسیری نقل شده است. از 180 روایتی که ذیل این آیات وجود دارد حدود 30 در صد آنها دارای سند معتبر هستند، ولی بررسی متن روایات بیانگر این موضوع بودند که صرف ضعف سند نمی توان حکم به جعل روایات نمود و آنها را کنار گذاشت. این روایات در موقعیت های گوناگونی از امام صادق(ع)نقل شده است از جمله در پاسخ پرسشی از مفاد و مراد آیه ، استشهاد به آیه ای در مقام استدلال و احتجاج، و یا تفسیر آیه ای، بیان معنای واژه ای از آیه قرآن، بیان مصادیق ظاهری و باطنی و ... . تفسیر قرآن به قرآن، قرآن به سنت، بیان تمثیلی و تفسیر قرآن با استفاده از قواعد عقلی از جمله روش های است که این امام همام در این روایات برای تفسیر آیات بکار بسته اند. جامع نبودن، ضعف سند و در آمیختگی تفسیر و تاویل، ظاهر و جری و بطن و... از جمله آفت ها وکاستی های روایات تفسیری بشمار می آیند.

یکی از موضوعاتی که در دو حوزه فقه و کلام همیشه مورد بحث قرار گرفته است مساله سهوالنّبی و وجود روایاتی در این رابطه است. موافقان و مخالفان نظریه سهوالنبّی هریک به طرح دیدگاه خود پرداخته و آثاری عرضه نمودند. نجاشی در رجال خود برخی از پیشینیان مانند، اسحاق بن حسن از راویان کتاب کلینی را نام می برد که به تألیف کتابی با عنوان «نفی السهو عن النبّی صلّی الله علیه و آله » پرداخته است. در مقابل ابن غضائری، قمی ها و در رأس همه شیخ صدوق و استاد او ابن الولید را باید از مدافعان جدّی این نظریه دانست که نفی آن را غلوّ و معتقد به آن را غالی می پنداشتند. بررسی همه جانبه این بحث که در شناخت جایگاه پیامبر و ائمه علیهم السلام و تفسیر آیات قرآن کریم و پذیرش یا ردّ بسیاری از روایات تأثیر مستقیم و جدّی دارد ما را بر آن داشت تا به پژوهش ژرف تر و تحقیقی فزونتر از آنچه پیشینیان به یادگار گذاشته اند، در این حوزه بپردازیم. لذا در این رساله ابتداء آراء فریقین (شیعه و اهل سنّت) در مساله عصمت را طرح نموده و اعتقاد اکثریت علماء شیعه مبنی بر عصمت مطلقه را تبیین نمودیم. سپس به ذکر روایات سهوالنبی پرداخته و دیدگاه علمای متقدم و متأخر شیعه در این مسأله را با مراجعه به منابع کلامی ، فقهی ، تفسیری و حدیثی ارائه نمودیم. با بررسی های سندی گسترده و بررسی دلالی روایات دیدگاه سهوالنبی و همچنین نظریه اسهاء که قرائت دیگری از این روایات از سوی شیخ صدوق بود را مورد نقد قرار دادیم و روشن گردید که ساحت معصوم و حریم عصمت والاتر از آن است که گرد سهو یا غبار اسهاء بر دامنش نشیند.در پایان نیز روایات إنامه که به جریان در خواب ماندن پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم و همراهان آن حضرت و قضاء شدن نماز آنان و إبار نخل که به مــــوضوع منع پیــامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم از گرده افشانی در مورد نخل های خرما اشاره دارد و بی ارتباط با موضوع مورد بحث نبود را مطرح نموده و در ترازوی نقد قرار دادیم و این همه نقدی است که به بازار خرد و اندیشه تقدیم داشتیم، تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.

بهترین راه در شناخت علی(ع)، نظاره سیمای نورانی حضرت، در آینه قرآن است. آینه ای که نشان می دهد، آفریدگار حکیم، این آفریده شگرف خویش را چگونه می نمایاند و توصیف می کند. با نگاهی به کتاب های تفسیری و روایی و سایر کتب نوشته شده در فضایل علی(ع) را رویکرد حدیثی، در می یابیم که آیات بسیاری از قرآن کریم به وجود آن حضرت تأویل و تفسیر شده است و این تأویل و تفسیرها، تنها از سوی دانشمندان شیعه نقل نشده است، بلکه دانشمندان اهل سنت نیز در این وادی قدم نهاده و در پاره ای از آثار به جمع آوری گسترده آثار روایی همراه با اسناد کامل آنها در خصوص علی(ع) پرداخته اند. اما آنچه در این رساله، بر عهده نگارنده قرار گرفت؛ ترسیم سیره امام امیرالمومنین علی(ع)؛ در پرتو روایات تفسیری و تطبیق آن با گزارشات تاریخی بوده است. بی گمان؛ انسان برای زندگی و مسلمان برای داشتن حیات طیب؛ نیاز به الگوی عملی دارد، ارسال رسل و انتخاب انسان های برگزیده از سوی خداوند؛ پاسخ به این خواست کمال جویانه انسان است. در مکتب پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) نیز انسان های بی شماری تربیت شدند، که از این میان علی(ع)، سرآمد آنان در بسیاری جهات است. وی یگانه شاگرد مکتب اسلام است که از آغاز نوجوانی در خانه وحی بالندگی یافت و پا به پای پیامبر(صلی الله علیه و آله)، در همه مراحل دشوار ایام بعثت و کینه توزی های قریش، لحظه ای رسول خدا(صلی الله علیه و آله) را تنها نگذاشت، بنابراین این شخصیت عظیم، بهترین الگو و اُسوه برای مسلمانان، پس از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بوده و هست.

انگاره های انسان شناختی یکی از مقولات بنیادی در اندیشه معاصر است . پژوهش حاضر پس از معناشناسی «کرامت» و «انسان» در قرآن ، می کوشد به معنای دقیق «کرامت انسان» در نظام معنایی قرآن دست یابد. بررسی آراء قرآن پژوهان و مفسران نشان از آن دارد که در بحث کرامت انسان در قرآن ، نگاه یکسانی وجود ندارد . این پژوهش در صدد است تا 1) معنایی دقیق از کرامت انسان در قرآن کریم را ارائه دهد؛ 2) مبانی قرآنی کرامت انسان را تبیین کند؛در این بخش با بیان هفت مورد از مبانی کرامت ذاتی ( دارا بودن روح الهی ، خلافت الهی ، اختیار و اراده انسان ، تسخیر جهان هستی ، مسجود فرشتگان بودن ، امانت دار الهی بودن ، فطرت الهی داشتن ) به تبیین کرامت اکتسابی انسان پرداخته شد 3) موانع فرا روی انسان در دستیابی به کرامت را مورد تحلیل قرار دهد و موانع فردی و اجتماعی کرامت انسان را اعم از : درک نادرست از انسان ، صفات و خلقیات ضد ارزشی ، ، ظلم و بی عدالتی ، استبداد و استبداد زدگی ، حاکمیت طاغوت ، تهدیدهای امنیتی ، آسیب ه رسانی به حیثیت اجتماعی افراد و نابرابری و تبعیض بیان نماید . ایت تحقیق به این نتیجه رسیده است که از دیدگاه قرآن ، انسان بما هو انسان دارای کرامت الهی است . از این رو ، لوازم این کرامت نیز باید به عنوان موهبت های الهی برای انسان به رسمیت شناخته شود . با این قرائت از کرامت انسانی ، تمام آموزه های اسلامی کاملا با کرامت انسانی سازگار است. واژگان کلیدی: کرامت انسان، کرامت ذاتی، کرامت اکتسابی، مبانی کرامت ، موانع کرامت، لوازم کرامت

تحقیق و نگاشت? پیش روی شما همانطور که عنوان آن مشّخص می باشد مربوط می شود به بررسی و تفحص آیاتی از قران شریف که مرتبط با جنگ خندق (غزو? احزاب) می باشد و در آن سعی شده است حتّی الامکان جنگ خندق از نگاه قرآن مورد کنکاش قرار گیرد؛ و قسمت اصلی دیگر آن نیز به آن دسته از روایات و احادیثی می پردازد که از معصوم(علیه السلام) در مورد این غزوه صادر شده است. اهمیّت موضوع را می شود به راحتی درک کرد اگر به این مهم توجه شود که خداوند متعال 30 آیه اختصاصاّ در حواشی این غزو? مهم و تاریخی که نقط? عطف پیروزی های لشگر اسلام بر کفر نیز به شمار می آید نازل کرده است و کاربرد این موضوع نیز در ابعاد مختلف زندگی روزمرّه و اجتماعی و در نحو? تفکرّ و تصمیم گیریهایی مختلف از جمله ابعاد سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و نظامی و... می باشد. هدف از اجرای این موضوع همانطور که در مقدّمه نیز آمده است، بررسی جزء به جزء آیات قرآن کریم که در ارتباط با جهاد فی سبیل الله نازل شده می باشد، باشد که در دیگر ابعاد نیز به صورت دقیقتر آیات قرآن مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. روش انجام کار نیز به صورت تحقیق کتابخانه ای می باشد و نتایج به دست آمده نیز که بعد از بررسی پژوهش مشخّص می شود عبارتند از: روش شدن ذهن خواننده از فضای کلّی مدینه بعد از هجرت رسول الله و وضعیت دشوار مسلمانان در آن برهه از زمان و پرداخته شدن به کلّ آیات و احادثی که پیرامون و حول این غزوه حتّی الامکان قابل دستیابی بوده اند.

چکیده تفسیر تاریخی قرآن، عبارت از تفسیر قرآن مبتنی بر مقتضیات و مناسبات عصر نزول است. زمینه پیدایش چنین تفسیری از قرآن این بوده است که قرآن کریم بر خلاف سایر کتب آسمانی یکباره نازل نشده بلکه به تدریج و در طول بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر اسلام(ص) به اقتضای شرایط و مقتضیات عصر رسالت پیامبر(ص) نازل شده است و این شرایط و مقتضیات، قرائن حالی و مقامی آیات به شمار می روند و تردیدی نمی توان داشت که هر کلام بدون لحاظ قرائنش به درستی و روشنی فهمیده نمی شود. بنابراین آگاهی به افراد و مصادیق، و اسباب و مقتضیات عصر نزول قرآن، مراد آیات را مکشوف و معین می سازد و حتی عمومات و اطلاقات قرآن را تخصیص و تقیید می زند. در این تحقیق اصول تفسیر تاریخی را تبیین و در تفسیر سوره مائده به اجرا گذاشتیم. آیاتی را که از لحاظ لفظی و معنوی متصل به یکدیگر بودند، مشخص نمودیم، با بررسی وقایع تاریخمند اشاره شده در آیات و تباعد زمانی وقایع مذکور به این نتیجه رسیدیم که سوره مائده تدریجی النزول بوده و در زمان های مختلف و متناسب با حوادث عصر نزول نازل گردیده است.

