غده آدرنال از غدد مهم درون ریز بدن می باشد که در کنار کلیه ها قرار گرفته و نقش حیاتی مهمی در زندگی حیوان دارد. حیوانات آزمایشگاهی از جمله خرگوش، همستر و خوکچه هندی در مطالعات علوم پایه دارای اهمیت می باشند. ناحیه کپسول غده آدرنال در هر سه حیوان، از بافت همبند کلاژنی و فاقد سلول عضل? صاف تشکیل شده است. ضخامت کپسول در همستر نازکتر است. مویرگهای بیشتری در کپسول خوکچه هندی وجود دارد. در خرگوش، غده آدرنال با فاصله ای در مجاورت ناف کلیه قرار دارد، ولی در همستر، غده آدرنال در قطب قدامی کلیه و بر روی آن قرار گرفته است. محل قرارگیری غده آدرنال در خوکچه هندی با فاصله کمی در قسمت قدامی و مدیال کلیه ها می باشد. در هر سه گونه آدرنال چپ از آدرنال راست بزرگتر بوده و شکل آدرنال چپ در خرگوش لوبیایی و آدرنال راست برگی شکل است. هر دو آدرنال در همستر تخم مرغی شکل است. آدرنال راست در خوکچه لوبیایی شکل بوده و سمت چپ آن لوبیایی کشیده می باشد. کورتکس آدرنال در خرگوش و همستر دارای سه لایه و در خوکچه هندی چهار لایه مشخص می باشد. لایه های گلومرولوزا، فاسیکولاتا و رتیکولاریس در هر سه حیوان مشاهده می شود، ولی لایه اینتر مدیا تنها در خوکچه هندی دیده می شود. لایه های کورتکس در خرگوش طویل تر و در همستر کوتاه تر می باشد. در خرگوش ضخامت این لایه 5/2397میکرون و در همستر 669 میکرون می باشد . سلولهای لایه گلومرولوزا در خرگوش استوانه ای بلند و در خوکچه هندی، استوانه ای کوتاه و در همستر مکعبی است. در لایه فاسیکولاتا، حالت واکوئله در خوکچه هندی بیشتر از خرگوش و همستر است. سیتوپلاسم سلولهای رتیکولاریس در همستر تیره تر و ائوزینوفیلی تر می باشد. میزان رنگ دانه های لیپوفوشین در رتیکولاریس خوکچه هندی بسیار بیشتر می باشد. مدولا در خوکچه، طویل و باریک، در همستر تخم مرغی شکل و در خرگوش بیضی شکل است. طناب های سلولی کورتیکالی در مدولای خرگوش بیشتر از خوکچه هندی بوده و در همستر دیده نمی شود .

با توجه به ارزش اقتصادی بالای پرورش شترمرغ و به جهت ارتقاء این صنعت و افزایش بهره وری آن در کشور، انجام تحقیقات کاربردی و پایه از جمله شناخت دقیق ساختارهای بافتی ارگان های بدن این حیوان به خصوص دستگاه گوارش ضروری به نظر می رسد. زبان پرنده همراه با ارگان های دیگر دستگاه گوارش نقش مهمی در تغذیه پرنده دارد. در مقایسه با سایر پرندگان، زبان شترمرغ بسیار کوتاه بوده و در بخش خلفی حفره دهان قرار دارد. باتوجه به تفاوت تغذیه در شترمرغ تکامل ساختار بافتی این ارگان در سنین مختلف دوران جنینی در شترمرغ مورد مطالعه قرار می گیرد. تعداد 12 عدد تخم شترمرغ نطفه دار سالم از مزرعه پرورش شترمرغ توس در مشهد در سنین 22 ، 26 ، 30، 36 روزگی جنینی و سه قطعه جوجه یک روزه تهیه و به آزمایشگاه بافت شناسی منتقل گردید. جهت بررسی بافت‎شناسی مقاطعی از کل زبان گرفته شد. بعد از انجام مراحل تهیه نمونه بافتی، لام‎های بافتی با رنگ معمولی هماتوکسیلین و ائوزین و رنگ آمیزی های اختصاصی پاس ، ماسون تری کروم و آلسین بلو رنگ آمیزی شدند و در مرحله آخر بوسیله میکروسکوپ نوری دوربین‎دار مطالعه و بعد از تهیه تصاویر بافتی نتایج مطالعه مقاطع بافتی نشان داد: بافت پوششی زبان در 22 روزگی تشکیل شده است که در سطح پشتی و شکمی از نوع سنگفرشی مطبق غیر شاخی است. در سنین 26و30 ، 36و جوجه‎ی 1 روزه نوع بافت پوششی تغییر نکرد تنها به ضخامت آن افزوده شد. برجستگی های ناهموار سطح زبان نیز تنها در 22 و 26 روزگی مشاهده شد. همواره ضخامت بافت پوششی در سطح پشتی بیشتر از سطح شکمی به نظر می‎رسید. از روز 22 بافت پیوندی مشاهد شد که از نوع مزانشیمی بود و تا جوجه ی یک روزه تکامل یافت. این حالت در مورد عضلات مخطط زبان نیز صادق است. شروع تشکیل غدد از 30 روزگی بوده و تا 1 روزگی به حداکثر تمایز خود رسید. پاسخ هیستوشیمیایی غدد به رنگ‎آمیزی های پاس و آلسین بلو مثبت بوده و این پاسخ به آلسین بلو شدید تر بود که نشان بیشتر بودن موسین های اسیدی در ترشحات غدد دارد .غضروف و پری کندریوم از 22 روزگی مشاهده شد و ابتدا ازسه قطعه تشکیل شده بود و تا جوجه یک روزه به حداکثر تمایز خود رسید. واژهای کلیدی: بافت شناسی، شترمرغ، تکامل، جنین، زبان

(استریولوژی): باتوجه به اینکه مقدار sig کل آزمون ها کمتر از سطح آزمون 05/0 است، لذا می توان نتیجه گرفت که میانگین متغیر ها در طول دوره های مختلف رشد برابر نیستند و با افزایش سن سیر صعودی متوسط حجمی و چین های مخاطی را داریم. در بررسی متوسط درصد حجمی هر بخش از روده نیز نسبت به کل حجم روده درهر سن لاروی نشان داد، که روده مارپیچ به نسبت حجم کل روده بیشترین رشد حجمی و رکتوم کمترین رشد حجمی را در همه سنین لاروی بطور مشخص نشان می دهد. این قضیه در مورد چینهای مخاطی نیز صدق می کند.