نام پژوهشگر: مجتبی دلشاد
رویاسادات حسینی حسین مددی
نیتروژن یکی از مهمترین عناصر موجود در چرخه زندگی است زیرا نقش مهمی در فرآیندهای متابولیکی موجودات زنده دارد.نیتروژن با تغییر کیفیت گیاه باعث تغییر عملکرد حشرات گیاهخوار می شود. تحقیقات نشان می دهد که نیتروژن می تواند روی بقاء، تکامل و زادآوری تاثیر گذار باشد. در این مطالعه اثر چهار سطح مختلف نیتروژن (173،240،310،380 پی پی ام) روی گیاه گوجه فرنگی رقم فالکاتو بر پارامترهای جدول زندگی سفید بالک گلخانه trialeorodes vaporariorum (westwood) بررسی شد. سطح 240 پی پی ام که مناسبترین سطح ازت برای پرورش گوجه فرنگی است به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. دو سطح 310 و 380 پی پی ام به عنوان سطوح بالا و سطح 173 پی پی ام نیز به عنوان سطح پایین نیتروژن مورد استفاده قرار گرفتند. طبق این مطالعه با افزایش سطح نیتروژن زمان تکامل پیش از بلوغ کاهش یافت به طوری که تیمار اول با 269/0±08/7 روز طولانی ترین زمان تکامل را داشت. همچنین کوتاهترین زمان تکامل نیز مربوط به تیمار سوم با 12/0±98/5 روز بود. متوسط طول عمر حشرات کامل نر و ماده ارتباط مثبتی با افزایش میزان نیتروژن نشان داد به طوری که در تیمار سوم بیشترین طول عمر حشرات نر و نیز حشرات ماده مشاهده شد و حداقل طول عمر حشرات نر و ماده نیز مربوط به تیمار اول بود. میزان نرخ تکثیر ناخالص(grr) از سطوح نیتروژن تاثیری نگرفته بود. نرخ تکثیر خالص (r0) از افزایش سطوح نیتروزن تاثیر گرفت. میزان آن در تیمار دوم و سوم در یک گروه بندی قرار گرفته و بیشتر از گروه بندی دیگر یعنی تیمار اول و شاهد بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت نیز در تیمار اول کمترین میزان خود (006/0±592/0 ماده بر روز) و در تیمار سوم بالاترین میزان خود (005/0±886/0 ماده بر روز) را داشت. در این مطالعه نرخ متناهی افزایش جمعیت نیز رابطه مثبتی با سطح نیتروژن نشان داد به طوری که کمترین میزان آن در تیمار اول با 007/0±061/1 و بیشترین میزان آن در تیمار سوم با 005/0±092/1 بدست آمد.
شیوا بذل فرشاد دشتی
چکیده: سلنیوم یکی از عناصر کلیدی کم مقدار است که مقادیر پایین آن برای فعالیت بسیاری از آنزیم ها از جمله آنزیم-های آنتی¬اکسیدانی در انسان و جانوران ضروری می¬باشد. در تحقیق حاضر به منظور دستیابی به سطح کودی مناسب که علاوه بر ایجاد صفات کیفی مطلوب بر روی محصول مشکلی برای انسان و گیاه نداشته باشد، اثر مقادیر 32، 64، 128 میلی¬گرم در لیتر سولفات و مقادیر صفر، 1 و 2 میلی¬گرم در لیتر سلنات سدیم روی برخی صفات رویشی و فیتوشیمیایی پیاز رقم آذرشهر به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی اثر سلنیوم و سولفات برخی صفات رویشی، فیتوشیمیایی و میزان سلنیوم و سولفات کل و خواص ضد میکروبی آن¬ها مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده¬ها نشان داد سطوح بالای سلنات و سولفات سبب افزایش وزن تر و قطر سوخ گردید. بالاترین درصد ماده خشک سوخ در تیمار 64 میلی¬گرم در لیتر سولفات در ترکیب با غلظت 1 میلی¬گرم در لیتر سلنات و کمترین آن در غلظت 32 میلی¬گرم در لیتر سولفات در ترکیب با غلظت صفر سلنات مشاهده شد. تیمار 64 میلی گرم در لیتر سولفات بدون استفاده از سلنات (شاهد) بیشترین وزن تر و درصد ماده خشک برگ را نشان داد وکمترین وزن تر (31/45 درصد کاهش نسبت به شاهد) در تیمار 32 میلی¬گرم در لیتر