نام پژوهشگر: حمیده عبداللهی علی بیک

بررسی فقهی قاعده یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب با تاکید بر ارا حضرت امام وصاحب جواهر
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  مرضیه سلیمانی   عبدالله امیدی فرد

قواعد فقهی از جمله بنیان ها و اساس احکام شرعی می باشند که در موضوعات بسیاری از ابواب فقه به کار می رود . از جمله قواعدی که در فقه و حقوق خانواده کاربرد اساسی دارد قاعده «یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب» می باشد. عنوان این قاعده از سخن پیامبر اکرم(ص) اخذ شده که در منابع عامه و شیعه از آن به تواتر یاد شده است. رضاع یا شیرخوارگی از سنت های پیشین عرب بوده که دین اسلام با تغییراتی بر آن مهر تایید زده است. با شیرخوردن طفل از زنی (غیرمادر)نوعی خویشاوندی میان فرزند و آن زن بوجودمی آید که از آن به قرابت رضاعی یادمی شود.قاعده متضمن این مطلب است که قرابت رضاعی در بسیاری از احکام و آثار همچون قرابت نسبی است .شناخت صحیح ویژگیها و اشکال قرابت و آثاری که بر آن بار می شود و مواردی که مشمول قاعده قرار نمی گیرد می تواند در شناخت دقیق مفاد این قاعده موثر و راهگشا باشد.ما در این تحقیق به نتایج ذیل دست یافتیم:طبق دلالت روایات متواتره قرابت رضاعی هیچ اثری جز در مورد نکاح نداشته و زناشویی با خویشان رضاعی صرفا در همان محدوده اقوام نسبی ممنوع شده،با توجه به ادله سنت و روایات و اجماع عناوین ملازم با عناوین نسبی مشمول حکم قاعده رضاع نمی شوند،در سببیت تحریم، رضاع به منزله مصاهره نمی باشدطبق دلالت نبوی مشهورقاعده شامل حرمت نکاح با زنانی که ازدواج با آنان منوط به اذن دیگری است نمی گرددونگاه به محارم رضاعی نیز جایز است، طبق دلالت روایات واجماع فقها رضاعی که در صورت وقوعش قبل از نکاح مانع از نکاح می شود چنانچه پس از نکاح واقع شود نیز موجب ابطال نکاح خواهد شد

روش های پیشگیری از بارداری در فقه امامیه و اهل سنت با تأکید بر مسائل مستحدثه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1391
  نسیم تاجیک خاوه   حمیده عبداللهی علی بیک

علمای مسلمان در مسأله کنترل جمعیت و تنظیم خانواده دو دیدگاه دارند: گروهی با استناد به ادله و نصوص شرعی اثبات کرده اند که تکثیر نسل در نزد شارع مقدس مطلوب است. و اتخاذ سیاست تنظیم خانواده را به معنای شک در رازقیت الهی، و توطئه غرب برای کاهش نسل مسلمین تلقی می کنند. این گروه مخالفان کنترل جمعیت نامیده می شوند. در مقابل، موافقان ادله مخالفان کنترل جمعیت و تنظیم خانواده را ناتمام دانسته و این مسأله را از جمله مسائل مستحدثه فقهی می دانند که در تاریخ اسلام سابقه نداشته و حکم جواز یا عدم جواز آن مبتنی بر نظر کارشناسان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. در صورتی که از نظر کارشناسان رشد جمعیت مشکلات عدیده ای از جمله کافی نبودن منابع کشاورزی، فقر، بیکاری و ... به همراه آورد، تنظیم خانواده ضروری است. از این منظر روش های پیشگیری از بارداری از جمله: عزل، کاندوم، قرص و ... و عقیم سازی امکان توجیه فقهی می یابند. یعنی پس از اثبات جوازکنترل جمعیت و تنظیم خانواده می توان مشروعیت استفاده از این روش ها را اثبات کرد. تنها روشی که در متون فقهی بیان شده، روش عزل بوده و روایات متعددی از پیامبر و ائمه درباره جواز و عدم جواز آن نقل شده است. مشهور فقها با استناد به ادله جواز، عزل زن آزاده حتی بدون اذن، و اشتراط حین عقد با وی را محکوم به جواز می دانند. از میان علمای شیعی شیخ مفید و شیخ طوسی، قایل به حرمت عزل چنین زنی هستند. در فقه اهل سنت نظریه های حرمت، اباحه و کراهت عزل مطرح شده است. اشکالات فقهی مترتب بر برخی از این روش ها عبارت اند از: اضرار به نفس، لمس و نگاه حرام، تنافی با حقوق زوجین. از نظر مشهور فقها در صورت وجود هر یک از اشکالات فوق، استفاده از این روش ها حرام است. در حالی که غیرمشهور، وجود اهداف و اغراض عقلایی مانند عدم توانایی خانواده برای تأمین مخارج فرزندان، به خطر افتادن جان مادر و ... را برای سقوط حرمت کافی می دانند.