احکام فقهی قرآن بخشی از برنامه جهان شمول اسلام برای زندگی بشر است وبر اساس مصالح ومفاسد واقعی تشریع شده است تا سعادت دنیوی واخروی انسان را تضمین کند. تحول در شرایط ومقتضیات روزگار سبب دگرگونی در مصالح ومفاسد می شود. شارع حکیم این دگرگونی ها را پیش بینی کرده وسازوکارهایی برای انعطاف احکام وتطبیق پذیری آن قرار داده است. نسخ در آیات فقهی ، جایگزینی برخی از احکام در عصر معصومان بنابر مصالح وجایگاه معتبر عقل در باب استنباط احکام، قراین ودلایلی بر تغییرپذیری احکام قرآن است، هرچند این تغییر، حقیقی شمرده نشود، بنابراین بررسی تغییرپذیری احکام قرآن ودست یابی به قواعد آن، از نیازهای فقه پویا وپاسخ گوی شرایط نوظهور می باشد. شناخت منابع معتبر استنباط احکام، جایگاه هریکرا در دگرگون سازی احکام قرآن روشن می سازد. سنت وعقل دومنبع معتبر استنباط احکام در فقه شیعه است که هر یک در تغییر احکام فقهی قرآن کارایی دارند. نسخ آیات نیز جایگزینی قوانین روزآمد می باشد که بر انعطاف پذیری احکام دلالت می کند. مفهوم وگستره نسخ قرآنی وبررسی امتداد آن به دوره های پس از عهد رسالت نشان می دهد که امروزه نیز ممکن است با تبدیل شرایط ، احکام پیشین زنده شود وجای قوانین جاری را بگیرد.

این پژوهش به بررسی سندی و دلالی نیایش های حضرت زهرا (سلام الله علیها) اعم از تعقیبات نمازها و موارد دیگر پرداخته است. در این نیایش ها، مبانی اعتقادی و آموزه های عبادی آن حضرت مانند تسبیح و تحمید پروردگار در گستره ی بینش توحیدی، یاد مرگ، طلب مغفرت، صلوات بر محمد و آل محمد دیده می شود. همچنین این نیایش ها در بر دارنده اشاراتی موجز و گویا نسبت به جنبه های گوناگون اجتماعی و سیاسی می باشد. ابتدا متن دعاها، سپس به ترتیب آن ها، به بررسی سندی، شرح مفردات، تحلیل قرآنی – روایی نیایش ها می آید که موجب استحکام مبانی ها می گردد. به اعتقاد متقدمین از محدثان، محتوای متقن روایت موجب انجبار سند می گردد. نتیجه آنکه تمام این نیایش ها، دارای ریشه ی قرآنی به طور مستقیم یا غیر مستقیم (یعنی به صورت اقتباس لفظی یا معنایی) از قرآن است.

موضوع این پژوهش بررسی دلائل و علل انکار نبوت در قرآن و کلام اسلامی است و از آن جایی که هیچ پدیده ای در عالم وجود بی علت نیست و هیچ رخدادی بی سبب رخ نمی دهد، انکار خدا و نبوت وانبیاء او نیز یک پدیده فکری، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی است که معلول علل و اسباب ویژه است. گرچه آدمی ذاتاً و فطرتاً گرایش به سوی خدا و دین دارد و با عناصر درون دین و مبلغان آن ارتباطی تکوینی دارد اما عوامل و علل قسری سبب می شود که انسان از دین و مظاهر و مبلغان آن روی گردان گردد. از نگاه نگارنده در ذات و ماهیت دین الهی، عنصر یا عناصر گریزآفرین وجود ندارد. اگر آدمیان به فاز دریافت معارف دینی نائل آیند در هیچ رتبه و مرحله ای به انکار خدا و انبیاء او نمی پردازند.گرفتن پیام خدا وقتی محقق می گردد که هم فاعلیت فاعل تام باشد و هم قابلیت قابل. از سویی چون شریعت انبیاء مطابق و هماهنگ با فطرت انسان است می توان گفت فاعلیت فاعل در تأثیرگذاری بر انسان تام است بنابراین اگر مشکلی وجود دارد باید آن را در قابلیت قابل جست و جو کرد. هدف از این رساله جمع آوری مجموعه ای از دلایل و علل قرآنی وکلامی است که سبب انکار نبوت وشریعت انبیاء( علیه السلام) شده است.لذا در این رساله کوشش شده است تا با جمع آوری مطالب تفسیری و روایی ارزنده بر غنای آن افزوده شود. کلید واژه ها:دلایل وعلل- انکار- نبوت- قرآن- کلام.

دعا و نیایش امری فطری و طبیعی در نهاد و سرشت همه انسان ها بوده و تاریخ زندگی بشر، حاکی از آن است که انسان از همان آغاز پیدایش، به شیوه ها و زبان های مختلف مشغول راز و نیاز با موجودی قوی و چاره ساز بوده است. هر چند دعا به هر زبانی نیکوست، اما دعاهائی که از زبان اولیای الهی، به عنوان انسان های کامل نقل شدهاند، دارای مضامین عالی تر و جامع تری می باشند و بررسی دعاهای منقول از پیامبر اعظم (ص) و امامان معصوم (ع)، نشان از نگرش جامع ادعیه شیعی به تمام ابعاد زندگی انسانی است که ناگزیر از حیات جمعی بوده و اجتماعی بودن از امور فطری اوست. از طرفی، زندگی انسان همواره با آسیب ها و انحرافاتی همراه بوده و افرادی با هنجار شکنی به کج روی پرداخته اند؛ و مدیران جامعه همواره در پی یافتن مصادیق و ماهیت آسیب ها و همچنین شیوه های پیشگیری و کنترل آن ها بوده اند. در پژوهش حاضر، آن دسته از مضامین اجتماعی ادعیه شیعی مطالعه می شوند که به آسیب شناسی زندگی اجتماعی انسان اشاره دارند. نگاه جامع معصومین (ع) به انسان و هدف زندگی او، باعث شده تا مصادیق آسیب های اجتماعی که در ادعیه نسبت به آن ها هشدار داده می شوند، در مقایسه با آنچه در متون جامعه شناسی معاصر مطرح می شوند، از جامعیت بیشتری برخوردار باشند. علاوه بر این، در بیان معصومین (ع)، ایمان به خدا و اتصاف به تقوا و اخلاق اسلامی و بروز آن ها در رفتار های اجتماعی و الگو قرار دادن پیامبر و اهل بیت ایشان، موثرترین شیوه پیشگیری و تقلیل آسیب ها و کج روی های اجتماعی معرفی می شوند.

چکیده بر اساس تعالیم ناب اسلام عزیز ، بهترین نسخه برای سعادت بشر ، قرآن کریم است و از همین روست که جایگاه تفسیرقرآن و تدبر درآیات آن روشن می شود . و حرکت در این مسیر موجبات سعادت انسان را فراهم میکند. از طرفی نوع تفاسیر مفسرین به قرآن خود یک مسأله ی جداگانه و مهم است . و تفسیر علامه طباطبائی و استاد مطهری رضوان الله تعالی علیمها ، یک تفسیر اجتماعی به حساب می آید . این دو بزرگوار دغدغه ی اصلاح اجتماع را داشته اند نوشته های خود را با همین نگاه و با استفاده ازآیات شریفه ی قرآن مطرح نموده اند . و لذا می توان در میان نوشته های قرآنی آنها به یک اخلاق اجتماعی مورد سفارش قرآن دست یافت . در این اثر کوچک دانشجوئی ، اخلاق اجتماعی مطرح شده درآثاراین دو دانشمند فرزانه دنیای اسلام نوشته شده است و به صورت یک پایان نامه در هفت فصل شکل گرفته است . در فصل اول به کلیات و تعاریف لغات واصطلاحها پرداخته میشود و درفصل دوم اخلاق اجتماعی در عرصه ی سیاسی بررسی میشود و شامل برخی اخلاق مثل صبر و وفای به عهد و هجرت و جهاد و ....می شود . در فصل سوم این مجموعه به بررسی اخلاق اجتماعی در زمینه ی اقتصادی پرداخته می شود و در این فصل اخلاقی مثل قرض الحسنه و خمس و کم فروشی مطرح می شود . در فصل چهارم اخلاق جنسی مطرح می شود و شیوه ی صحیح مدیریت آن مطرح می شود و اخلاقی مثل پوشش ، عفت و تهمت ، نهی از زنا ، در این فصل بررسی میشود . در فصل پنجم اخلاق اجتماعی مورد سفارش قرآن کریم در خانه و از سوی پدر و مادر مطرح میشود و اخلاقی مثل تربیت فرزند در آن بررسی میشود. در فصل ششم اخلاق تبلیغی مطرح می شود و اخلاقی را که یک مبلغ باید به آن آراسته شود بیان شده است و به اخلاقی مثل مأمور به وظیفه بودن ، تذکر دادن ، تحمل و دوری کردن زیبا پرداخته میشود . و در فصل پایانی به اخلاق همزیستی پرداخته میشود و در طی این فصل به اخلاقی مثل مزمت عیب جوئی و مسخره کردن ، و آداب ورود به منزل دیگران و آداب دوستی ، پرداخته میشود . کلید واژه ها ( اخلاق – اجتماعی – تفسیر - شهید مطهری – علامه طباطبائی -)

