یکی از مسائل پیچیده و مهمی که ذهن اندیشمندان را از دیرباز تا کنون به خود مشغول کرده است پدیده ی حیات و ماهیت آن می باشد. فیلسوفان اسلامی هر کدام نظریات خاصی در مورد این پدیده ابراز داشته اند که به طور جمع بندی از دیدگاه ایشان می توان گفت که از نظر آنان حیات دارای درجات و مراتبی است و در هر مرتبه متناسب با همان درجه تعریف می شود و دارای ماهیت مخصوص به آن مرتبه می باشد. همه ی فیلسوفان اسلامی اذعان داشتند که حیات غیر از ماده است لذا از ترکیب و تلفیق چند ماده نمی توان حیات را به وجود آورد. دیدگاهی که می توان گفت تقریباً نظریه ی مشابهی در مورد پدیده ی حیات و ماهیت آن با فیلسوفان اسلامی دارد دیدگاه ویتالیست ها و در رأس آن ها هنری برگسون می باشد که از دیدگاه ایشان حیات یک هویت کاملاً مستقل و ذی شعور و هدف داری تلقی می شود لذا موجودات زنده نمی توانند از اجزای موجود غیرزنده به وجود آیند در این دیدگاه هم به مانند نظر فیلسوفان اسلامی نوعی دوگانگی میان ماده و حیات لحاظ کردند بدین معنی که حیات با این همه ساختار پیچیدگی و منظمی که دارد نمی تواند از ترکیب یک یا چند ماده آن هم به صورت تصادفی به وجود آید.

جامعه مطلوب در قرآن، جامعه ای است که سعادت فرد با سعادت جامعه را پیوند می دهد و میان مسوولیت های اجتماعی و ایمان اسلامی ارتباطی قوی و غیر قابل انفکاک برقرار می کند که این تضمین کننده رستگاری و کمال فرد و اجتماع می-گردد. هدف این تحقیق، مقایسه دیدگاه های دو مفسر قرآن پیرامون جامعه مطلوب است که مد نظر قرآن کریم می باشد. مفاهیم مورد نظر این دو مفسر، در پنج مقوله ی اهداف، ارکان، ویژگی ها، اصالت فرد و جامعه و تعلیم و تربیت ارائه شده است. با توجه به موضوع و محور پژوهش، پارادایم تحقیق، کیفی و طرح، غیرحدوثی است. رویکرد تجزیه و تحلیل داده ها توصیفی ـ تفسیری است و محقق خود به عنوان ابزار تحقیق می باشد. اسناد مورد تحلیل با روش تحلیل محتوای رابطه ای بررسی و با روش تقابلی، مقوله ها مقایسه شده اند. گام ها و نتایج پژوهش نیز با بیان مسیر ممیزی و ملاحضات گروه پژوهشی اعضای کمیته پایان نامه، اعتمادسازی شده است. به طور کلی علامه طباطبایی جامعه مطلوب را طوری طراحی می کند که هر فردی از افراد جامعه به کمال لایق خود برسد، و کسی و چیزی مانع پیشرفتش نگردد، و برای چنین حکومت چیزی که لازم است داشتن دو سرمایه است: یک، علم به تمامی مصالح حیات جامعه و مفاسد آن، و دیگری، داشتن تفکری بر اجرای آنچه که صلاح فرد در جامعه است. جوادی آملی استواری جامعه ی مطلوب را بر دو پایه گرایش به نیکی‏ها و پرهیز از زشتی‏ها قرار می دهد. نتایج حاکی از آن است که آنچه که از مفهوم آیات قرآن کریم در این باره استنباط می گردد آن است که خدای عزَوجل اصول و زیر بنای چنین جامعه ای را، هم در حوزه نظر و هم در مرتبه عمل برای عالمیان مطرح نموده است.

خواب و رؤیا از شگفت¬انگیز ترین مباحثی است که مورد توجه فیلسوفان و دانشمندان قرار گرفته است. در این میان ابن¬سینا از دو جنبه به موضوع نظر داشته است، از طرفی به عنوان طبیب و پزشکی نامی در ضمن مباحث طبی به این موضوع پرداخته است و از سوی دیگر به عنوان فیلسوفی اسلامی در این باب به ارائه نظر پرداخته است. ابن¬سینا خواب و بیداری را از جمله امور مربوط به بدن می¬داند ولی از آن نظر که دارای نفس است. وی تحلیل خواب و بیداری را منوط به رابطه نفس و بدن دانسته است. با توجه به اینکه تحلیل حقیقت خواب و رؤیا به تحلیل رابطه نفس و بدن ارتباط وثیق دارد، در نتیجه به مباحث مربوط به نفس و رابطه نفس و بدن پرداخته شده است. ابن¬سینا خواب و رؤیا را ذیل مباحث علم¬النفس مطرح کرده¬اند. شاید بدین خاطر که تبیین دقیق خواب و رؤیا در معرفی نفس به عنوان موجودی غیر جسمانی نقشی اساسی دارد. علامه طباطبایی نیز هم از نظر فلسفی و هم تفسیری به تحلیل مسأله خواب و رؤیا پرداخته¬اند. ایشان معانی و صور موجود در رؤیا¬های صادقه را برگرفته از عالم مثال می¬دانند و با تقسیم بندی رؤیاها به نفسانی و رحمانی، رؤیا¬های نفسانی را مربوط به خیال متصل و رؤیاهای رحمانی را مربوط به عالم مثال منفصل می¬دانند. علامه هر دو قسم عالم مثال را به اثبات رسانیده¬اند و آن را علت ایجاد صورتهای خیالی در نفس می¬دانند و با این تبیین ارتباط عوالم ماده، مثال و عقل را مشخص می¬سازند. این رساله به موضوع خواب و رؤیا از دیدگاه ابن¬سینا و علامه طباطبایی می¬پردازد و با روشی توصیفی– تحلیلی علاوه بر تبیین این موضوع، به جوانب مختلف این مسأله، از جمله قوای نفس، رابطه نفس و بدن، عالم خیال، تمثل و تعبیر رؤیا نیز توجه می¬کند.