دانه های روغنی پس از غلات، دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می دهند، در این میان گیاه کلزا با نام علمی brassica napus l.) ( به عنوان یکی از مهمترین گیاهان روغنی در سطح جهان مطرح می باشد. یکی از اهداف اصلاحی کلزا، دستیابی به عملکرد بالاست که با توجه به اهمیت برآورد ترکیب پذیری عمومی (gca)، ترکیب پذیری خصوصی (sca)، اجزای واریانس ژنتیکی و هتروزیس، آزمایشی دوساله بر اساس روش تلاقی لاین × تستر با هفت لاین و سه تستر در مرکز تحقیقات دیم سرارود اجرا گردید. 10 والد به همراه 21 هیبرید حاصل از آن ها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار و در دو شرایط تنش و عدم تنش رطوبتی در سال زراعی 1389-1388 از نظر 13 صفت، مورد ارزیابی قرار گرفتند. معنی دار شدن میانگین مربعات ژنوتیپ ها در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات در هر دو شرایط رطوبتی، تجزیه لاین × تستر را موجه ساخت. نتایج مقایسه میانگین صفات، نشان داد که در میان والدین، رقم rgs003 و تستر option500 در هر دو شرایط رطوبتی و همچنین هیبریدهای rgs003×option500 و rgs003×opera، به ترتیب در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی، بیشترین میزان عملکرد دانه را داشتند. رقم rgs003 در هر دو شرایط و تسترهای option500 و opera، به ترتیب در شرایط غیرتنش و تنش رطوبتی، دارای بیشترین میزان ترکیب پذیری عمومی و همچنین هیبریدهای magent×opera و ceres×parade، نیز بیشترین میزان ترکیب پذیری خصوصی را برای صفت عملکرد دانه در شرایط غیرتنش و تنش رطوبتی از خود نشان دادند. تجزیه لاین × تستر، حاکی از وجود اثرات افزایشی و غالبیت ژن ها در کنترل صفات مورد بررسی در هر دو شرایط رطوبتی بود. اثرات غالبیت ژن ها در صفات تعداد روز تا شروع گلدهی، ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، محتوای آب نسبی برگ و نشت یونی در هر دو شرایط رطوبتی، مبین کارا بودن روش های مبتنی بر هیبریداسیون و اثر افزایشی ژن ها، نشان دهنده بازده بالای انتخاب برای صفات روز تا رسیدگی و تعداد شاخه فرعی در شرایط غیرتنش و میزان آب نسبی از دست رفته و آب نگهداری شده در برگ های جداشده در شرایط تنش رطوبتی بود. همچنین اثرات توام افزایشی و غالبیت ژن ها، اثر بخش بودن روش های مبتنی بر دورگ گیری و انتخاب در نسل های در حال تفکیک را برای صفات طول غلاف و وزن هزاردانه در هر دو شرایط رطوبتی توجیه کرد. بیشترین سهم از ایجاد واریانس کل برای صفت عملکرد دانه در هر دو شرایط رطوبتی، مربوط به اثر متقابل لاین×تستر بود. همچنین در هر دو شرایط رطوبتی، هیبرید ceres×parade، دارای بیشترین مقدار هتروزیس نسبت به میانگین والدین و والد برتر در صفت عملکرد دانه بود

به منظور بررسی پایداری 15 ژنوتیپ گلرنگ تهیه شده از معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (ایستگاه سرارود)، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار، طی 2 سال زراعی 88-87 و 89-88 در 6 محیط در مزرعه تحقیقاتی این معاونت و دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. ژنوتیپ ها از نظر صفات عملکرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه در قوزه، تعداد قوزه در بوته، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع، تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد روز تا پایان گلدهی و تعداد روز تا رسیدن مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب برای تمامی صفات انجام شد. تفاوت معنی داری برای اکثر صفات مورد اندازه گیری مشاهده شد. مقایسه میانگین عملکرد به روش دانکن در سطح 01/0 نشان داد که بیشترین میانگین های عملکرد مربوط به ژنوتیپ های شماره 3، 11، 4، 14، 2 و 8 در محیط های 1، 2، 3، 4، 5 و 6 بود. از نظر وزن هزاردانه، ژنوتیپ 2، تعداد دانه در قوزه، ژنوتیپ 12، تعداد قوزه در بوته، ژنوتیپ 5، تعداد شاخه فرعی، ژنوتیپ 13، ارتفاع، ژنوتیپ 1، تعداد روز