توزیع متعادل امکانات و خدمات برای از بین بردن تفاوت های منطقه ای و ایجاد تعادل در سطح منطقه، از اصول قابل توجه در ادبیات برنامه ریزی منطقه ای است. از طرفی، در کنار توسعه ملی و همه جانبه، توسعه مناطق به منظور استفاده از قابلیت ها و امکانات آن ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. پایان نامه حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی با هدف تحلیل و سطح بندی درجه توسعه یافتگی شهرستان های کلان منطقه ای آذربایجان انجام یافته است. دادههای ااین پژوهش از روش اسنادی و استفاده از سالنامه های آماری کشوری و استانی آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل بدست آمده است. شهرستان های کلان منطقه ای آذربایجان، در 8 شاخص مختلف بر اساس آمار سال 1390 (با تأکید بر شاخص های زیربنایی، کشاورزی، آموزشی، بهداشتی- درمانی، خدمات عمومی، اقتصادی، فرهنگی و حمل و نقل) انتخاب شده و با استفاده از مدل چند معیار تاپسیس از لحاظ توسعه یافتگی مورد بررسی و رتبه بندی شده و برای هرکدام از شاخص ها یک نقشه خروجی برای مشخص کردن وضعیت سطوح توسعه یافتگی شهرستان های کلان منطقه آذربایجان با استفاده از نرم افزارarc gis ترسیم شده بدست آمده است. نتیجه حاکی از آن است که در پنج معیار توسعه یافته، نسبتاً توسعه یافته، در حال توسعه، نسبتاً محروم و محروم تقسیم بندی شده است، در این میان در شاخص زیربنایی شهرستان های نیر توسعه یافته ترین و شهرستان چاراویماق محرومترین در شاخص کشاورزی بوکان توسعه یافته و خداآفرین محروم در شاخص آموزشی شهرستان تبریز توسعه یافته و شهرستان خداآفرین محروم در شاخص بهداشتی – درمانی شهرستان ماکو توسعه یافته و شهرستان خداآفرین محروم در شاخص خدمات عمومی شهرستان تبریز توسعه یافته ترین و شهرستان نمین محروم ترین در شاخص اقتصادی شهرستان اردبیل توسعه یافته و چایپارا محروم در شاخص فرهنگی شهرستان تبریز توسعه یافته ترین و شوط محروم ترین در شاخص حمل و نقل شهرستان گرمی توسعه یافته و شهرستان میاندوآب محروم ترین شاخته شده اند. بر اساس یافته های این پژوهش، عدم تعادل و نابرابری شهرستان های منطقه ای آذربایجان، از لحاظ برخورداری در همه شاخص ها مشاهده می شود و این نیازمند توجه بیش از حد در کلان منطقه ای آذربایجان را نشان می دهد.