نام پژوهشگر: فاطمه اسدی گرگانی
مریم اخوتی فاطمه اسدی گرگانی
پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، وضعیت استفاده از شبکه اینترنت توسط اعضاء هیات علمی دانشگاههای علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی را بررسی می نماید. از بین 2761 عضو هیات علمی سه دانشگاه مذکور، 365 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای - تصادفی بعنوان نمونه پژوهش تعیین گردیدند. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردیده است . حدود 84 درصد از افراد نمونه، پرسشنامه ها را تکمیل و عودت دادند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون مجذور x2 و t-student و به کمک نرم افزار spss انجام شده است . یافته های پژوهش نشان می دهد که حدود 1/5 (20/7 درصد) از افراد نمونه از شبکه اینترنت استفاده می نمایند که 79/6 درصد از آنها بدون واسطه با شبکه کار می کنند. درصد استفاده کنندگان از شبکه رابطه معنی داری وجود ندارد (x20/36). همچنین بیشترین درصد استفاده کنندگان (27/8 درصد) سابقه کاری کمتر از 5 سال دارند. بر طبق آزمون t، میانگین سابقه کار در دو گروه اختلاف معنی داری ندارد (t1/35). استادان بیش از سایر گروههای رتبه های علمی از اینترنت استفاده می نمایند (28/6 درصد). در این پژوهش بین وضعیت استفاده و رتبه علمی رابطه ای مشاهده نشده است ، بدین ترتیب فرضیه پژوهش تایید نمی گردد. در ضمن، صرفا 22/6 درصد از افراد به این شبکه دسترسی دارند و دسترسی از عوامل موثر بر استفاده می باشد (x23/42). دانشگاه محل خدمت 29/8 درصد از افراد مورد بررسی برای اعضاء هیات علمی خود دسترسی را فراهم ساخته است و 23/4 درصد نیز از طریق مرکز تحقیقات ریاضیات و فیزیک نظری به اینترنت دسترسی پیدا کرده اند. بیش از نیمی از افراد (58/7 درصد) در حد متوسط با شبکه آشنا هستند و 49/6 درصد از آنها با استفاده از کمک دوستان و همکاران خود نحوه کار با شبکه را آموخته اند. از بین خدمات متنوع اینترنت ، پست الکترونیکی (93 درصد) و پس از آن وب (75/6 درصد) بیش از سایر خدمات در دسترس قرار دارند، همچنین این دو سرویس اینترنت به ترتیب (91/5 درصد) و (72/3 درصد) بیشتر از دیگر خدمات شبکه مذکور مورد استفاده قرار می گیرند. درصد بالایی (45/4 درصد) از افرادی که به پست الکترونیکی دسترسی دارند مدت 12-23 ماه از دسترسی آنها می گذرد در حالی که اکثر کسانی که وب را در دسترس دارند کمتر از 6 ماه از دسترسی آنها می گذرد. همچنین 57/1 درصد از پست الکترونیکی و 33/3 درصد نیز از وب هر روز استفاده می کنند و بطور کلی، حدود 73 درصد از استفاده کنندگان در هر بار استفاده بین 30 تا 60 دقیقه وقت صرف می نمایند. استفاده کنندگان از شبکه اینترنت بیشتر برای کارهای پژوهشی (88/2 درصد) و سپس برقراری ارتباط با همکاران خود در خارج از کشور (66/7 درصد) استفاده می نمایند و حدود 55 درصد از آنها با استفاده از اینترنت در حد متوسط به هدف خود دست پیدا کرده اند، همچنین نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در هر دو گروه استفاده کننده و غیر استفاده کننده کتابخانه ها (حدود 93 درصد) و کنفرانسها (80/4 درصد) بیش از سایر مجراهای اطلاعاتی برای روزآمد نگهداشتن اطلاعات بکار می روند. از نظر افراد مورد پژوهش مهمترین عامل موثر بر عدم استفاده، عدم دسترسی (66 درصد) و اشکال در خط مخابرات و ارتباطات (42/5 درصد) می باشد در پایان پیشنهاداتی چون برگزاری کارگاه ها و کلاسهای آموزشی در جهت ارتقاء سطح آگاهی اعضاء هیات علمی نسبت به اینترنت ، فراهم نمودن دسترسی و امکان استفاده با هزینه مقرون به صرفه و ارتقاء سطح کیفی خطوط ارائه گردیده است .
فاطمه نبوی فاطمه اسدی گرگانی
از جمه ابزارهای بازیابی اطلاعات در اینترنت موتورهای جستجو وابر موتورهای جستجو هستند. ابرموتورهای جستجو از خود پایگاه اطلاعاتی ندارند و سوالات کاربران را همزمان به چندین موتور جستجو و راهنما در وب ارسال می کنند. برخی از محققان و شرکت های اداره کننده ابر موتورهای جستجو معتقدند که جستجو از طریق ابرموتورهای جستجو به نتایج مرتبط تری منتهی می شود این پژوهش برای تایید یا رد این گفته د ر زمینه کتابداری و اطلاع رسانی انجام شد. 12 ابرموتور جستجوی عمده وب که در تاریخ 11 سپتامبر سال 2000 میلادی در سایت www.searchenginewatct.com معرفی شده بود برای این منظور در نظر گرفته شد. از سوی دیگر کلید واژه های عناوین مقالات ترجمه شده منتشر شده در مجلات کتابداری و اطلاع رسانی در سال 1378 استخراج شده و در گروههای موضوعی ارائه شده از طرف lisa گروه بندی شدند. سپس این کلید واژه ها در ابرموتورهای جستجوی مورد بررسی و جستجو قرار گرفتند و 10 منبع اول بازیابی شده از هر موتور جستجو برای ارزیابی انتخاب شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که حتی با استفاده از بهترین ابرموتورهای جستجو تنها حدود 30 درصد از منابع بازیابی شده از اینترنت در زمینه کتابداری و اطلاع رسانی مرتبط هستند. همچنین یافته های حاکی از آن است که از موتورهای جستجوی c4 بیشترین تعداد منابع وب را در گروههای موضوعی مختلف از ابرموتورهای جستجو c/net به دست آمد . در نگاه دقیق تر بیشترین تعداد منابع وب بازیابی شده از ابر موتورهای جستجوی مورد بررسی در گروه موضوعی تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و بیشترین درصد منابع مرتبط بازیابی شده از ابر موتورهای جستجوی مورد بررسی نیز در همین گروه به دست آمد.