امروزه کتابخوانی و مطالعه به عنوان یک رفتار فرهنگی شناخته شده است زیرا توجه به آن موجبات بالندگی، رشد و کاهش فقر فرهنگی در جامعه می شود. میزان مطالعه از شاخص های مهم توسعه اجتماعی و فرهنگی است که اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست. پژوهش حاضر نیز با هدف شناخت عوامل موثر بر میزان مطالعه غیردرسی، در بین شهروندان باسواد 15-64 ساله شهر نایین است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایش صورت گرفته است. داده های مورد نیاز تحقیق از طریق پرسشنامه محقق ساخته به دست آمده و در بین 194 نفر از شهروندان باسواد 15-64 ساله شهر نایین به روش نمونه گیری سیستماتیک توزیع و از طریق برنامه spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از آزمون های t، f، همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره برای تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که میزان مطالعه غیردرسی در شهر نایین به طور متوسط20دقیقه در روز می باشد. در این میان پسران بیش از دختران، مجردین بیش از متأهلین و غیرشاغلین بیش از شاغلین مطالعه غیردرسی دارند. هم چنین متغیرهای مطالعه غیردرسی والدین، رضایت از کتابخانه، گرایش به مطالعه و فرهنگ شفاهی همبستگی مثبت و معناداری با مطالعه غیردرسی داشتند. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای فرهنگ شفاهی وگرایش به مطالعه بیشترین اثر را در تبیین میزان واریانس متغیر مطالعه غیردرسی دارند که 13% از تغییرات مربوط به واریانس متغیر میزان مطالعه غیردرسی از طریق متغیرهای فوق تبیین شده است. با توجه به اینکه میزان مطالعه در هر جامعه نشانگر میزان رشد و بالندگی آن جامعه است، بنابراین لزوم توجه و آگاهی اعضای جامعه نسبت به فواید مطالعه و کتابخوانی برای نجات و پیشرفت فرهنگی جامعه اهمیت زیادی دارد.

یک شاخه ازعلم می تواند در حوزه های مختلف مطرح شود و مدیریت دانش یکی از این شاخه ها است. مدیریت دانش رشته ای هر چند نوظهور، اما بسیار گسترده با ابعاد مختلف نظری و کاربردهای عملی فراوان است. علاوه بر این، جذابیت مفاهیم و مباحث مربوط به این رشته و نقش موثر آن در ارتقاء سازمان ها و توسعه اقتصاد دانش بنیان امروز، سبب شده است که متخصصان حوزه های مختلف به آن روی آورند که از جمله مهمترین این گروه ها، متخصصان حوزه های مدیریت، علوم کامپیوتر-سامانه های اطلاعاتی و علم اطلاعات/کتابداری هستند. اما، با توجه به این که شناخت و درک افراد در هر یک از این حوزه ها با یکدیگر متفاوت است، نگاه آن-ها به مدیریت دانش نیز می تواند در عین اشتراک، دارای افتراقاتی باشد. پژوهش حاضر با رویکرد علم سنجی و تحلیل کلیدواژه ها، با هدف بررسی ساختار موضوعی حوزه مدیریت دانش در پایگاه وب آو ساینس اانجام شده است. به دلیل حجم زیاد داده ها، در این پژوهش کلیدواژه های استخراج شده از متون مربوط به سه حوزه اصلی مدیریت دانش (10300 کلیدواژه) مورد بررسی قرار گرفتند. مقایسه موضوعات مربوط به هر یک از سه حوزه براساس هم رخدادی کلیدواژه ها و با بهره گیری از رویکردهای کمی علم سنجی و نرم افزارهای مرتبط انجام گرفت. یافته ها نشان می-دهد که حوزه های "مدیریت"، "علوم کامپیوتر-سامانه های اطلاعاتی" و "علم اطلاعات/کتابداری" به ترتیب بیشترین تعداد مدارک مربوط به مدیریت دانش را دارند. سه نمودار خوشه ای ماحصل سنجش هم رخدادی بین موضوعات پرکاربرد در سه حوزه ی مورد بررسی بدست آمده است. مقایسه ی این نمودارها نشان می دهد حوزه های مدیریت و علم اطلاعات/کتابداری با داشتن 14 خوشه مشترک بیشترین شباهت را به یکدیگر دارند. در حالی-که، حوزه ی سامانه های اطلاعاتی با 28 خوشه متفاوت ، بیشترین افتراق را با دو حوزه دیگر دارد. در بررسی میزان اشتراک کلیدواژه های یک حوزه با حوزه های دیگر، شاخص دربردارندگی کلیدواژه های هر حوزه با حوزه دیگر محاسبه شد. نتایج این مرحله حاکی از این است که حوزه علم اطلاعات/کتابداری بیشترین کلیدواژه های مشترک با دو حوزه دیگر را دارد. هم چنین، با استفاده از نرم افزار تحلیل شبکه، مرکزیت موضوعات سه حوزه بدست آمد و مشخص شد که بیشترین فراوانی موضوعات با مرکزیت بالا مربوط به حوزه ی سامانه های اطلاعاتی و کمترین تعداد مربوط به حوزه علم اطلاعات/کتابداری است. یافته ها هم چنین نشان می دهد که بیشترین شباهت موضوعات با بینابینی بالا، مربوط به حوزه های مدیریت وعلم اطلاعات/کتابداری است.

