« سندبادنامه » از جمله کتاب هایی است که بهاء الدین (ظهیرالدین ) محمّدبن علی بن محمّد بن-الحسن الظهیری الکتاب السمرقندی مشهور به « ظهیرالدین سمرقندی »، در حدود 560 قمری به پیروی از شیوه ی نگارش نصرالله منشی، ترجمه و نگارش جدیدی از آن عرضه کرد. وی که دبیر سلطان قلج طمغاج خان ابراهیم – از سلسه ی آل افراسیاب – بود، بر آن می شود تا متن ساده سندبادنامه ی ابوالفوارس قنارزی ( فناروزی ) را با بهره گیری از آیات قرآن و احادیث، اشعار و سروده-های فارسی و عربی و فنون و صناعات ادبی ، و آن گونه که در آن دوره معمول بوده است، به نثر مزیّن فنّی و به شیوه ی مصنوع، بنویسد. از نظر ساختمانادبی سندبادنامه، همانند کلیله و دمنه است؛ یک داستان اصلی که در ضمن آن ، قصّه های متعدّد می آید . این پایان نامه بر مبنای متن تصحیح شده و حواشی احمد آتش، با گفتاری از استاد مجتبی مینوی، فراهم آمده و در یک مقدّمه و شش فصل تنظیم گردیده است. در فصل اوّل مباحث آوایی بررسی گردیده است. فصل دوم به مقولات صرفی و فصل سوم به بررسی ویژگی های نحوی می پردازد. در فصل چهارم تأثیر زبان عربی بیان شده است. فصل پنجم به سطح لغوی اختصاص دارد و در فصل ششم نمونه ی برخی آرایه ها و صناعات ادبی به کار رفته در کتاب ارائه شده است. شیوه ی مطالعه ی کتابخانه ای، اساس کار این تحقیق بوده و در موارد لازم، نتایج مطالعات به صورت یافته های آماری نقل گردیده است. کلمات کلیدی : سبک ، زبان ، صرف و نحو، سبک شناسی نثر و آرایه های ادبی

چکیده: ابو الفرج رونی شاعر قرن پنجم از پیشروان تغییر سبک قدیمی خراسانی به سبک نوین است که توانسته بر شعرای بعد از خود تأثیر گذار باشد . تا آن جا که انوری او را از ارکان شعر فارسی می شمارد . وی یکی از بزرگترین شاعران شعر مدحی (قصیده) است که در دیوانش اشخاص بسیاری را مدح کرده است وی علاوه بر قصیده در قا لب های شعری دیگری چون (غزل ،قطعه ،رباعی) طبع آزمایی نموده است در دیوان این شاعر بزرگ لغات و ترکیبات عربی ،تضمین آیات کلام الله ،اصطلاحات نجومی و انواع صنایع ادبی همچون استعاره ،تشبیه ، کنایه و ... بسیار به چشم می خورد که نشان دهنده ی تسلط وی بر علوم ادبی چون معانی و بیان، بدیع و علوم عقلی و نقلی چون حکمت و کلام و علم نجوم است و همین مسأله فهم اشعار را برای عموم و تقلید را برای شاعران دشوار کرده است . موضوع این پایان نامه « فرهنگ لغات ، مترادفات و تعبیرات دیوان ابوالفرج» است ؛ ونگارنده با کمک گرفتن از فرهنگ های معتبر فارسی و عربی و اختصاصی سعی نموده این دشواری ها را بر پژوهندگان عرصه ی ادب آسان نماید . کلید واژه: ابوالفرج رونی- سبک نوین خراسانی- ترکیبات عربی- اصطلاحات نجومی