بررسی فقهی احکام فقیر، معسر و مسکین و مقایسه آنها در فقه امامیه و اهل سنت
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  طیبه یوسفی   حمیده عبداللهی علی بیک

تعریف فقیر، مسکین و معسر در فقه امامیه و اهل سنت مختلف است و اختلاف در تعریف، سبب اختلاف در احکام شده است. از آنجا که در جامعه گروهی فقیر، مسکین و یا معسر هستند و از طرفی جامعه مسلمان متشکل از شیعه و سنی است، بنابراین لازم است احکام آن ها را در فقه امامیه و اهل سنت مورد بحث قرار داد. با روش کتابخانه ای به توصیف و تحلیل ادله موجود در کتاب های شیعه و اهل سنت درباره وظایف فقیر، مسکین و معسر پرداخته شد. سعی بر این بود که به چند سوال اصلی پاسخ داده شود به فقیر، مسکین ومعسر به علت ناتوانی مالی چه تکالیفی تخفیف داده شده است و چه تکالیفی برعهده آنها باقی است و ساقط نمی شود در مقابل اینها توانگران چه وظیفه ای دارند. و بعد از بررسی، بدست آمد که فقیر، مسکین ومعسر اگرچه تنگ دست هستند؛ ولی به انجام کفاره و دفاع موظفند؛ چرا که اینها احکامی هستند که بر همه مسلمانان واجبند، مگر اینکه در شرایط خاص ساقط شوند. وظایفی مانند زکات، خمس و حج که شرط وجوب آ نها داشتن مال است از این گروه ساقط است. توانگران با پرداخت خمس و زکات و ... به تنگ دستان کمک می کنند. اینها همه باعث به وجود آمدن جامعه ای ایده آل و بدون اختلاف طبقاتی می شود.

بررسی مفهوم جشن و شادی و مصادیق آن در فقه امامیه و اهل سنت
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1393
  نرگس قنبری   حمیده عبداللهی علی بیک

چکیده در این پژوهش با محور قرار دادن موضوع شادی، تلاش شده است تا ضمن بیان دستورات فقهای شیعه و اهل سنت در باب برپایی جشن ها و اعیاد اسلامی (همچون عید قربان و عید فطر)، یک اصل کلی برای تمامی جشن هایی که افراد در مناسبت های مختلف برگزار می کنند، بیان نماید.

بررسی جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی و تفاوت حکم آن دو در زمان حضور و غیبت امام معصوم (ع)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  زهره نعیمی   یوسف علوی وثوقی

جهاد با کفّار از ارکان دین مبین اسلام و از موضوعات مهم و تأثیر گذاری است که همواره مورد بحث دانشمندان اسلامی بوده است. تقسیم جهاد به ابتدایی و دفاعی، شرح هر یک از اقسام، مشخص کردن حکم هر کدام در عصر حضور و غیبت امام معصوم)ع( و مسائلی از این قبیل به عهده فقه است. این تحقیق که به روش تحلیلی و استنباطی نگاشته شده است و شیوه گردآوری مطالب آن کتابخانه ای است، تلاشی است برای بازخوانی برخی از مباحث جهاد از منظر فقه شیعه با عنایت به پرسش هایی مانند: جهاد ابتدایی و نسبت آن با دعوت اسلامی و آزادی عقیده، دفاع مشروع از سرزمین های اسلامی و سرنوشت جهاد در عصر غیبت و در نهایت کوشیده است تا با نفی شرط وجود امام معصوم)ع( در جواز جهاد ابتدایی، جواز آن و همچنین جهاد دفاعی را با اذن فقیه عادل در عصر غیبت اثبات نماید.

بررسی مبانی فقهی حرمت تشویش اذهان عمومی از طریق ترویج خرافات و خرافه گری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1394
  سیمین محمدی   حمیده عبداللهی علی بیک

چکیده ندارد.