از آنجائی که ایمان بر پایه و ارکان تولی و تبری پی ریزی شده،لذا تبری یک مبناءزیر بنائی می باشد، واز اهمیت خاصی در نزد مسلمانان بخصوص متکلمان و مفسران برخوردار می باشد بنابراین در این رساله سعی شده به جایگاه تبری از دیدگاه مفسران و متکلمان با استفاده از کتب تفسیری و کلامی در چهار محور اساسی بحث شود: در محور اول به معنای لغوی و اصطلاحی تبری از دیدگاه مفسران و متکلمان پرداخته شده است و همچنین به اقسام تبری پرداخته شده و مفهوم صحیح تبری از مفهوم غلط و انحرافی آن تمایز داده شده است و در تمایز بین تبری ممدوح از مذموم به دو طریق مفهوم کلی و مصداقی سخن گفته شده است و در مورد ذاتی و عرضی بحث شده و در محور دوم در مورد اینکه آیا تبری احساس مثبت است یا منفی و به بررسی وجوه اشتراک و افتراق آن دو (تبری و خشونت) بحث کرده ایم. و در محور سوم به بررسی مفاهیم هم خانواده تبری ( لایحب و لعن و عذاب و....) از دیدگاه مفسران و متکلمان بطور مفصل پرداخته شده است و در محور آخر به آثار فردی و اجتماعی تبری و شیوه های تبری چه از لحاظ نظری و چه لحاظ عملی پرداخته شده و فلسفه و علت آن مورد بررسی واقع شده است. کلید واژه: تبری. برائت. نفرت. محبت. دوستی. تولی

موضوع این پژوهش معناشناسی تاریخی توصیفی واژه امامت است. همانطور که در عنوان پژوهش ذکر شده است، به معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه امامت می پردازیم، جنبه نو آوری پژوهش، روش آن است چرا که در این باب کارهای فراوانی انجام شده است ولی نه با این روش. دراین پژوهش به موضوعات ذیل پرداخته می شود: تطورات معنایی امامت ( معنای اولیه واژه و تغییرات معنایی آن در سه دوره قبل از قرآنی و قرآنی و پس از قرآنی)، وجوه معنایی متفاوتی که از این واژه در قرآن آمده است، مترادف ها و هم جوار های واژه امام در قرآن و بیان معانی آن ها، بررسی بیشتر آیه «و إذ ابتلی ...» در تفاسیر و روایات. از رهگذر این پژوهش مشخص شد معنای امام از ابتدا تا به حال کاهش معنایی پیدا کرده است. چرا که امام در جاهلیت و قرآن به معانی بشری و غیر بشری آمده و رفته رفته استعمال غیر بشری آن از بین رفته است، در قرآن امام به دو وجه معنایی امام کفر و امام هدایت آمده است.منظور از «اماما» در آیه « و إذ ابتلی...» امامت حضرت ابراهیم بر مکیان است.

چکیده از امام صادق (علیه السّلام) روایات تفسیری زیادی نقل شده است. از آن حضرت تعداد 162 روایت در جزء 26 قران نقل شده است. روایات تفسیری امام در بین کتب مختلف به صورت پراکنده ذکر گردیده است. در بین کتب دست اول، در جزء 26 قران، کتاب کافی حاوی بیشترین روایات تفسیری از امام ششم می باشد. تفسیر قمی نیز روایات زیادی از امام صادق نقل کرده است. تفسیر البرهان و نور الثقلین روایات تفسیری امام را به صورت یک جا جمع آوری نمود است. با این تفاوت که کتاب نور الثقلین بعضاً روایاتی را که مربوط به تفسیر آیات نیست را نیز آورده است. اغلب روایات تفسیری امام صادق(علیه السّلام) در جزء 26 قران از باب جری و تطبیق و استشهاد به آیات می باشند. در واقع امام با الغای خصوصیات یک آیه مانند: سیاق، فضای نزول، سبب نزول، زمان و مکان نزول آیه و امثال آن، آیه را منطبق بر مصادیق جدیدی می نماید و به این صورت قران جاری وساری برای تمام اعصار می باشد. تعداد اندکی از این روایات فاقد سند می باشند. بیشتر این روایات دارای سند هستند اما بسیاری از آنها به دلیل مجهول الحال بودن یک یا چند نفر از رجال سند، ضعیف می باشند. واژگان کلیدی: روایات تفسیری، بررسی سندی، بررسی دلالی، نقد عرفی بودن زبان قران.

در این تحقیق، علم فعلیِ (بالفعل) حضوریِ امامان معصوم(ع) به همه اشیاء، از منظر عقل ، کتاب و سنت مورد بررسی قرار گرفته است. از منظر عقل، ابتدا امکان دستیابی بشر به امور غیبی اثبات گردیده وسپس با سه دلیل ثابت شده که امامان معصوم(ع) دارای چنین علمی می باشند. دلیل عقلی اول، مبتنی بر صادر اول بودن امامان(ع) است. دلیل دوم ازطریق سیر تکاملی و رسیدن به بالاترین درجات تجرد بوده و دلیل سوم بر ویژگی مورد اتفاق امام(ع) نزد شیعه ، یعنی کامل ترین انسان بودنِ آنها مبتنی است. سپس آیاتی از قرآن کریم که دلالت بر چنان علمی دارند و به مدد روایات، بر ائمه اطهار(ع) منطبق شده اند، بیان گردیده و آنگاه با بیان بیش از چهارصد روایت اثبات گردیده که مستند روائی علم امام(ع) به همه وقایع گذشته و حال و آینده، بسیار بالاتر از حد تواتر می باشد. و در پایان چندین شبهه پیرامون علم امام(ع) تحلیل و نقد شده است.

عمل انسان با او پیوندی ناگسستنی دارد و انسان در زندگی دنیا و آخرت، در گرو عمل خویش است. بر اساس مکتب الهی اسلام، اعمال شایسته و ناشایست انسان، در زندگی دنیوی او نیز تأثیر می گذارد. مکاتب مادی از فهم و درک این اندیشه بلند عاجز هستند و به نفی آن می پردازند. در فرایند تأثیر گذاری اعمال انسان بر زندگی دنیوی او، جهان طبیعت نقش برجسته ای را ایفا می کند و در مقابل اعمال شایسته انسان، بازتاب خوشایند و در مقابل اعمال ناشایست انسان، بازتاب ناگواری را از خود بر جای می گذارد. هر اتفاقی که در عالم ماده پدید می آید، دارای علل و اسبابی است و هیچ گاه خداوند متعال، به صورت مستقیم و بلا واسطه در جهان طبیعت تأثیر نمی گذارد. قانون علّیت و معلولیت، قانونی همیشگی و غیر قابل خدشه و ضروری است. سنت های الهی نیز از قانون علیت و معلولیت تبعیت می کنند و تأثیر می گذارند. تأثیر اعمال انسان بر طبیعت، از سنت های الهی است که توسط ادله عقلی و ادله نقلی فراوان به اثبات می رسد. سنت تأثیر اعمال انسان بر طبیعت، یک قاعده عمومی است و استثناهایی نیز دارد. استثناهایِ سنت تأثیر اعمال شایسته انسان بر طبیعت، سنت امداد و سنت آزمایش است و استثناهای سنت تأثیر اعمال ناشایست انسان بر طبیعت، سنت امداد و سنت های امهال و استدراج است. علت هایی که باعث بازتاب طبیعت می شود، مجموعه ای از علت های مادی و معنوی است و به دلیل عدمِ درک و تسلط انسان بر علت های معنوی، هیچ گاه نمی توان به کشف فرایند این بازتاب ها پرداخت و به هیچ وجه نمی توان از انجام آن ها جلوگیری کرد و گسترش دامنه علم و فهم بشر، گرهی از فرایند تأثیر گذاری اعمال انسان بر طبیعت نخواهد گشود. کلمات کلیدی: تأثیر انسان – اعمال – اعمال انسان – طبیعت

چکیده در منابع اسلامی(قرآن و روایات) بیش از هر امری، مسئله تربیت و سازندگی انسان به چشم می خوردو رشد معنوی انسان و رسیدن او به کمالات، از مهمترین برنامه های انبیاء و کتاب های آسمانی بوده است و در این بین اصل امل و تمنی از اهمیت بسزایی بر خوردار است طوری که تنها با شناخت و ارزیابی هوشمندانه می توان آینده ای روشن را ترسیم کرد و به زندگی جهت داد چرا که آرزوی هر انسان،ارتباط مستقیمی با روح و روان او دارد و به خوبی نشانگر عالم درون اوست. جایگاه این موضوع تا آنجاست که یکی از بهترین راه های شناخت هر فرد، شناخت آمال اوست. این پدیده علاوه برتاثیر شگرف آن در شخصیت و سرنوشت انسان، اصلی ترین عامل برا ی ایجاد پیشرفت و تکامل در جوامع بشری است و با حذف آن از وجود انسان، شاهد رکود گسترده در همه ابعاد اجتماع خواهیم بود. از همین رو در روایات، آرزو و به تعبیر عرب امل،به عنوان نعمت و رحمتی ازجانب خداوند در نهاد بشر قرار داده شده است.به همین منظور در این تحقیق سعی شده است با مراجعه به آیات قرآن و روایات معصومین و منابع تفسیری و حدیثی و کتب اخلاقی و تربیتی به تبیین و تشریح موضوع بپردازیم. بنابراین آرزو را باید همان خواسته های درونی و تمایلات قلبی انسان دانست که با عشق و انگیزه قوی همراه است. در صورتی که خواسته های قلبی انسان اموری متعالی باشد، چنین آرزوهایی سازنده و شایسته است که سعی و تلاش و توکل و صبرو اخلاص از جمله عوامل دستیابی به آرزوهای مثبت و سازنده می باشند. از برترین مراتب و مصادیق این نوع آرزوها،آرزوی لقاء الله و عمل صالح می باشد که از دید قرآن به عنوان خیر امل معرفی می شود و تلاش وتحرک و آبادانی، آرامش، بهره مندی از نعمات،تقویت روحیه، پیشرفت و موفقیت از آثار مترتب بر آرزوهای سازنده می باشد. در مقابل و از دیدگاه قرآن آرزویی که انسان را مشغول و عمر انسان را بیهوده تلف کند مذموم ونکوهش شده، به مثابه الهاء امل دانسته شده است. جهالت و حب دنیا نیز، از مهمترین اسباب آرزوهای مخرب وطولانی به شمار می آیند که با کوتاهی آرزو، یاد مرگ، کسب معرفت و شناخت،تقوا ،بی توجهی به دنیا و بی اعتباری آن باید به مقابله پرداخت. از جمله پیامدهای این آرزوها می توان به قساوت قلب، غفلت ، فریب، زوال عقل، منشا گناه وفساد عمل،تسویف در عمل، اضلال دین خدا اشاره کرد. کلید واژه: آرزو، آرزوهای سازنده، آرزوهای مخرب، قرآن، روایات.