نثر فنی که تحت تأثیر زبان و ادبیات عربی در ایران نیز شکل گرفت، مورد توجه بسیاری ازشاعران و ادیبان فارسی زبان قرار گرفت و آنان که در بسیاری موارد ازعربی دانان دوره خود نیز به شمار می رفتند به تقلید و تحت تاثیر ادبیات عربی، نثر های ساده و روان خود را با شواهد عربی آراستند و یا حتی نثرهای ساده تالیف شده تا پیش از آن دوران را بازنویسی کرده و به حلی? شواهدعربی از جمله آیات و احادیث و ترکیبات گوناگون آراستند.از میان آثار ارزشمند فارسی به سبک نثر فنی، مرزبان نامه اثر مورد توجه و مطالعه در این پژوهش است. مرزبان نامه، پیرو سبک رایج قرن ششم، سبک نثر فنی، به نوعی تجلی همه جانب? مختصات این سبک و بازتاب دهند? یکی از مهمترین ویژگی های این سبک یعنی استناد به شواهد زبان و ادب عربی و آرایش کلام با انواع این شواهد است که در این پژوهش بنا بر این نهاده شد تا چگونگی و میزان این استناد ها را در سطوح گوناگون واژگانی، ادبی، قرآنی و... بررسی کنیم.با انتخاب موضوع مورد نظر برای پژوهش در مرزبان نامه و با در نظر گرفتن مختصات نثر فنی در دوره نگاشته شدن مرزبان نامه، پژوهش ما بر اساس پرسش هایی از این دست آغاز شد: 1. میزان تاثیر مرزبان نامه از زبان و ادبیات عرب چگونه است؟ 2. تاثیر زبان و ادبیات عربی در مرزبان نامه در مقایسه با متن های مشابه مرزبان نامه چگونه است؟ 3. آیا برگرفته های وراوینی- مولف مرزبان نامه- از زبان و ادبیات عربی، نثر مرزبان نامه راآراسته کرده و یا بر تکلف منشیان? آن افزوده است؟ 4. آیا وراوینی در بهره گیری از شواهد گوناگون زبان و ادبیات عربی به اقتضای حال و مقام،موفق بوده است؟ با توجه به پرسش های مورد نظر، فرضیه های ما در تدوین این پژوهش، از این قرار هستند: 1. اثرپذیری و وامگیری های وراوینی در مرزبان را می توان براساس میزان، بسامد و چگونگی آنها بررسی و دسته بندی کرد. 2. تاثیر زبان و ادبیات عربی در مرزبان نامه این اثر را از اعتدال در نثر خارج نکرده و اثر مشابه آن روضه العقول بسیار در این راه به افراط رفته است. 3. برگرفته های وراوینی- مولف مرزبان نامه- از زبان و ادبیات عربی، نثر مرزبان نامه را آراسته کرده و موجب موزون شدن آن شده است. 4. وراوینی بیش از هر مورد دیگری در استناد به آیات، احادیث و امثال عربی به اقتضای حال ومقام و موضوع حکایت ها توجه داشته است. در باب مرزبان نامه تاکنون تصحیح ها و پژوهش های گوناگونی انجام شده است.عمده ترین آن ها به قلم افرادی چون علامه قزوینی، مهدی محقق، احمد مهدوی دامغانی، خلیل خطیب رهبر،ایرج افشار و.... نگاشته شده است. با این حال دربار? موضوع مورد بررسی ما که چگونگی تاثیر زبان و ادبیات عربی بر مرزبان نامه است، پژوهشی مدون و همه جانبه وجود ندارد مگر چند مقاله از احمدمهدوی دامغانی و یادداشت هایی از علامه قزوینی و خلیل خطیب رهبر.

تفسیر نسفی ترجمه ای تفسیر گونه و آهنگین از قرآن کریم در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم و اثری از ابوحفص نجم الدین عمربن محمد نسفی است که شامل تمامی سوره های قرآن می باشد که به طور کامل باقی مانده است. از وجوه اهمیت این تفسیر، زبان آن است که علاوه بر آهنگین بودن، در بردارنده ی بسیاری از ویژگی های آوایی، دستوری و واژگانی خاص است. نثر این کتاب شیرین و شیواست و تمام هنرنمایی های شاعرانه در آن نمودار است از جمله آرایه های بدیع لفظی و معنوی (جناس، سجع، تکرار، ترصیع، موازنه، تتابع اضافات و ...) و همچنین آرایه های بیانی (تشبیه، مجاز، کنایه و استعاره). ازدیگر ویژگی های این کتاب می توان به سادگی نثر،کهنگی زبان، تقلیداز نثر عربی و به کاربردن معادل های متناسب برای مفردات و ترکیبات قرآنی اشاره کرد. شیوه ی تحقیق در این پایان نامه کتابخانه ای شامل دو بخش مقدّمه و پیشگفتار، علائم اختصاری و متن اصلی است که لغات بر طبق اصول فرهنگ نویسی و با مراجعه به فرهنگ های معتبر به ترتیب حروف الفبا از حرف «شین» تا «ی» به همراه معادل های قرآنی با ذکر سوره و آیه و شاهد مثال معنی شده اند. واژگان کلیدی: تفسیر نسفی، ابوحفص نسفی، نثر قرآنی، نثر فارسی قرن ششم، سبک موزون و مسجّع قرن ششم.