سولفات در ترکیب با غلظت 1 میلی¬گرم در لیتر سلنات وجود داشت. در غلظت 32 میلی¬گرم در لیتر سولفات همزمان با افزایش سطح سلنات وزن تر ریشه افزایش یافت، اما در سایر سطوح سولفات روند منظمی از این نظر مشاهده نشد. در غلظت¬های 32 و 64 میلی¬گرم در لیتر سولفات همزمان با افزایش سطح سلنات درصد ماده خشک ریشه افزایش یافت اما در غلظت 128 میلی¬گرم در لیتر سولفات این روند منظم نبود. در کلیه¬ی غلظت¬های سولفات همزمان با افزایش سطح سلنات ارتفاع گیاه کاهش نشان داد. همچنین، تعداد برگ در غلظت¬های 32 و 128 میلی¬گرم در لیتر سولفات همزمان با افزایش سطح سلنات کاهش یافت، اما در غلظت 64 میلی¬گرم در لیتر روند منظمی مشاهده نشد. در تمامی سطوح سولفات همزمان با افزایش غلظت سلنیوم تجمع این عنصر افزایش یافت به طوریکه بالاترین میزان تجمع سلنیوم در سطح 2 میلی¬گرم در لیتر سلنات وجود داشت. بالاترین میزان سولفات نیز در بالاترین سطح سولفات و سلنات مشاهده شد. کاربرد سلنات سبب افزایش خواص آنتی اکسیدانی شد، اما افزایش سطح سولفات سبب کاهش آن گردید. مقدار فنول و فلاونوئید در غلظت¬های 32 و 128 میلی¬گرم در لیتر سولفات با افزایش سطح سلنات افزایش نشان داد. در کلیه¬ی باکتری¬های مورد بررسی به جز باکتری استافیلوکوکوس اورئوس کاربرد غلظت 1 میلی¬گرم در لیتر سلنات در کلیه¬ی سطوح سولفات سبب افزایش خاصیت ضد باکتریایی شد. با توجه به حد مجاز اعلام شده¬ی مصرف روزانه سلنیوم در انسان کلیه¬ی سطوح این تحقیق در حد استاندارد قرار داشته و برای مصرف انسان بی¬خطر می¬باشد.
معصومه عامریان فرشاد دشتی
در تحقیق حاضر اثر منابع و سطوح مختلف سلنیوم و نیتروژن بر برخی صفات رویشی و فیتوشیمیایی پیاز رقم قرمز آذر شهر در قالب سه آزمایش مستقل مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش اول جوانه زنی بذرهای پیاز در سطوح مختلف نانوسلنیوم، سلنیت سدیم و سلنات سدیم (شامل صفر، 2، 5، 10 و 30 میلی گرم بر لیتر) در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش دوم با هدف بررسی تاثیر منابع و سطوح مختلف سلنیوم بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی پیاز انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 4 غلظت نانوسلنیوم (2، 5، 10 و 30 میلی گرم بر لیتر) و 3 غلظت سلنیت سدیم (2، 4 و 8 میلی گرم بر لیتر) و سلنات سدیم (1، 2 و 3 میلی گرم بر لیتر) بودند که هر کدام به طور جداگانه در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شدند. اثر منابع و سطوح مختلف سلنیوم و نیتروژن بر برخی خصوصیات فیتوشیمیایی پیاز در آزمایش سوم مورد بررسی قرار گرفت که بهترین سطوح سلنیت سدیم و سلنات سدیم به دست آمده از نتایج آزمایش دوم با سطوح 56، 112، 168 و 224 میلی گرم بر لیتر نیتروژن به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج آزمایش اول نشان داد که غلظت و فرم های مختلف سلنیوم اثر معنی داری بر جوانه زنی بذر و رشد ریشه ی پیاز داشتند. بیشترین درصد جوانه زنی (100%) در تیمار شاهد بود، اما تفاوت معنی داری با 30 میلی گرم بر لیتر سلنیت سدیم نشان نداد. کاربرد سلنیوم باعث افزایش طول ریشه نسبت به شاهد شد. گرچه با افزایش غلظت سلنیوم طول ریشه کاهش یافت، اما در بالاترین غلظت سلنیوم طول ریشه هم چنان نسبت به شاهد بیشتر بود. بیشترین میزان وزن تر و خشک ریشه، شاخص قدرت دانهال و حداقل میانگین زمان جوانه زنی (8/18 روز) در تیمار نانوسلنیوم