قرآن مجید،کلام الهی و جامع ترین کتاب آسمانی است که توسط رسول مکرم اسلام(ص) برای هدایت بشریت آمده است و از دیر باز تا کنون منبع اصلی استخراج معارف واحکام الهی بوده و مورد توجه بسیاری از مخاطبین قرار گرفته است. از عصر نزول تاکنون بابها و موضوعات مختلفی از آن استخراج شده است. یکی از موضوعات قابل استخراج از این کتاب الهی: «زمینه ها و عوامل تکذیب آیات خدا وپیامدهای آن است که اهمیتی فوق العاده برای عبرت گرفتن در تمام زمانها ومکانها دارد.وهمچنین می توان با از بین بردن این زمینه ها و عوامل راه رسیدن به سعادت انسان ها را مهیا نمود، تحقیق حاضر سعی داردبا توجه به آیات قرآن به زمینه ها و عوامل تکذیب آیات از جانب مکذبین بپردازد به همین منظور آیات قرآن بررسی گردید که در آنها به زمینه های فردی مانند ،حفظ مقام و جایگاه،نگاه سطحی و ظاهری به دنیا،تقلیدکورکورانه، گناهان و......همچنین عوامل فردی مانند هواپرستی، کبروغرور ، لجاجت وتعصب و........برخورد گردید که ذیل آیات مربوطه نظرات مفسرین هم بررسی شد و همچنین زمینه های اجتماعی دیگری مانندجهل، اباحه گری، تعصب های قبیله ای، رفاه طلبی جزء مواردی هستند که انسان را به طرف تکذیب آیات الهی سوق می دهند که بعد از بررسی این موارد به پیامدهایی که این تکذیب به دنبال داشت پرداخته شده است که مکذبین در زندگی دنیوی و اخروی به آن گرفتار می شوند که می توان از جمله پیامدهای فردی آن به گمراهی،طبع قلب، استدراج، محرومیت از رستگاری و از پیامدهای اجتماعی آن به محرومیت از نعمت های آسمانی و زمینی ، عذاب استیصال ،سقوط جوامع ونزول عذابهایی چون طوفان، زلزله، صاعقه و همچنین غرق شدن اشاره نمود.علاوه بر آن در آخرت هم به عذاب و سختی هایی از قبیل حبط عمل ،حسرت و پشیمانی ،چشیدن عذاب ،و...... گرفتار خواهند شد.سرانجام با آشنایی و ریشه یابی که صورت گرفته می توان زمینه را برای حفظ اشرف مخلوقات از سقوط در این وادی خطرناک آماده نمود.

چکیده یکی از اساسی‏ترین شروط موفقیّت یک فرد یا جامعه در تمامیِ عرصه‏ها شناخت دشمن است. هرگاه آدمی در پهنه طبیعی دشمن را شناخت و در دفع آن کوشید، به موفقیّت دست یافته است. این مسئله، آن‏گاه که مربوط به سعادت و یا شقاوت جاویدان انسان شود، اهمیّت بیشتری خواهد یافت.انسان خدا شناس علاوه برشناخت دشمنان خود باید دشمنان خدا را نیز بشناسد.چرا که انان در نهایت دشمنان او هستند. شناسایی دشمنان خدا در قرآن مجید، از موقعیّت و جایگاه ویژه‏ای برخوردار است. قرآن کریم ضمن آیات متعدّد، به معرّفی دشمنان جبهه توحید در نقاب‏های گوناگون پرداخته و راه های مقابله با شیوه های نفوذ آنان را به خوبی تبیین نموده است. شناسایی دشمنان خداوند، به آگاهی و هوشیاریِ انسان به قرار گرفتن در مسیر سعادت و دوری از دشمنان خداوند یاری خواهد رساند.این پایان نامه در پی تبیین مفهوم «دشمنی با خداوند» و بررسی پیامد‏های آن، برای نیل به همین منظور تنظیم شده است. درقرآن کریم وضع روحی،اخلاقی رفتاری،سیاسی اجتماعی خانوادگی، دشمنان خدا ترسیم شده است.طرح واژه های گوناگون در مورد دشمنی،توطئه های متعدد دشمنان خدا را میرساند. تاکید بر اینکه پیکار حق و باطل موقتی نیست بلکه در طول تاریخ هدف دشمنان خدا،نابودی نظام اللهی بوده است.اطاعت از خدا و رسول و اولی الامرتنها راه نجات از دشمنان خداست. واژگان کلیدی: دشمن شناسی، پیامد‏های دشمنی، حزب شیطان.

در این پایان نامه حتی المقدور سعی شده است تا درباره ی موضوع مهم و اساسی شفاعت بحث و بررسی صورت گیرد، اینکه شفاعت وجود دارد اگر هست چگونه می باشد. پیرامون این مساله مباحثی در پنج فصل ارائه شده است. - در فصل اول ضرورت شفاعت مساله ی امیدواری، معانی شفاعت از سه نظر اصطلاحی، عرفی و لغوی، انگیزه ی انتخاب موضوع، تاریخچه ی انکار شفاعت و بررسی دلایل وهابی ها درباره ی منع درخواست شفاعت بیان گردیده است. در فصل دوم با اقسام شفاعت در قرآن که چهار قسم می باشد و توضیح داده شده همچنین رابطه ای مغفرت و شفاعت، فلسفه و زمان شفاعت آشنا می شویم. در فصل سوم به بررسی ایرادهای عمده در مساله ی شفاعت پرداخته شده که به سوالاتی چون:آیا شفاعت تشویق به گناه نیست؟ آیا شفاعت با عدل الهی سازگار است؟ و سوالاتی از این قبیل پاسخ داده شده است. در فصل چهارم آیات نافی و مثبت شفاعت، شرایط شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل پنجم به نقد و بررسی شفاعت از نظر فریقین و آیات و روایات مربوطه مورد بحث قرار گرفته است. و در آخر این پایان نامه خلاصه ی آن مورد توجه قرار گرفته است.

تحقیق و پژوهش در آیات و روایات پیرامون جهنم و جهنمیان با بررسی نظریات مفسرین و محدثین و متکلمین اسلامی در طی هفت فصل به انجام رسید که خلاصه مطالب به شرح ذیل می باشد. فصل یک: در این فصل بیان شد که جهنم بدترین جایگاه برای کافران و منافقین و بزه کاران است که نمی توانند از آن خلاصی یابند. قرآن با الفاظ و تعابیر مختلف جهنم را مکان عذاب معرفی نموده است. فصل دوم: عمده عواملی که سبب ورود به دوزخ می شوند. فصل سوم: وجود فعلی جهنم با عنایت به عبارات و جملات قرآنی نظیر اعدات و هذه جهنم التی ... و احادیث متواتر از پیشوایان معصوم ع به وضوح و روشنی تمام به اثبات میرسد و جای شک و شبهه ای باقی نمی گذارد. فصل چهارم: چه کسانی در دوزخ ماندگارند؟ عمده گروههای خالد در جهنم عبارتند از: کفار، منافقان، مشرکان، قاتلان مومنین، مرتدان، شقاوتمندان، رباخواران، تکذیب کنندگان آیات الهی، ستمگران، مجرمان و گناهکاران. فصل پنجم: نوع عذابها و کیفرهای جهنم متناسب با میزان جرم و گناه جهنمیان است که گاه با قرار گرفتن تنگ و ضیق شکنجه می ‍شوند و گاه نیز با سقوط در سیاهچالها و چاههای عمیق و آتشین و یا بوسیله مارها و عقربهای وحشتناک شکنجه می شوند و به انواع تالمات روحی و جسمی دیگر مبتلا می گردند و به تناسب جرائم خویش در طبقات دوزخ سقوط می کنند. فصل ششم: غالب محدثین و مفسرین بر این عقیده اند که منظور از ابواب در آیات مربوطه طبقات آن است و جهنم دارای هفت طبقه به نامهای مشخص و معین به قرار ذیل است: 1- جهنم 2-لظی 3-حطمه 4-سقر 5-جحیم 6-سعیر 7-هاویه. فصل هفتم: در این فصل به تعدادی از شبهات پیرامون مساله جهنم پاسخ داده شد. و بیان شد که مانگاری و جاودانگی عذاب هیچ تضاد و تناقضی با عدل الهی و رحمت واسعه حضرت حق ندارد. زیرا این کیفر و عقوبت نتیجه ی عینی و تکوینی اعمال انسانهاست پس هیچ اعتراض و ایرادی بر عدل و رحمت الهی وارد نیست.

انسانهایی در عرصه ی اجتماع پدید آمده اند که خود و زندگی خویش را وقف اصلاح بشریّت نموده و راه سعادت را به آنان نمایانده اند. این گروه نه تنها از صفات رذیله ای همچون خودخواهی، تکبّر و غرور پیراسته بوده اند، بلکه جامعه ی بشری را به تهذیب نفس و پاکیزگی روح و نوع دوستی دعوت نموده و حتّی خود را فدای راه و هدف خویش نموده اند. قرآن کریم نیز که یک کتاب هدایت و انسان سازی است، در معرّفی چهره ‏های برتر انسانیّت، تنها به انبیاء اکتفا نکرده و سیره و منش چنین افرادی را نیز برای جامعه ی انسانی ترسیم نموده است. دو تن از این شخصیّت های مبارز و دیندار، مومن آل فرعون و مومن آل یاسین اند.مومن آل فرعون فردی از گروه قبطیان و از نزدیکان فرعون بوده، بطوری که برخی او را پسر عمو یا پسرخاله ی فرعون و ولیعهد وی دانسته اند. وی مسئولیّت حفاظت ازخزائن وگنجینه های فرعون را برعهده داشته و ظاهرا سازنده ی همان صندوقی بوده که مادرِ موسی (ع) بوسیله ی آن، او را در میان رود نیل انداخت. برخی نیز او را رئیس پلیس فرعون دانسته اند. او به موسی (ع) ایمان داشت، امّا ایمانش را مکتوم می داشت و خود را موظّف به دفاع از او می دید. شخصی بود هوشیار، دقیق و وقت شناس و از نظر منطق بسیار قوی که در لحظات حسّاس به یاریِ موسی (ع) شتافت و او را از یک توطئه ی خطرناک قتل رهایی بخشید، لذا به جهتِ حفظ جان موسی (ع) و مخالفت با فرعونِ ستمگر، مورد ستایش قرار گرفته و داستان اعتراض و سخنان گوهربار وی در برابر فرعونیان، در آیات 28- 45 سوره ی غافر، مطرح گردیده است.مومن آل یاسین نیز فردی از مردم شهر انطاکیه بوده که وقتی حضرت عیسی (ع) رسولانی را برای هدایت مردمِ آن شهر، بدانجا فرستاد و رهنمودها و مواعظ تبلیغی آنان در دلهای مردمِ شهر تأثیری نگذاشت، گام به عرصه ی تبلیغ نهاد. وی به محض ورود رسولان، به آنان ایمان آورد و با اینکه خانه ی وی درکنار دورترین دروازه ی شهر بود، وقتی باخبر شد که قومش، رسولان را تکذیب کرده و بر قتلشان کمر بسته‏ اند، شتابان سررسید و با قومش شروع به سخن گفتن نمود و سعی در ارشاد و راهنمایی ایشان داشت. گفتنی است که سخنان گوهربار وی در آیات 20- 27 سوره ی یاسین، مطرح گردیده است.این تحقیق به بررسی شخصیّت حقیقی، حقوقی و عملکرد این دو انسانِ همیشه دیندار از نگاه آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السّلام می پردازد و سعی در تبیین اهداف و روش های تبلیغی آنان دارد.