در جوامع امروزی نتایج پژوهش¬ها اغلب در قالب مقالات، پایان¬نامه¬ها و طرح¬های پژوهشی ارائه می¬شود. پایان¬نامه¬ها، یکی از متون پژوهشی مهم در تولید اطلاعات علمی هستند که نتایج آنها می¬تواند راهگشای بسیاری از مسائل پژوهشی باشد. عرضه پایان¬نامه¬ها در سطحی گسترده به شکوفایی و پرمحتواشدن پایان¬نامه¬ها و کارهای پژوهشی خواهد انجامید؛ به گونه¬ای که دانشجویان وقتی بدانند کارشان در سطح وسیعی عرضه می¬شود، می¬کوشند اثری پرمحتوا و دقیق ارائه کنند. همچنین، افزایش دسترسی به پایان¬نامه¬ها سبب می¬شود، دانشجویان و محققان، منابع پژوهشی بیشتری در دست داشته ¬باشند و در نتیجه، تحقیقات پرثمرتر و دقیق¬تری انجام-دهند. از این¬رو، انتظار می¬رود که نتایج این تحقیقات به نحو مقتضی در دسترس عموم قرار گیرد تا شاهد برخورداری از مزایای عمومی سازی یافته¬های تحقیق در جامعه علمی باشیم. مسئله¬ای که اکنون مطرح است این است که با توجه به رشد روز افزون پایان¬نامه¬ها و با توجه به اهمیت مطالب اکثر پایان¬نامه¬ها در پیشرفت و توسعه علم چرا آنطور که باید به مسئله استخراج مقاله از پایان¬نامه¬ها به ویژه در حوزه علم اطلاعات ودانش¬شناسی در ایران کم توجه شده است.

امروزه ارزیابی ارتباط علم و فناوری و ردیابی و ترسیم انتقال دانش از علم به فناوری و برعکس، به یکی از مسائل بسیار مهم برای فهم سوالات مربوط به سیاست¬گذاری علم و فناوری تبدیل شده است. هرچند در سطح دنیا با استفاده از روش¬های گوناگون، رابطه علم و فناوری مورد مطالعه قرار گرفته، در کشور ما توجهی به این موضوع نشده است. از این¬رو، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان استناد مقالات، به عنوان نماینده علم حوزه شیمی ایران به پروانه¬های ثبت اختراع، به عنوان نماینده فناوری، از جنبه روابط استنادی معکوس است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی – پیمایشی است و از روش¬های معمول علم¬سنجی برای انجام آن استفاده شده است. جامعه پژوهش را کلیه مقالات تمام متن علمی- پژوهشی حوزه شیمی ایران نمایه شده در بانک اطلاعات نشریات کشور و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی بین سال¬های 1381 تا 1390 تشکیل می¬دهد که 3268 عنوان بوده است. تجزیه و تحلیل داده-های پژوهش از طریق آزمون¬های آماری مجذور کا و رسم نمودارهای پراکندگی با استفاده از نرم افزارهای اس. پی. اس. اس. و اکسل صورت گرفته است. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که رشد مقالات ایرانی حوزه شیمی و همچنین فهرست ارجاعات مقالات این حوزه، در طول دوره مورد بررسی از رابطه نمایی مثبت تبعیت کرده است. از دیگر یافته¬های پژوهش این است که با وجود رشد زیاد مقالات و فهرست ارجاعات مقالات این حوزه، میزان استناد مقالات به پروانه¬های ثبت اختراع در طول سال¬های مورد بررسی تغییر محسوسی نکرده است. همچنین یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که بین زبان نشریات و میزان استناد مقالات به پروانه¬های ثبت اختراع رابطه وجود دارد و مقالات فارسی بیشتر از مقالات ایرانی انگلیسی زبان به پروانه¬های ثبت اختراع استناد کرده¬اند. در بررس رابطه بین حوزه و میزان استناد به پروانه¬های ثبت اختراع نیز مشخص شد که در حوزه مهندسی شیمی بیشتر از حوزه شیمی به این دسته از منابع استناد شده است. مقایسه میزان استناد به پروانه¬های ثبت اختراع در مقالات ایرانی نمایه شده در آی. اس. آی با مقالات ایرانی غیر آی. اس. آی حوزه شیمی نیز نشان¬دهنده این است که مقالاتی که در آی. اس. آی. نمایه نشده¬اند بیشتر از مقالات نمایه¬شده در آی. اس. آی. به پروانه¬های ثبت اختراع استناد کرده¬اند.