تا شروع گلدهی، ژنوتیپ 15، تعداد روز تا پایان گلدهی، ژنوتیپ 12 و تعداد روز تا رسیدن، ژنوتیپ 1، بیشترین میانگین را داشتند. نتایج تجزیه پایداری با آماره های واریانس محیطی، ضریب تغییرات فنوتیپی، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، شاخص برتری، شاخص قابلیت تحمل، شاخص سازگاری هندسی، قابلیت اطمینان عملکرد و ضریب تشخیص به همراه میانگین عملکرد نشان داد که ژنوتیپ های شماره 3، 5 و 14 دارای عملکرد بیشتر از میانگین کل و پایدار می باشند. همچنین نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون به روش ابرهارت و راسل، ژنوتیپ های شماره 5، 6 و 13 را به عنوان ژنوتیپ های پایدار و دارای عملکرد بیشتر از میانگین کل معرفی کرد. تجزیه پایداری به روش ammi نشان داد که اثرات ژنوتیپ، محیط و ژنوتیپ × محیط بسیار معنی دار بودند. با تجزیه اثر ژنوتیپ × محیط، مولفه اصلی اول در سطح 01/0 معنی دار شد و 72/76% از مجموع مربعات اثر متقابل، مربوط به این مولفه بود. بر اساس نتایج به دست آمده از این روش، ژنوتیپ شماره 3 دارای پایداری اختصاصی با محیط 1، ژنوتیپ شماره 9 دارای پایداری اختصاصی با محیط 5 و ژنوتیپ شماره 10 دارای پایداری اختصاصی با محیط 6 بود. ژنوتیپ های شماره 1، 12، 14 و 15 دارای پایداری اختصاصی با محیط 2 بودند. ژنوتیپ های 5 و 13 دارای پایداری عمومی بالا برای تمام محیط ها بودند. با محاسبه آماره asv مشخص شد که ژنوتیپ های 4، 5، 6، 13 و 14 برای همه محیط ها پایداری نشان دادند. تجزیه پایداری به روش ناپارامتری نشان داد که ژنوتیپ های 1، 3، 5 و 14 با عملکرد بیشتر از میانگین کل، برای همه محیط ها پایدار بودند. در بین تمامی روش های استفاده شده در این بررسی، ژنوتیپ های شماره 5 و 13، بعنوان ژنوتیپ های پایدار شناسایی شدند. بر اساس نتایج بدست آمده از همبستگی بین روشهای مختلف پارامتری و ناپارامتری، می توان تنها از یکی از پارامترهایی که دارای همبستگی بسیار قوی و مثبت با یکدیگر هستند، استفاده کرد.

آفتابگردان helianthus annuus l.)) یکی از مهم ترین گیاهان روغنی به شمار می آید. در دو دهه گذشته روش های مختلفی شامل اندام زایی و جنین زایی سوماتیکی برای باززایی آفتابگردان به کار گرفته شده است. در پژوهش حاضر، توانایی تولید جنین های سوماتیکی از جنین های نابالغ، تأثیر ترکیب محیط روی تکثیر شاخه های جانبی از قطعات میانگره گیاهچه های کشت بافتی دو هیبرید پرمحصول ایرانی آفتابگردان و تولید بذر مصنوعی از این دو ریزنمونه مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایشات در آزمایشگاه کشت بافت مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار اجرا شد. جنین های سوماتیکی در دو هیبرید به صورت مستقیم در محیط حاوی mg/l ba 2 و mg/l naa 0/25 به تعداد بیش تر و با سرعت بیش تر ظاهر شدند. افزایش غلظت هورمون ها در محیط سبب تشکیل کالوس، گل دهی و شیشه ای شدن قطعات میانگره شده و تکثیر شاخه های جانبی در هیبریدآذرگل در محیط حاوی mg/l ba 0/5 و در هیبرید فرخ در محیط فاقد تنظیم کننده های رشد نسبت به سایر ترکیبات محیطی تعداد شاخه های جانبی بیش تری ایجاد کرد. جنین های سوماتیکی و نوک شاخه ها با استفاده از آلژینات سدیم سه درصد و کلرید کلسیم 100 میلی مولار کپسوله شدند. کاربرد مواد غذایی و تنظیم کننده های رشد موجب بهبود رشد ریزنمونه های کپسوله گردید و با افزایش مدت زمان نگهداری بذرهای مصنوعی در دمایc 4 جوانه زنی و رشد گیاهچه ها در تمام ریزنمونه ها کاهش پیدا کرد که این کاهش در ریزنمونه های کپسوله نشده بیش تر بود. باززایی بذرهای مصنوعی در شرایط بیرون شیشه ای به شدت تحت تأثیر حضور مواد غذایی در ماتریکس آلژینات قرار گرفت. بین ریزنمونه های به کاربرده شده جهت تولید بذر مصنوعی، اختلاف چندانی مشاهده نشد بنابراین تولید بذر مصنوعی از طریق ریزنمونه های رویشی می تواند در تناوب با استفاده از جنین های سوماتیکی جهت تولید بذر مصنوعی در آفتابگردان قرار گیرد.