پژوهش حاضر باهدف بررسی اثرات تغذیه سطوح مختلف پودر گیاه مرزه خوزستانی در جیره بر ویژگی های منی و غلظت مواد واکنش دهنده با اسید تیوباربیتوریک (tbars) بعنوان شاخص پراکسیداسیون لیپید در بافت بیضه خروس های بومی اصفهان انجام شد. تعداد 36 قطعه خروس بومی اصفهان در سن 40 هفتگی به طور تصادفی درون قفس های انفرادی قرار گرفتند. خروس ها با استفاده از روش مالش شکمی و به مدت دو هفته به انزال گیری عادت داده شدند و سپس به سه گروه 12 تایی (هر گروه با سه تکرار) تقسیم شدند. گروه شاهد روزانه 100 گرم جیره پایه (بدون افزودنی) دریافت کرد و به جیره سایر تیمارها به ترتیب سطوح 20 و 40 گرم در کیلوگرم پودر گیاه مرزه خوزستانی، به مدت هشت هفته افزوده شد. در پایان هر هفته نمونه های منی چهار خروس هر تکرار باهم مخلوط شد و برای بررسی ویژگی های منی (حجم منی، درصد جنبایی، زنده مانی، ناهنجاری، سلامت غشاء پلاسمایی، غلظت اسپرم، غلظت کل اسپرم و غلظت کل اسپرم های متحرک، زنده و بهنجار با غشاء پلاسمایی سالم) مورد استفاده قرار گرفت. در پایان هفته ی هشتم خروس ها کشتار شدند و غلظت tbars به طور تصادفی در بافت بیضه 18 خروس (شش خروس برای هرتیمار) مورد ارزیابی قرار گرفت. غلظت tbars در بافت بیضه تحت تأثیر سطوح جیره ای پودر گیاه مرزه خوزستانی قرار نگرفت (05/0 <p). حجم مایع منی، درصد زنده مانی، سلامت غشاء پلاسمایی، غلظت کل اسپرم و غلظت کل اسپرم های متحرک، زنده و بهنجار با غشاء پلاسمایی سالم درتیمارهای دریافت کننده پودر گیاه مرزه خوزستانی به طور معنی داری بالاتر از گروه شاهد بود (05/0 >p). همچنین درصد ناهنجاری اسپرم برای خروس های تغذیه شده با جیره حاوی پودر مرزه کمتر از گروه شاهد بود (05/0 >p). درصد جنبایی اسپرم در تیمار دریافت کننده 40 گرم در کیلوگرم پودر گیاه مرزه خوزستانی بالاتر از سایر گروه ها و در تیمار دریافت کننده 20 گرم در کیلوگرم پودر گیاه مرزه خوزستانی بالاتر از گروه شاهد بود (05/0 >p). غلظت اسپرم تحت تاثیر سطوح جیره ای پودر گیاه مرزه خوزستانی قرار نگرفت (05/0 <p). درصد سلامت غشاء پلاسمایی اسپرم با افزایش مدت زمان مصرف جیره حاوی پودر مرزه روند افزایشی داشت به طوری که در تیمار دریافت کننده 40 گرم در کیلوگرم پودر گیاه مرزه خوزستانی در هفته های 2، 3، 6، 7 و 8 و تیمار دریافت کننده 20 گرم در کیلوگرم پودر گیاه مرزه خوزستانی در هفته های 2، 3 و 7 بالاتر از گروه شاهد بود (05/0 >p). نتیجه گیری شد که پودر گیاه مرزه خوزستانی در حداقل سطح 20 گرم در کیلوگرم جیره می تواند منجر به بهبود صفات منی خروس های بومی اصفهان شود.

غشای سلول اسپرم گاو حاوی نسبت بالایی از اسیدهای چرب غیر اشباع است به همین دلیل مستعد تولید رادیکال های آزاد می باشد. از آنجائیکه رادیکال های آزاد اثرات مخربی بر تحرک و باروری اسپرم دارند، استفاده از ترکیبات آنتی اکسیدان در نگهداری اسپرم ضروری است. برگ زیتون غنی از ترکیبات فنلی و اولئوروپئین است که ویژگی های آنتی اکسیدانی دارند. هدف این مطالعه مقایسه اثر آنتی اکسیدانی عصاره برگ زیتون با ویتامین های cوeدر اسپرم سرد شده گاو می باشد. در این مطالعه، اسپرم از قسمت دم اپیدیدیم بیضه ده راس گاو نر نژاد هولشتاین جمع آوری شد و با افزودن رقیق کننده تخم مرغ و سیترات سدیم حاوی عصاره برگ زیتون و یا ویتامن های e و c رقیق شد. عصاره برگ زیتون در سه غلظت 5/0 ، 1 و2 میلی گرم بر میلی لیتر استفاده شد. به تیمار شاهد هیچ ماده آنتی اکسیدانی اضافه نشد در حالیکه تیمارهای ویتامین های e وc هرکدام حاوی 2 میلی گرم بر میلی لیتر از این ویتامین ها بود. میزان تحرک اسپرم و سلامت غشای اسپرم و غلظت مواد واکنش دهنده با اسید تیوباربیتیک (tbars) به عنوان شاخص پراکسیداسیون لیپیدی در زمان های مختلف 0، 6، 24 و 48 ساعت بررسی شد. نتایج نشان داد که عصاره برگ زیتون در سه غلظت استفاده شده تحرک اسپرم را به طور معنی داری کاهش داد(p<0.05). در حالیکه ویتامین های e و cتغییر معنی داری در تحرک اسپرم در مقایسه با گروه شاهد ایجاد نکردند(p>0.05). سلامت غشای اسپرم در ساعت های 0، 6، 24 و48 ساعت در تیمارهای حاوی عصاره برگ زیتون و ویتامین c تفاوت معنی داری با گروه شاهد نداشت(p>0.05) در مقابل ویتامین e سبب بهبود سلامت غشا در مقایسه با سایر تیمارها شد(p<0.05). غلظت مواد واکنش دهنده با اسید تیوباربیتوریک در تیمار حاوی 2 میلی گرم در میلی لیتر عصاره برگ زیتون 6 و 24 ساعت پس از نگهداری، به طور معنی داری کمتر از گروه شاهد و سایر تیمارها بود(p<0.05). این پژوهش نشان داد که عصاره برگ زیتون حاوی اولئوروپئین اثر منفی روی تحرک اسپرم گاو داشت. هرچند غلظت 2میلی گرم بر میلی لیتر این عصاره سبب کاهش غلظت tbars دراسپرم گاو شد ولی تأثیر معنی داری بر سلامت غشای اسپرم نداشت.