این پژوهش در حوزه¬ی ادبیات تطبیقی است و اساس کار آن بر مکتب فرانسه استوار است یعنی تطبیق و بررسی و مطالعه¬ی روابط ادبی و تأثیرات براساس رابطه¬ی تاریخی و برپایه¬ی علت و معلولی در شعر تأملی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی شاعر و نویسنده¬ی معاصر ایرانی و ایلیاء ابوماضی شاعر معاصر لبنانی. هدف از این پژوهش، بررسی و مقایسه¬ی شعر تأمّلی دو شاعر در ادبیات قومی و ملی خود، می¬باشد تا از این رهگذر وضعیت شعر تأمّلی در ادبیات معاصر فارسی و عربی آشکارتر شود. روش کار در این تحقیق، به شیوه¬ی کتابخانه¬ای و سندکاوی است. با انجام این تحقیق مشخّص شد که زندگی و جایگاه ادبی و موضوع شعر تأمّلی هر دو شاعر، بسیار به هم شباهت دارد و یکی از دلایل این امر، تأثیرپذیری هر دو شاعر از اندیشه¬ها و تفکر خیام است. در این پژوهش به دنبال تأثیرپذیری شکلی و صوری نیستم، از آن جایی که شفیعی کدکنی با ابوماضی آشنا بوده تطبیق از حیث درون مایه و مضمون بیان شده است.

آثار منظوم و منثور ادبیات عرفانی بخش عمده ای از گنجین? غنی ادبیات فارسی را شامل می شود و باوجود پژوهش های فراوانی که تاکنون در این حوزه انجام گرفته است هنوز ظرفیت های قابل توجهی برای تحقیق دارد. یکی از این حوزه ها مکاشفات و واقعه های روایت شده در متون منثور عرفانی است. هرچند عرفا، بیان و انتقال تجربیات شهودی خود را از طریق زبان به دیگران دشوار می دانستند امّا می توان نمونه های فراوانی از مکاشفات را به صورت دست اول و از زبان خود صاحبان تجربه همچون عین القضات در تمهیدات، روزبهان بقلی در کشف الاسرار و نجم کبری در نسیم جمال و دیباچه جلال و یا به صورت منقول از زبان دیگرانی همچون گزارش های عطار در تذکرهالاولیاء و هجویری در کشف المحجوب یافت که علاوه بر محتوای غنی ادبی، از نظر روایت شناسی نیز تحقیق بکری است که جای آن خالی می نمود. در پژوهش حاضر عناصر روایی اعم از راوی و کانونی شدگی، طرح (پیرنگ)، شخصیت، درونمایه، زمان و مکان در مجموعه 313 مکاشفه از بیست نثر عرفانی با تکیه بر نظریات روایت شناسان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و نشان داده شده که شیوه روایتگری در این روایات کاملا با هدف و انگیزه راویان آن ارتباط داشته است. همچنین هرچند در نگاه نخست روایات مکاشفات از حیث رخدادهای پیرنگ کاملاً متنوّع به نظر می رسند اما با نگاه ساختاری بدانها مشخص شد مولّفه های مشترک و الگوهای ساختاری محدودی دارند.

با توجه به این که کتاب درّه نادره تالیف میرزا مهدی خان استرآبادی (1175هـ . ق)یکی از متون مصنوع ادبیات فارسی است که به دلیل استعمال لغات مهجور و نامأنوس کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این در حالی است که این کتاب دارای ویژگی های برجسته ی بلاغی و هنری است و به جرأت می توان گفت که هیچ جمله ای در این کتاب یافت نمی شود که از عناصر بلاغی خالی باشد. به علاوه، بعضی از بخش های آن بسیار هنری واز دیدگاه زیبایی شناسی می تواند با متونی چون گلستان سعدی و سایر متون نثر فنّی برابری کند. تشبیهات، استعارات، اسنادهای مجازی و زیبایی های لفظی و معنوی در نثر این کتاب باعث شده که گاهی نثر آن تا مرزهای شعر پیش رود. بنابراین با استفاده از روش پژوهش کتابخانه ای و توصیف و تحلیل شواهد استخراج شده از متن کتاب درّه نادره، ضمن معرفی دقیق تر کتاب مذکور وتبیین ارزش های ادبی آن، عناصر بلاغی کتاب درّه نادره با استفاده از کتاب های علوم بلاغی نشان داده می شود و توانایی های فن انشا برای اغراض و مقاصد مختلف از جمله تاریخ نویسی آشکار می گردد. این رساله در سه بخش: علم معانی، بیان و بدیع تدوین شده است.