حجّ، در دوران جاهلیّت، به شکل میراث تحریف شده ای از آیین حنیف حضرت ابراهیم(ع)، در بین اعراب جاهلی سابقه ی طولانی داشته و جدای از بعد عبادی آن، کارکردهایی در زمینه ی امنیت اجتماعی و رونق اقتصادی نیز برای قوم عرب در بر داشته است. از اینرو اعراب جاهلی، مراسم حج را در ماهها و روزهای معیّنی از سال با اعمال و مناسک خاصّی، بجامی آوردند. با درخشش خورشید اسلام از شهر مکه- خاستگاه حج ابراهیمی- ضمن امضای اصل این عمل عبادی، رفتارهای شرک آلود و جاهلانه ی مشرکان عرب در آیین حج، با نقد جدی و اصلاحات اساسی مواجه شد؛ به گونه ای که دگرگونی شگرفی در اهداف، کارکردها، اعمال و مناسک حج به وجود آمد. اسلام، کعبه و مسجد الحرام و دیگر اماکن حج را از لوث وجود بت ها پاک نموده و سنت های جاهلانه ای همچون تلبیه و قربانی در نزد بت ها، طواف به دور آنها و تبرک جستن از آنها را برانداخت. نیز طواف عریان پیرامون کعبه که در جاهلیت مرسوم بود، ممنوع شد و حفظ حرمت ماههای حرام، قداست و امنیت حرم، به خصوص مسجد الحرام و بیت اللّه - که در نزد مردم جاهلی نیز جایگاه والایی داشت - مورد تأکید دوچندان قرار گرفت. با تشریع حج تمتع، انجام اعمال عمره در ماههای حج - که در جاهلیت، بزرگترین گناهان شمرده می شد - جزء اعمال حج قلمداد شد. اسلام، پوشش احرام یکسان برای همه ی حاجیان از هر قوم و طبقه وضع کرد و با زدودن خرافات از مناسک حج و لغو آداب و رسوم قبیله ای و امتیازات موهومی که قریش و برخی دیگر قبایل ساکن در حرم برای خود می پنداشتند، حج را عامل وحدت و قدرت مسلمانان قرار داد. همچنین با رفع ممنوعیت کسب و کار در ایام حج، بازارهای مکه رونق چشمگیری پیدا نمود و اصلاح امور دین و معیشت مردم، به طور هم زمان در حج مورد توجّه قرار گرفت.

دست یافتن به معنی و تفسیر صحیح قرآن از دو راه تدبر در کتاب الهی و مراجعه به عترت پیامبر اکرم (ص) امکان پذیر است. در این راستا دانش مفردات قرآن ازاین جهت اهمیت دارد که محقّق به معانی واژه های قرآنی در زمان نزدیک نزول قرآن و سیر تطوّر معنایی آن ها در طول زمان دست یافته و فهم مراد الهی را برای او میسّر می سازد. از دیگر سو ائمه ی معصوم (ع) با راهنمایی های خود و با در نظر گرفتن نیاز جامعه راه را آسان نموده اند و پیروی از کلام ایشان در دانش مفردات دست یازیدن به ریسمان محکم الهی است؛ بنابراین بر هر پژوهشگری در عرصه ی مفردات قرآنی لازم است به دو منبع اقوال لغویان و کلام معصومین (ع) توجّه داشته باشد. در این تحقیق با مراجعه به کتب تفسیر روایی، روایات معصومین (ع) در مورد مفردات سوره ی یونس (ع) استخراج شده، سپس با مراجعه به اقوال لغویان به بررسی تطبیقی میان روایات معصومین (ع) و گفته های اهل لغت در مفردات این سوره پرداخته شده است. در ذکر معنای مفردات ازنظر اهل لغت به اصل معنای واژه ها نظر داشته، البته در کتب لغت علاوه بر معنای اصلی واژه به معانی مجازی لغت نیز اشاره شده است. امّا آنچه از گفته های اهل لغت با کلام معصوم (ع) مورد تطبیق و مقایسه قرارگرفته است، معانی عرفی مفردات است. شیوه ی ائمه (ع) در توضیح مفردات قرآنی گاه ایضاح لفظ بوده وگاه بیان مصداق و بیان لایه های معنایی و گاهی به بیان مصداق باطنی و بیان وجه تسمیه ی لغت اشاره داشته اند.

مسأله «بصیرت» از مهم ترین مسائلی است که در قرآن کریم به آن پرداخته شده است. در اصطلاح، بصیرت عبارت از قوه ای است در قلب شخص که به نور قدسی منور بوده و به وسیله آن حقایق امور و اشیاء را درک می کند، همان گونه که شخص به وسیله چشم سر، صورت ها و ظواهر اشیاء را می بیند. اگر انسان چشم ظاهر نداشته باشد، یا به مقصد نمی رسد، و یا دیر و سخت به مقصد می رسد؛ همینطور، اگر بینش قلبی نداشته باشد و چشم باطنش بسته باشد، به هدف الهی نمی رسد. در حقیقت «بصیرت» آمیزه ای از علم حقیقی، حکمت والا و تقوی می باشد. خداوند برای این که انسان به درجه بصیرت نائل شود، هم? شرایط لازم را فراهم آورده است. عوامل فراوانی به عنوان زمینه ساز بصیرت ذکر شده است؛ لکن برخی از عوامل نقش برجسته تری در ایجاد «بصیرت» ایفا می نمایند و در قرآن کریم به کسب آنها توصیه و در روایات اسلامی بر آنها تأکید گردیده است. در قرآن کریم، امور زیادی زمینه ساز بصیرت شمرده شده است؛ از جمله: آخرت اندیشی، تدبر در آیات الهی، عبرت آموزی از حوادث و نیز یاد خدا. همینطور نتایج و آثاری بر بصیرت مترتب است و می توان به نتایجی همچون حصول یقین نسبت به توحید و یگانگی خدای عزوجل و به وجود آمدن ملک? عبرت‏آموزی اشاره نمود. عوامل بازدارنده و سلب کننده ای نیز نسبت به بصیرت وجود دارند، که بعنوان نمونه می توان به دلبستگی به دنیا، گرفتار شدن به شهوات و لذت ها، غفلت از خداوند و یاد او اشاره نمود. بصیرت درجات و مراتبی دارد که با تلاش شخص بصیر و عنایت الهی حاصل می شود. در قرآن کریم گاهی برخی از انبیاء بعنوان افراد بصیر معرفی شده اند؛ ازجمله پیامبراسلام,، حضرت ابراهیم}، حضرت یعقوب} و ... شخص بصیر، پس از نائل آمدن به این مقام، وظایفی و تکالیفی به عهده دارد؛ از جمله دوام بخشیدن به «بصیرت» خویش، آموزش و کمک به افراد با بصیرت و ایمان ضعیف تر، هشدار دادن شجاعانه و روشنگری نسبت به نخبگان جامعه و ...

موضوعات مهم در این پایان نامه در ابتدا بررسی واژه های این آیه بوده سپس به تفسیر تطبیقی آن از دیدگاه مفسرین شیعی و سنی پرداخته شده است. در فصول بعدی موضوعاتی نظیر: اسم اعظم، حیات و قیومیت خداوند، رابطه صفات با ذات مقدس خداوند، صفات خبری، شفاعت از دیدگاه فریقین و بررسی شبهات مربوط به شفاعت پرداخته شده است.