مشاهده شد. بیشترین سرعت جوانه زنی (22/92 بذر در روز) در حداقل غلظت سلنیت سدیم مشاهده شد. گرچه با افزایش غلظت سلنیوم سرعت جوانه زنی کاهش یافت، اما در بالاترین غلظت سلنیوم سرعت جوانه زنی هم چنان نسبت به شاهد بیشتر بود. سلنات سدیم در مقایسه با سلنیت سدیم و نانوسلنیوم تاثیر کمی بر جوانه زنی بذر پیاز داشت. در نهایت کاربرد سطوح مناسب نانوسلنیوم می-تواند جوانه زنی بذر پیاز را در مقایسه با سلنیت و سلنات بهبود ببخشد. نتایج آزمایش دوم نشان داد که سطوح مختلف نانوسلنیوم، سلنیت سدیم و سلنات سدیم اثر معنی داری بر وزن تر برگ، وزن تر و خشک ریشه و وزن تر ساقه ی مجازی و نیز وزن تر، طول و قطر سوخ پیاز داشت. سطوح مختلف سلنیت سدیم و سلنات سدیم اثر معنی داری بر میزان کلروفیل برگ و سلنیوم کل سوخ داشتند. بیشترین میزان کلروفیل برگ در سطوح پائین سلنیت سدیم و سلنات سدیم مشاهده شد که با افزایش غلظت سلنیوم در محلول غذایی میزان کلروفیل برگ پیاز نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. میزان سلنیوم کل سوخ با افزایش غلظت سلنیت سدیم و سلنات سدیم در محلول غذایی افزایش یافت، البته این افزایش در گیاهان تیمار شده با سلنات بیشتر از گیاهان تیمار شده با سلنیت بود. بر اساس نتایج به دست آمده سطوح بالای سلنیوم، میزان خصوصیات رشدی دانهال و سوخ را کاهش دادند. کاربرد نانوسلنیوم بر خصوصیات مورفولوژیکی دانهال تاثیرگذار بود، اما در این تیمار میزان سلنیوم کل سوخ کمتر از حد تشخیص icp-ms بود، لذا در آزمایش سوم نانوسلنیوم حذف گردید. هم چنین در غلظت های بالای سلنیوم میزان سلنیوم کل سوخ بیشتر از حد مجاز برای مصرف انسان بود. در نتیجه سطوح 2 و3 میلی گرم بر لیتر سلنیت سدیم و سطوح 1 و 1/5میلی گرم بر لیتر سلنات سدیم برای آزمایش سوم انتخاب شدند. بر اساس نتایج آزمایش سوم، خصوصیات رشدی دانهال و سوخ پیاز در تیمارهای سلنیوم همراه با نیتروژن افزایش یافتند. برخی از این خصوصیات از جمله وزن تر تک بوته، وزن تر برگ، ارتفاع گیاه و وزن تر سوخ در تیمارهای سلنات سدیم بیشتر بودند. بیشترین میزان کلروفیل برگ، فعالیت آنتی اکسیدانی، اسید آسکوربیک و فلاونوئید کل سوخ در حداکثر غلظت سلنیوم و نیتروژن بود. درحالیکه بیشترین میزان فنل در تیمار عدم کاربرد سلنیوم همراه با حداکثر غلظت نیتروژن مشاهده شد. در سطوح سلنیوم با افزایش غلظت نیتروژن میزان سلنیوم، کلسیم، منیزیم، سدیم، مس و آهن کاهش و میزان نیتروژن کل، نیترات، گوگرد کل، سولفات، پتاسیم، روی و منگنز افزایش یافتند. با کاربرد سلنیوم در محلول غذایی میزان اسیدهای آمینه گوگردی و پیش ماده های طعم کاهش نشان دادند، اما با کاربرد توام سلنیوم و نیتروژن میزان اسیدهای آمینه گوگردی و پیش ماده های طعم افزایش یافتند. سلنیوم و نیتروژن در کنار هم فعالیت ضدمیکروبی عصاره ی سوخ را افزایش دادند. با توجه به اینکه سلنیوم ترکیبات گوگردی سوخ را کاهش داد، احتمالا با تشکیل ترکیبات سلنیومی از جمله سلنو متیل سیستئین فعالیت ضدمیکروبی سوخ پیاز را افزایش می دهد. با توجه به نتایج به دست از آزمایش سوم کاربرد توام سلنیوم خصوصا سلنات سدیم همراه با نیتروژن نقش بسیار مهمی در بهبود خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی پیاز دارد. هم چنین با تاثیری که سلنیوم و نیتروژن بر جذب یکدیگر دارند می توان با کاربرد سطوح مجاز هر دو عنصر سوخ هایی با غلظت های مجاز سلنیوم و نیترات پرورش داد.