در میان آثار داستانی در چند دهه اخیر، داستان کوتاه دفاع مقدس جایگاه ممتازی دارد. داستان¬های کوتاه دفاع مقدس به لحاظ کثرت، تنوع موضوعی، توانمندی فنی و پرمخاطب بودن جایگاه ممتازی دارد.سنجش داستان¬های کوتاه دفاع مقدس از منظر شکل شناسی سنتی، می¬تواند به خواننده کمک نماید تا از میان انبوه داستان¬ها، آثار برتر را بشناسد و با استدلالی سنجیده، آثار را با یکدیگر مقایسه کند و به مبانی سازه¬ای و موضوعی داستان¬های کوتا دفاع مقدس دست یابد. از این رو، در این پژوهش با نگاه شکلی، با توسع معنایی در تعریف شکل¬شناسی، فرم ومحتوا، ظاهر و باطن، لفظ و معنا، موضوع و مضمون در کنار هم قرار می¬گیرد تا شاخصه¬های آثار داستانی مطلوب¬تر شناسانده شود. با این تعریف از شکل شناسی، با در نظر گرفتن فرم و محتوای آثار، به قصد مطالعه شکلی داستان¬های کوتاه دفاع مقدس، چهل و سه داستان کوتاه از یازده مجموعه داستان برجسته در دو دهه شصت و هفتاد، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی بررسی و تحلیل شده است. در بررسی هر اثر داستانی، شاخصه¬های متعددی مثل پیرنگ، شخصیت، زاویه دید، صحنه، لحن، دورنمایه و موضوع، آغاز و انجام داستان¬ها و زبان آثار، به عنوان عناصر شکلی داستان¬ها مطمح نظر بوده است.حاصل این پژوهش، بیان می¬کند نویسندگان با اندوختن تجربیات فنی و تکنیکی توانسته¬اند علی¬رغم یکسویه نگری و مثبت اندیشی نسبتاً محض و ناتوانی نسبی در نگاه فنی به موضوعات داستانی در دهه¬ی هفتاد، زمینه را برای آفرینش داستان¬های مدرن با بکارگیری شیوه¬های روایی تازه و متنوع، پرداختن به موضوعات جدید، توجه به اهمیت پرورش عناصر داستانی در حوزه دفاع مقدس فراهم سازند. همچنین، در سالهای دورتر از جنگ، تنوع مضامین و نگاه های منفی به جنگ نیز بازتاب بیشتری در داستان¬ها یافته است.

سعدی شیرازی به عنوان استاد غزل عاشقانه در شعر فارسی شناخته می شود و فخرالدین عراقی یکی از نام برداران حوزه شعر و غزل عرفانی به شمار می آید. مقایسه این دو شاعر گرانقدر از حیث قالب و محتوای شعرشان خود می تواند منظره ی جذابی را در پیش چشم پژوهندگان و علاقه مندان ادب فارسی بازگشاید. هر چند که برخی بر جنبه های جسمانی و زمینی عشق در غزلیات سعدی پای فشرده اند، باز به نظر می رسد که کمتر غزلی را در مجموعه غزلیات سعدی بتوان یافت که یکسره از جنبه های عرفانی و لاهوتی عشق خالی باشد. نگارنده بر همین اساس کوشیده تا ضمن واکاوی در مضامین غزلیات سعدی، اندیشه و باور سعدی را در باب مقوله عشق کشف نماید و سپس با مقایسه ی آن با مضامین غزل های فخرالدین عراقی، میزان تأثیر و تأثر ناشی از توارد و نیز تقابل و تقارب ذهنی و زبانی این دو را با یکدیگر نشان دهد. چرا که تاکنون تألیف مستقلی در این باب به عرصه ظهور نرسیده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.