چکیده: بررسی کمی بروندادهای علمی، یکی از مهم¬ترین شاخص¬های تولید علم شناخته می¬شود، زیرا تعیین ظرفیت تولیدات علمی یک کشور به این شاخص وابسته است. در این میان، سهم کمی و کیفی فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی (به عنوان سرمایه انسانی) در رشد علمی از اهمیت ویژه¬ای برخوردار بوده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین تعداد فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی حوزه های مختلف علمی ("علوم انسانی"، "علوم پایه"، " فنی- مهندسی"و "کشاورزی، منابع طبیعی و دامپزشکی") با تعداد مقالات منتشر شده در مجلات علمی - پژوهشی و علمی - ترویجی ایران بین سال¬های 1380تا 1390 می¬باشد. در این پژوهش، ضمن مطالعه روند تولید مقالات علمی در ایران، بین سال¬های 1380 تا 1390، روند رشد جمعیت فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی در دوره مورد نظر بررسی شده است. پس از آن به رابطه بین دو متغیر موجود در هدف اصلی پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی است. رویکرد به کار گرفته در این پژوهش، بر اساس مطالعات پرایس از پیشگامان علم سنجی است که به مطالعه توزیع داده¬ها بر اساس توابع رگرسیونی می-پردازد. داده¬های مربوط به تعداد مقالات از پایگاه¬های مگ¬ایران، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام استخراج شده است. داده¬های مربوط به تعداد فارغ التحصیلان از سرشمارهای موجود در سالنامه¬های آماری ایران و موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی استخراج گردید. نتایج نشان می¬دهد، در بازه زمانی 1390-1380، تعداد 88558، عنوان مقاله در زمینه-های مختلف علم در 691 نشریه متفاوت منتشر شده است. متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات این حوزه¬ها در طی سال¬های مورد بررسی، برابر با 8/23 درصد است. همچنین تولیدات علمی در طول مدت مورد بررسی افزایشی ده برابری داشته¬اند. نرخ دو برابر شده مقالات علمی در کشور برابر با 40/1 است و این رشد از روند نمایی هندسی با ضریبe0.2 تبعیت می¬کند. نتایج داده¬ها در بخش دوم، جمعیت فارغ التحصیلان حاکی این امر است که، تعداد فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی در حوزه¬های غیر پزشکی، به صورت نمایی، از 12970 نفر در سال 1379 به 40781 مورد در سال ? 1390 افزایش پیدا کرده است. تعیین رابطه بین تعداد مقالات و تعداد فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی نشان می¬دهد که، بین این دو متغیر، رابطه خطی مثبتی وجود دارد و جمعا 255134 نفر (با احتساب تکرار) در نوشتن مقالات علمی در ایران مشارکت داشته¬اند. در نگاه دقیق¬تر به هر یک از حوزه¬های موضوعی می¬توان نتیجه گرفت که رشد جمعیت نویسندگان و هم چنین تولید علم در حوزه¬های مختلف، همگام با رشد فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی است. در پایان، با توجه به نقش موثر فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی، شاخصی مربوط به سرمایه¬گذاری در تحصیلات تکمیلی بر اساس سرانه دانشجویی ارائه شده است.

همکاری علمی یکی از ویژگی های اصلی نظام پژوهشی می-باشد که به سرعت در حال رشد است و همکاری پژوهشی اغلب به عنوان راه حل موثری در دستیابی به دانش و فناوری علمی برای کشورها محسوب می گردد، به طوری که هم نویسندگی و همکاری در نگارش مقالات یکی از شاخص های بررسی اعتبار مقالات علمی می باشد. با توجه به خلاء اطلاعاتی در رابطه با میزان مشارکت نویسندگان مقالات در مجلات داخلی ایران در حوزه فناوری نانو این پژوهش با هدف مطالعه هم نویسندگی در مجلات داخلی ایران در حوزه فناوری نانو از سال 1384 تا 1392 صورت گرفته است. به منظور رسیدن به هدف فوق دو محور از اهداف مورد بررسی قرار گرفته، در محور نخست رشد تعداد مقالات و نویسندگان و رابطه آن با میانگین هم نویسندگی در مجلات داخلی ایران در حوزه فناوری نانو از سال 1384 تا 1392و در محور دوم ساختار شبکه های هم نویسندگی نویسندگان فعال در مقالات مجلات داخلی ایران در حوزه فناوری نانو ایران از سال 1384 تا 1392 مطالعه و بررسی شده است. جامعه پژوهش شامل تمامی مقالات و نویسندگان مقالات 12 مجله منتشر شده در داخل ایران در حوزه فناوری نانو که در مجموع شامل 904 عنوان مقاله با 1646 نویسنده در بازه زمانی 1384تا 1392 (2013- 2005) می باشد. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و کاربردی با رویکرد علم سنجی و با استفاده از آمار توصیفی _ استنباطی و فن تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است. دربررسی ماتریس های هم نویسندگی از نرم افزار راور ماتریس و در تحلیل شبکه هم نویسندگی مقالات نشریات از نرم افزار یو سی نت و بسته مکمل آن یعنی نت دراو استفاده گردیده است.