این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است؛ که به بررسی تطبیقی دیدگاه های سیّد عبدالحسین شرف الدّین عاملی و شیخ محمود شلتوت، در باره ی وحدت اسلامی می پردازد؛ روش استفاده شده در این پژوهش، روش کتابخانه ای است؛ ازکلّ یافته های تحقیق می توان نتیجه گیری کرد؛ که هریک از این بزرگان، نگاهی خاصّ به موضوع وحدت اسلامی داشته اند. نظریه ی تقریبی و وحدت گرایانه ی سیّد شرف الدّین، بر گفت وگو و مناظره ی علمی، به منظور کشف حقیقت بنا نهاده شده، و او این رویکرد را در چارچوبی مشخصّ و با هدفی خاصّ پی گرفته است؛ وی پس از تبیین کلیّات و شرایط حاکم بر گفت وگوهای درون مذهبی در کتاب «الفصول المهمّه فی تألیف الامّه»، نظریه ی گفت وگوی بین مذاهب اسلامی را از جنبه ی عملی، در کتاب «المراجعات» بررسی کرده، و خود برای کشف و نمایاندن حقیقت، و برطرف شدن سوء تفاهم ها ی به وجود آمده در بین فرقه های مختلف اسلامی، به سبب برخی شایعات بی پایه و اساس در مورد اعتقادات و اعمال حسّاسیت برانگیز پیروان مذاهب علیه یک دیگر، به مناظره و مباحثه ی علمی پرداخته است؛ تقریب بر محوریت اهل بیت (ع)، تقریب بر اساس مشترکات مذاهب اسلامی، و تقریب گرایی عملی، ویژگی های نظریه ی تقریبی شرف الدّین می باشند؛ وی با بحث علمی و مستدّل در موضوعات اختلافی بین شیعه و اهل سنت، رویکرد معتدلی را که در آن، هم وحدت اسلامی، و هم دفاع از مبانی مکتب اهل بیت(ع)، لحاظ شده باشد؛ دنبال کرده است. شیخ محمود شلتوت نیز با پیوستن به جریان تقریب، توانست حلقه ی ارتباطی میان علمای مذاهب اسلامی را فراهم نموده، و با رویکرد مناظره ای و گفت وگوی علمی به امر وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی، حرکت تقریبی را شتاب بخشد. تفسیر قرآن بر اساس دیدگاه تقریبی و وحدت گرایانه، نوشتن مقدّمه ای ارزشمند بر تفسیر مجمع البیان طبرسی، مشارکت در طرح بزرگ علمی «جمع آوری احادیث مشترک مذاهب اسلامی» موسوم به «طرح علمی شلتوت- قمی»، تأسیس کرسی فقه مقارن و تدریس فقه مذاهب شناخته شده ی اسلامی (اعمّ از مذاهب اهل سنت و شیعه) در دانشگاه الازهر، صدور فتوای تاریخی جواز پیروی از فقه شیعه، و نیز به رسمیت شناختن مذهب شیعه به عنوان یکی از مذاهب اصیل اسلامی و ... نمونه هایی از اقدامات تقریبی شلتوت است. این دو بزرگوار در برخی از اندیشه ها و اقدامات وحدت گرایانه، مواضع مشابه، و یا نزدیک به هم، ودر مواردی نیز، مواضع مختصّ به خود داشته اند. هدف از این تحقیق، بررسی تطبیقی اندیشه ها و عملکردهای تقریبی این دو عالم بزرگ، به عنوان نمایندگانی از علمای تقریبی و وحدت گرای شیعی و اهل سنت در جهان اسلام، و در نتیجه، تبلیغ و ترویج اندیشه ی تقریب بین مذاهب و وحدت اسلامی، در بین مسلمانان؛ به ویژه در میان علمای مذاهب مختلف اسلامی است.

وجود روایات فراوان صحابه و تابعان در زمینه تفسیر، بایسته بودن مطالعه ژرف و تحلیل گونه نقش، جایگاه و اعتبار آن را در تفسیر قرآن به قرآن علامه طباطبایی و تفسیر روایی آیت الله معرفت، آشکار می سازد. تفاوتی که در دیدگاه علامه و آیت الله معرفت، در اعتبار اقوال صحابه و تابعان در تفسیر، مشاهده می شود، اهمیت بررسی این موضوع را دوچندان می کند. اولاً، بررسی رویکرد نظری علامه و آیت الله معرفت، در میزان اعتبار روایات تفسیری، مخصوصاً، اقوال صحابه و تابعان و بیان شروط کلی اعتبار این نوع روایات، ضروری به نظر می رسد. ثانیاً، عملکرد این دو مفسر، و استخراج معیارهای عملی سنجش آرای تفسیری و اسباب نزول نقل شده از صحابه و تابعان مورد بررسی قرار می گیرد. ثالثاً، لازم است به ویژگی ها و انواع آسیب شناسی علامه در المیزان و آیت الله معرفت در تفسیر اثری، نسبت به اسرائیلیات، توجه نمود. به نظر می رسد، تفاوت آشکاری که در رویکرد نظری علامه و آیت الله معرفت، نسبت به اعتبار روایات صحابه و تابعان، وجود دارد، در عملکرد این دو مفسر و معیارهای پذیرش و عدم پذیرش آرای تفسیری و اسباب نزول، چندان اساسی و ریشه ای نیست؛ بلکه هر دو از این روایات، به عنوان موید، یا قرینه تفسیری مدد جسته اند. در سنجش اسرائیلیات نیز، هر دو مفسر اشخاصی از صحابه و تابعان را به عنوان عامل جعل این روایات، معرفی نموده و افرادی از آنها را تبرئه نموده اند.

از آنچه در این پایان نامه گفته شد می توان بر مطالب زیر به عنوان نتیجه گیری از بحث تأکید کرد: - لغویان در تبیین معناشناسی واژگان قرآن، بیشتر به توضیح تفصیلی معنای لغوی و اصطلاحی واژه، و وجه تسمیه ی آن ها، اصل، ریشه، منبع لغوی، اشتقاق و انتساب و اتّصاف واژگان پرداخته اند. - روایات تفسیری با رویکردهای متنوعی به تبیین معنای واژگان قرآن پرداخته اند. - اظهارات معصومین? در تبیین معنای واژگان قرآن کریم، در مواردی تنها ناظر به همان معنای لغوی و عرفی واژگان می باشد. - همه آنچه که ائمه اطهار? در بیان معنا شناسی واژگان قرآن بیان داشته اند صرفاً بازشناسی لغت از لحاظ معنای ظاهری نبوده است. - در بیشتر موارد، در نگاه بدوی روایت وارده هیچ رابطه ای با معنای لغوی واژگان ندارد، بلکه با دقت نظر چنین فهمیده می شود که معصومین? از تبیین معنای عرفی و لغوی گذر کرده و به معرفی مصادیق عینی و خارجی واژگان پرداخته اند، مانند توضیحات ایشان درباره واژگان امه معدوده و بقیه الله. - در بسیاری ازموارد نیز ائمه اطهار? گامی فراتر نهاده و به معنا شناسی باطنی واژه پرداخته و از معنای پنهانی و در بعضی موارد رمزگونه قرآن نیز خبر داده اند. مانند واژه صراط مستقیم و عرش. - کشف معنای متن و واژگان قرآن، از سوی نظریه پردازان و محققان قرآنی فقط منحصر به تبیین معنای ظاهری واژگان می شود و تعیین مراد و منظور آیات و تطبیق دادن بر امور عینی و خارجی، همچنین خبر دادن از امور پنهانی الفاظ، اختصاص به کسانی دارد که در فهم مراد الهی، قلبهایی آماده و یقینی استوار دارند و اینها کسانی نیستند جز ائمه معصومین? که از هر گونه خطا و اشتباهی مصون هستند. - در واقع توضیحات لغویان در مورد واژگان، بیشتر بر محور علوم لغت، از قبیل اشتقاق و اصل و ریشه و... می چرخد، امّا توضیحات ائمه? بیشتر در رابطه با معرفی مصادیق عینی و خارجی مفردات و معنای باطنی آنها می باشد.

جریان شناسی تفسیر، به معنی شناختن و شناساندن جریان های تفسیری است؛ به گونه ای که فرایند شکل گیری و گسترش جریان های گوناگون تفسیری تبیین شود و تأثیر فضای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در این موضوع سهم بندی شود و درجۀ تأثیرگذاری مفسرانِ پیشین بر آراء و شیوه های تفسیری مفسران سده های پسین معیّن شود. جریان شناسی تفسیر در اندلس، در گرو شناخت زنجیرۀ فکر تفسیری و شبکه مفسران غرب اسلامی و مطالعۀ معیارهای حاکم بر روش تفسیری ایشان است. جریان های تفسیری در اندلس؛ را می توان اعم از جریان عقل گرا، جریان روایت گرا، جریان ادبی و جریان تأویل گرا دانست که در دو سدۀ ششم و هفتم هجری در این منطقه غلبه با جریان تفاسیر واعظانه متأثر از جریان عرفان و تصوّف بوده است و تفسیر حرالّی «مفتاح الباب المقفل لفهم قرآن المنزّل» نمودی برجسته و تأثیرگذار از جریان تفاسیر علمی ـ وعظی با گرایش صوفیانه و تأویل گرا بعد از خود در غرب اسلامی به شمار می رود. ویژگی برجسته این جریان تفسیری، برخورداری از رویکرد اخلاقی تربیتی با صبغۀ عرفانی است. اندلس که در پی ورود اسلام و رحله ها و تلاش های علمی اندیشمندان مسلمان دروازه ورود علوم و تمدن اسلامی به اروپا به حساب می آمد، در سده¬های ششم و هفتم هجری و در زمانۀ علی بن احمد حرالی (م 638)، از حیث علمی، فرهنگی و تمدنی جایگاهی ممتاز داشت و از این رو شاهد حضور مذاهب فقهی، کلامی و گرایش¬های صوفیانه و همچنین فعالیت بزرگان و مشاهیر این جریان ها در کنار یکدیگر بود. حرالّی، به عنوان ثمره و برآیند فرهنگ اسلامی اندلس ضمن اثر پذیری از مفسران آن دیار بویژه استادش محمد بن عمر قرطبی، بر مفسرین پس از خود تأثیر فراوانی گذاشته است. مجلس تفسیر وی در اندلس بویژه زبانزد خاص و عام بود که طالبان علم از مناطق مختلف در آن شرکت می¬کردند. مهم ترین آثار بر جای مانده و شناخته شدة حرالّی تا به امروز عبارتند از: مفتاح الباب المقفّل لفهم القرآن المنزّل، العروهًْ للمفتاح، التوشیهًْ و التوفیهًْ که نسخه خطی بوده و اخیراً تنها بخشی از آنها توسط محمادی عبدالسلام الخیاطی تحت عنوان «تراث ابی الحسن الحرالّی فی التفسیر»، تصحیح و چاپ شده است. مفتاح الباب او به مثابه اصول و قوانین تفسیری¬اش از همه مشهورتر است. حرالی قوانین و قواعدی ـ در نوع خود ویژه ـ در فهم قرآن و تدبّر وضع کرد و ازجمله مبانی مهم تفسیری او آنکه فهم قرآن را در گرو مراتب ایمان و طهارت روح می داند. حرالّی در مقدمة اثرش فهم جامع آیات قرآن را منحصر به علی علیه السلام دانسته است. وی بر تناسب و هماهنگی میان آیات و سور و ارتباط آن با اسماء حسنای الهی مصرّانه تأکید می کند و ضوابط فهم به عنوان مرتبه ای کامل تر از تفسیر و تأویل به مثابه مهم ترین اصول و قواعد در روش تفسیری حرالّی، مبتنی بر پیوند استوار میان فرازها و عبارات است. گرایش حرالی در تصوف و تفسیر، بیانی آشکار از روح عصری بوده که در آن می زیسته، همچنین رهیافت عمومی مفسر، واعظانه و ناظر به جنبة اخلاقی و انذار و تبشیر قرآن است. تفسیر حرالّی در مطالعات قرآنی معاصر در کشورهای اسلامی، تاکنون آن چنان که باید و شاید مورد توجّه دانشوران و محققان قرار نگرفته است.

عوامل و موانع آمرزش گناهان در ادیان اسلام ومسیحیت موضوع این نگارش است. نقشه راه آمرزش در مسیحیت بدین صورت است که ابتدا خدا، برخی از انسان ها را برای این منظور، بر اساس فیض یا علم پیشین خود برمی گزیند سپس پسر خود _عیسی مسیح_ را می فرستد و مردم را به ایمان به وی دعوت می کند، کسانی که این دعوت را بپذیرند و ایمان بیاورند، حیاتی دوباره می یابند و به مقام فرزند خواندگی رسیده، سرانجام رستگار می شوند. عنصر اصلی آمرزش در اندیشه رایج مسیحی فیض الهی و ایمان است و عمل انسان در این راستا جایگاهی ندارد. موانع آمرزش در آئین مسیحیت گناه، کفر و شریعت می باشد. در حالی که در اسلام، آمرزش گناهان با عمل انسان ارتباط مستقیم دارد. با توجه به آیات قرآن می توان گفت عوامل آمرزش؛ ایمان، اعمال صالح وحسنات، اجتناب از گناهان کبیره، توبه و شفاعت و موانع آن؛ گناهانی همچون کفر، شرک و نفاق می باشد.

چکیده یکی از شیوه های دست یابی به معنی و تفسیر صحیح قرآن تدبر در کتاب الهی به همراه مراجعه به عترت پیامبر اکرم (ص) است. در این راستا دانش مفردات قرآن از این جهت اهمیت دارد که محقّق به معانی واژه های قرآنی در زمان نزدیک نزول قرآن و سیر تطوّر معنایی آن ها در طول زمان دست یافته و فهم مراد الهی را برای او میسّر می سازد. از دیگر سو ائمه ی معصوم (ع) با راهنمایی های خود و با در نظر گرفتن نیاز جامعه راه را آسان نموده اند و پیروی از کلام ایشان در دانش مفردات دست یازیدن به ریسمان محکم الهی است؛ بنابراین بر هر پژوهشگری در عرصه ی مفردات قرآنی لازم است به دو منبع اقوال لغویان و کلام معصومین (ع) توجّه داشته باشد. در این تحقیق با مراجعه به کتب تفسیر روایی، روایات معصومین (ع) در مورد مفردات سور کهف و اسرا استخراج شده، سپس با مراجعه به اقوال لغویان به بررسی تطبیقی میان روایات معصومین (ع) و گفته های اهل لغت در مفردات این سوره پرداخته شده است. در ذکر معنای مفردات ازنظر اهل لغت به اصل معنای واژه ها نظر داشته، البته در کتب لغت علاوه بر معنای اصلی واژه به معانی مجازی لغت نیز اشاره شده است. امّا آنچه از گفته های اهل لغت با کلام معصوم (ع) مورد تطبیق و مقایسه قرارگرفته است، معانی عرفی مفردات است. شیوه ی ائمه (ع) در توضیح مفردات قرآنی گاه ایضاح لفظ بوده وگاه بیان مصداق و بیان لایه های معنایی و گاهی به بیان مصداق باطنی و بیان وجه تسمیه ی لغت اشاره داشته اند. کلمات کلیدی: قرآن، مفردات، روایات معصومین (ع)، اقوال لغویان.

پایان نامه حاضر، به بررسی دیدگاه‎های آلوسی (مفسر سنی) و علامه طباطبایی (مفسر شیعی) در باره آیات متشابه پرداخته است. هدف از اجرای پایان‎نامه شناخت توحید واقعی و تشخیص درست آن است.مراد از صفات الهی، صفات خبریه است که در قرآن و احادیث وارد شده است. به صفات ذیل در این پایان‎نامه اشاره شده است: نفس، وجه، چشم، گوش، دست، در آسمان بودن خدا، و استوای خداوند بر عرش که مفسران قرآنی برداشت واحدی در آن ندارند. گروهی از مفسران قرآن مانند آلوسی «واو» در «وَالراسخونَ فِی العِلم» را عاطفه دانسته‎اند. در این صورت تأویل آیات متشابه را خداوند و راسخان در علم می‎دانند.گروهی، از جمله علامه طباطبایی، که «واو» و جمله بعد را استیناف می شمارند، جز خداوند کسی را عالم به تأویل متشابه نمی‎دانند. در این صورت پیامبر اکرم که از راسخان به شمار می آید از آیات دیگر مانند«عَالِمُ الْغَیْب فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ‏ غَیْبهِ أَحَدً إلَّا مَنِ ارْتَضیَ‏ مِن رَّسُولٍ» حاصل خواهد شد.

چکیده: در این پایان نامه به تصحیح و نقد و تفسیر چهار سوره ی یوسف، رعد، إبراهیم و حجر از کتاب «المبانی لنظم المعانی» پرداخته شده است. شیوه اصلی مفسر بر اساس داستان ها و مصادیق تاریخی و شأن نزول سور و آیات مبتنی است ولی از آنجایی که شالوده تفسیر بر مبنای خلاصه‏نویسی بنا نهاده شده، ناگفته های فراونی در آن نهفته است که پژوهش حاضر، با استناد به منابع روایی و تفسیری شیعه و سنی، خصوصاً تفاسیر قدما، عهده دار شرح و تبین نکات مهم و اساسی آن است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

قرآن کریم معارفی بلند و حقایقی وسیع دارد که در طول دوران رسالت پیامبر به تدریج بر ایشان نازل شده است. یکی از راه های درک حقایق و معارف عمیق شناخت تاریخ و علوم قرآن است و یکی از مباحث کلیدی و حساس در این گرایش قرآنی ،مسأله نزول قرآن و کیفیت فرود آمدن آن بر نبی مکرم اسلام می باشد. قرآن کریم خود به این نکته در برخی از آیات اشاره فرموده و برخی مسائل مربوط به نزول قرآن را بیان نموده است. در برخی از این آیات به مبحث بسیار مهم نزول قرآن در ماه رمضان و به طور ویژه نزول قرآن در شب قدر اشاره کرده است؛ شب مبارکی که مقدرات انسان تا سال بعد درآن مشخص می شود و به نقلی مصادف با شب فرقان سالروز جنگ بدر نیز می باشد. ماه رمضان و شب قدر از اسرار و رموزی است که حقایق زیادی درون آن نهفته که یکی از این حقایق مسأله نزول قرآن در این شب گرانقدر بر قلب پیامبر اکرم(ص) می باشد. مفسران و قرآن پژوهان از صدر اسلام تاکنون همواره سعی کرده اند تا پرده از اسرار نزول قرآن در شب قدر کنار زنند و حقیقت آن را دریابد. به همین منظور از آن زمان تا به امروز هر قرآن پژوهی این موضوع را تحلیل نموده تا جایی که مسأله نزول قرآن در ماه رمضان محل تشتت آراء و اقوال و نظریه های گوناگونی شده است. بسیاری از قرآن پژوهان برای حل مسأله نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر دیدگاه نزول دفعی قرآن را برگزیدند که خود این نظریه اساس بسیاری از دیدگاه های دیگری مانند؛ نزول دفعی الفاظ و معانی قرآن ، نزول دفعی کل قرآن به آسمان دنیا ، نزول قرآن بر فرشتگان و ... شده است. البته هر یک از این افراد برای اثبات مدعای خود از آیات و روایات متعددی استفاده می کرد. برخی دیگر نظریه شروع نزول قرآن را در ماه رمضان اتخاذ کردند و گروهی نیز احتمالات دیگر را برسی کردند. در این میان روایات فراوان و مختلفی که از طریق اهل سنت درباره نزول قرآن در ماه رمضان مطرح شده نقش بسیار مهمی در تشتت اقوال و آراء ایفا کرده است تا جایی که هر مفسری دیدگاه خود را مستند به یکی از این روایات می کند. این تشتتت اقوال در روایات و اقوال شیعه به مراتب کمتر از اهل سنت دیده می شود. از میان تمام این نظریه ها و احتمالات درباره نزول قرآن در ماه رمضان دو دیدگاه ویژه و اساسی از اهمیت خاصی برخوردار است یکی نظریه نزول دفعی و اجمالی حقایق، معارف، روح، بطن یا کلیات قرآن در شب قدر بر قلب پیامبر اکرم (ص) است که مهمترین قائل آن علامه طباطبایی است و نظریه دوم دیدگاه آغاز نزول تدریجی قرآن در شب قدر است که بعد از دوران فترت سه ساله وحی و مصادف با پایان دعوت مخفیانه و شروع دعوت علنی مردم به اسلام بر قلب پیامبر (ص)نازل شد و تا آخر حیات مبارک ایشان ادامه داشت. مهم ترین طرفدار و قائل نظریه دوم حضرت آیت الله معرفت می باشد. ما طی برسی های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که این دو دیدگاه با هم منافاتی ندارند و می توان این دو نظریه را به طریقی جمع کرد که هم نظریه نزول دفعی حقایق قرآن در شب قدر به اثبات می رسد و هم نظریه آغاز نزول قرآن در این شب خدشه دار نشود. برای این منظور باید گفت که نزول دفعی حقایق در شب قدر سال اول یا دوم بعثت همزمان با دعوت مخفیانه پیامبر اکرم به اسلام در دوران فترت صورت گرفته و آغاز نزول تدریجی قرآن در شب قدر سال سوم بعثت بعد از دوران فترت سه ساله و مصادف با دعوت علنی مردم به دین مبین اسلام اتفاق افتاده وتا آخر حیات نبی اکرم این نزول همواره بر ایشان استمرار داشته است.

در این پ‍ژوهش با توجه به متن مقاله «بسط تجربه نبوی» و مصاحبه کلام محمد به برسی و نقد این دیدگاه همت گمارده شده است. در این پژوهش ابتدا تعریف تجربه دینی و انواع آن در تفکرات غربی اسلامی مطرح شده است. در پی این مسئله بعد از معرفی مقاله بسط تجربه نبوی، و مصاحبه کلام محمد و این که فراورده این نظریه چیست؟ به نقد آن با تکیه بر آیات و روایات پرداخته شده به شکلی که این نتیجه حاصل شد که خداوند متعال، قرآن کریم را با معنا و لفظ توأمان بر پیامبر اکرم(ص) نازل کرده است و رسول خدا(ص) نیز هیچ دخالتی در این معجزه الهی نداشته است. شاهد این ادعا نیز عدم اطلاق قرآن کریم بر صرف معانی آن، نسبت انزال قرآن کریم به خداوند نه پیامبر(ص)، دلالت آیات مصدر به «قل»، آیات مربوط به تحدی، آیات مربوط به وحی، دلالت سوالات مطرح شده برای پیامبر اسلام(ص)، عدم دخالت پیامبر اکرم(ص) در قرآن کریم، توجه به بحث انزال در قرآن کریم، دسته بندی آیات شریفه به محکم و متشابه و اعجاز قرآن کرم دلیلی بر رد نظریه بسط تجربه نبوی، می باشد. در ادامه تحقیق نیز به بررسی سطر به سطر مقاله بسط تجربه نبوی پرداخته 22 مورد از تناقض گویی های نویسنده مقاله بیان و بررسی شد، از جمله: پیامبری جدای از نفس تجربه دینی، وحی یا تجربه شاعرانه، احساس پیامبر از نوع احساس شعرا، تقویت و غنی در تجربه(پیامبری)، تأثیر داد و ستد پیغمبر در بسط رسالت او، ناتوانی معجزه دراحراز نبوت نبی و... .

در رابطه با تربیت کتب مقالات زیادی به رشته تحریر در آمده اما آن چه در این مجموعه به آن پرداخته شد بررسی تربیت دین کودک آن هم به طریق دینی از منظر قرآن و روایات است در این مجموعه سعی شده راهکارها و روشهای مناسب برای تربیت دینی کودک در اختیار جامعه و خانواده قرار داده شود از آن جا که بهترین هادی و راهنما برای خانواده ها برنامه های تربیتی قرآن و روایات است بیشتر به تربیت از این دیدگاه پرداخته شده است به طور کلی این مجموعه به سه بخش تقسیم شده در بخش اول به بررسی مفاهیم کلّی در رابطه با تربیت از جمله تعریف تربیت، ریشه تربیت و همچنین ضرورت تربیت دینی و... پرداخته شده است در فصل دوم سعی شد. روشهایی را که در تربیت کودک موثر است به صورت مرحله ای توضیح دهد از جمله روش فطری، روش الگویی، روش تنبیه و... و روش مناسب را برای تربیت فرزند که همان روش تربیت دینی دین است برگزیند در فصل سوم، بررسی عوامل موثر بر تربیت از محیط خانه گرفته تا آخرین محیط که محیط اجتماعی است پرداخته شده و نقش والدین، معلم و جامعه را در تربیت کودک مورد بررسی قرار داده است علت اینکه این موضوع را برای تربیت فرزندانشأن نمی دهند و وقتی علت را جویا شدم اینگونه پاسخ می دادند که چگونه به تربیت این فرزندمان بپردازیم و علت دیگر این بود که برای ساخت جامعه دینی سالم باید از خشت اول جامعه که همان تربیت دینی کودک است شروع کرد و با رفتن به کتابخانه های مختلف و مراجعه به کتبی در این زمینه نوشته شده به جمع مطالب در این زمینه پرداختیم

بی تردید، حدیث، مهم ترین منبع برای استنباط احکام شرعی پس از قرآن کریم است. با این حال، پاره ای از روایات اهل بیت ـ به دلایلی ـ با یکدیگر ناهمگون بوده و تنافی شدیدی میان آنها حکمفرماست. چگونگی برخورد با این گونه روایات در «اخبار علاجیه» بیان شده است. رساله حاضر، عهده دار تحقیق پیرامون این اخبار می باشد. گفتنی است که اخبار علاج نیز به نوبه خود، دچار ناسازگاری درونی بوده و با یکدیگر اختلاف دارند. زیرا راه حلّ های مندرج در آن عبارتند از: تخییر، به معنای جواز عمل به هر یک از دو متعارض؛ توقّف، به معنای جایز نبودن عمل به هیچ یک از دو متعارض؛ ترجیح، به معنای وجوب عمل به خبر راجح. اخبار ترجیح نیز در تعیین مرجّح، و ترتیب میان مرجّحات، مختلف اند. از اینرو، فقه الحدیث، جمع دلالی و رفع اختلافِ این اخبار، از اهداف اصلی تدوین رساله بشمار می آید.در این راستا، نخست، اخبار تخییر مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته اند و پس از احراز تمامیت آن، ناتمامی اخبار توقف در معارضه با آن، به اثبات رسیده است. در نهایت، به بررسی اخبار ترجیح پرداخته و از مرجّحات مطرح در آن، به گونه های مناسب، پاسخ داده شده است.از نگاه نگارنده، بیشتر اخبار ترجیح، در صدد تمییز میان حجّت و غیر حجّت بوده و ارتباطی به مبحث تعارض میان روایاتِ واجد شرایط ندارند؛ برخی اخبار نیز مانند روایاتِ ترجیح به تاخیر در صدور، به عصر حضور ائمه، و برخی دیگر چون مقبوله عمر بن حنظله به مقام قضا اختصاص دارند.

این پایان نامه تحت عنوان (جایگاه انسان در نهج البلاغه ) برآنست که دیدگاه نهج البلاغه در باره انسان را تبیین نماید و به دو سئوال اساسی پاسخ دهد: 1 - انسان چگونه موجودی است . 2 - انسان چگونه باید شد. برای یافتن پاسخ به سوالات مذکور ، به سخنان امیر مومنان علی (ع) در نهج البلاغه و بعضا منابع دیگر مراجعه نموده و سعی شده است در اغلب موارد از آیات قرآنی نیز استفاده شود. همچنین از نظرات شارحین نهج البلاغه و مفسیرین قرآن استفاده شده و در برخی موارد ، این نظرات مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . این پایان نامه شامل چهار فصل به شرح ذیل است : فصل اول ، کلیات : این فصل شامل بیان مساله و تاریخچه بحث ، اهمیت موضوع و روش تحقیق می باشد، و نیز توضیحات ضروری در باره نهج البلاغه و مولف آن و ویژگیهای بلاغی نهج البلاغه و نیز انسان شناسی امام علی (ع) و معنا شناسی واژه های مربوط به انسان ، در این فصل آمده است . فصل دوم ، شان و منزلت انسان : این فصل شامل سه بخش است که بخش اول در بردارنده خلقت انسان و امتیازات خدادادی او می باشد و در بخش دوم مقایسه ای بین انسان و سایر موجودات صورت گرفته است و در بخش سوم ، رابطه انسان با دنیا تبیین شده است . فصل سوم ، ویژگیهای انسان : این فصل دارای دو بخش است که بخش اول به ویژگیهای ذاتی و بخش دوم به ویژگیهای عرضی انسان پرداخته است . فصل چهارم ، انسان کامل : در این فصل ویژگیهای انسان کامل و عوامل کسب کمال مورد بحث و بررسی قرار گرفته است .

در این تحقیق روایات تفسیری این امام همام در جز پنجم قرآن ، مورد بررسی قرار می گیرد.

پایان نامه حاضر به عنوان ابی بن کعب و روایات قرآنی او ، در شش فصل تهیه و تدوین شده است . در فصل اول زندگی ابی بن کعب مورد بررسی قرار می گیرد. موضوع فصل دوم مصحف قرآنی ابی بن کعب می باشد. در فصل سوم روایت فضائل سور منسوب به ابی بن کعب مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. عنوان فصل چهارم ، ابی بن کعب و علوم قرآنی می باشد. در فصل پنجم قرا ات ابی بن کعب ارائه داده می شود و فصل ششم اختصاص به تفسیر ابی بن کعب دارد.

این پایان نامه از سه فصل تشکیل شده است : فصل اول این پژوهش ، به جفر و مصحف حضرت فاطمه (س) اختصاص دارد . جفر ، پوست بز یا بره ای است که بر روی آن علم ماکان و مایکون نوشته شده است . همچنین جفر، ظرف و وعا برای اشیا ذی قیمتی ، همچون سلاح رسول خدا ( ص) و کتب یوده است . مصحف فاطمه که به املای حضرت فاطمه (س) و دست خط حضرت علی (ع) است ، خبر از حوادث آتیه می دهد . این مصحف بعد از وفات رسول خدا (ص) نوشته شد. فصل دوم ، به صحیفه جامعه می پردازد که مهمترین مکتوب حضرت علی (ع) است ، راجع به محتوای آن آمده است که در آن تمام چیزهایی که مردم احتیاج دارند، وجود دارد ، حتی دیه خراش هم در آن ذکر گردیده است . مصحف علی (ع) عنوان دیگر این مکتوب است ، که بر جنبه قرآنی آن اشاره دارد. صحیفه جامعه ناظر بر بعد تاویل و احکام مورد نیاز مردم بوده ، و براین اساس ، تنها حاوی احکام به نظر می رسد. صحیفه الفرائض - نیز بخشی از همین مکتوب است که به علت داشتن احکام مربوط به فرائض و ارث ، صحیفه ای جدا به نظر می رسد. صحیفه ای در حمایل شمشیر رسول خدا (ص) ، صحیفه ای است که حاوی یک سری مطالب است ، که از کیفیات دقیق آن ، تصویر روشنی بدست نیامده است . گرچه منابع اهل سنت و شیعه ، به این موضوع ، همانند حرمت شهر مدینه ، حدث ، دیه ، فرائض صدقه ، اشاره می کنند. فصل سوم اختصاص به محتوای کتاب علی (ع) دارد. احادیث پیرامون هر موضوع ، ذیل آن آورده شده است . در پایان نیز قصه اصحاب سبت و داستان روز غدیر و نتیجه گیری از مطالب آمده است .

این پایان نامه در پی آن است که به بیان آرا و نظرات دکتر عبدالعزیز محمدنورولی در کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیه فی القرن الاول الهجری پرداخته ، آنها را مورد نقد و بررسی منطقی قرار دهد.برای رسیدن به این هدف مبحث دوم از فصل اول کتاب مذکور که پیرامون حادثه غدیرخم نگاشته شده است انتخاب و براساس مراحل و ترتیب این مبحث ، ترتیب پایان نامه مشخص و معلوم گردید. لذا در سه فصل مجزا با عناوین کلیات، گزارش حدیث غدیر از منظر دکتر محمدنورولی ، و نقد و بررسی دیدگاههای دکتر محمدنورولی در حدیث غدیر ، به بحث و نگارش پرداخته شده است.