تحقیق ارائه شد بر این پیش فرض مبتنی است که راه برون رفت از مسائل و مشکلات علوم سکولار، نظریه پردازی و تولید علم کارآمد بر اساس نظریه های ساخته و پرداخته شده از متون دینی و هماهنگ با جهان بینی و فرهنگ جامعه است. بر اساس این پیش فرض این سوال مطرح می شود که چه نظریه ای را می توان بر اساس مبنا یا مبانی شناخت جامعه در قرآن، ساخته و پرداخته کرد که اساس تبیینهای اجتماعی باشد؟ این تحقیق در صدد است در بخش نخست مولفه های پارادایمی علم دینی (اسلامی) را تبیین کند، و در بخش دوم مبانی شناخت جامعه را از آیات قرآن استنباط و استخراج کند و سرانجام بر اساس مولفه های پارادایمی تبیین شده برای علم دینی، و همچنین مبانی استخراج شده برای شناخت جامعه از قرآن، گامی به سوی تولید نظریه ای اجتماعی از قرآن برای فهم و تبیین واقعیتهای اجتماعی بر دارد. در راستای پاسخ دادن به سوال تحقیق از روش ابداعی که از سه بخش تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و روش مبنایی تشکیل می شود، استفاده شد: 1. بخش تفسیر موضوعی شامل شناسایی آیات و روایات، و فهم معنای آیات و روایات است که به تولید داده های تحقیق منجر می شود. 2. تحلیل محتوا، سه مرحله مفهوم پردازی، مقوله بندی و تعیین نقش مقوله ها را شامل می شود که طی آن مفاهیم اجتماعی قرآن استخراج و پس از تفسیر و فهم معنای آنها، مبناهای اساسی شناخت جامعه از بین آنها استنباط می شود. 3. سرانجام بخش فهم مقوله اصلی و ارتباط منطقی و علّی بین مبانی به دست آمده (مقوله ها) است. در این مرحله دنبال فهم سلسله روابطی هستیم که مقولات را به مقوله اصلی مرتبط می کنند. روابط بین مقوله ها بر اساس علل و عوامل، پدیده، زمینه ، شرایط میانجی، استراتژیهای کنش و کنش متقابل و نتایج و پیامدها مشخص می شوند. نتایج به دست آمده عبارتند از: ارتباط انسانها نتیجه تلاش برای رفع نیازهایشان است؛ ارتباط انسان نتیجه رفع نیاز و محرکهای محیطی است؛ ارتباط نتیجه عوامل شناختی انسان است و براساس شناخت به برقراری ارتباط رو می آورد؛ در سطح خرد مسائل احساسی عامل شکل گیری ارتباط می شود؛ در سطح کلان به طور قطع رفع نیاز و عوامل شناختی در شکل گیری ارتباط موثرند و در سطح متوسط شرایط محیطی. به طور کلی نظریه اجتماعی ارتباط به این شکل در پایان تحقیق ظاهر شد که چون مردم به تنهایی ناتوان از انجام کارها و برآوردن نیازهای خود هستند (شرایط علّی)، با دیگران ارتباط (پدیده) برقرار می کنند (استراتژی). از این رو می توانند اراده کنند تا (شرط کافی) کارهایی را که به تنهایی نمی توانستند انجام دهند، با همکاری دیگران انجام دهند (پیامد)

سنت الهی جریانی از ظهور صفات خداوند بر وفق ضوابط خاص و روش های مخصوص می باشد. سنت های الهی در قرآن با تعابیر گوناگونی از جمله امر، کلمه، مشیت، سنت، اراده و فطرت بیان شده است. سنت های الهی دارای ویژگی هایی از قبیل فراگیری، استمرار، تکرار، تخلف ناپذیری، عدم تبدیل و تحول ناپذیری می-باشد. همچنین این سنت ها منافاتی با اراده و اختیار انسان ندارد. سنت های الهی اقسامی دارد که سنت استخلاف، سنت تغییر، سنت امداد و سنت استدراج از جمله آن ها است. استخلاف بر دو نوع است؛ یکی استخلاف عام به معنای قرار دادن انسان به عنوان خلیفه خدا در زمین، و دیگری استخلاف خاص به معنای جایگزین ساختن اقوامی جدید به جای اقوام پیشین است. مهم ترین اهداف استخلاف شامل عمران زمین، تزکیه و تعلیم، و برپایی عدالت می باشد. سنت تغییر هم به این معنا است که خداوند متعال نعمات و الطافی را که به انسان ها و اقوام اعطا فرموده از آن ها سلب نمی کند، مگر این که آن ها خودشان زمینه سلب این نعمت ها و الطاف را فراهم نمایند. درباره عواملی که می تواند موجب تغییر نعمت ها شود می توان به ظلم، فسق و فجور، فحشا، خون ریزی و تکذیب آیات الهی اشاره کرد. سنت امداد نیز به این معنا است که خداوند به صورت غیبی بندگان خود را یاری می کند. این سنت دو سطح دارد، که سطح عام آن شامل همه انسان ها، و سطح خاص آن فقط شامل انسان های شایسته می شود. از عواملی که موجب امداد الهی می شود می توان به ایمان و عمل صالح، زهد و تقوی، اخلاص و مجاهدت در راه خدا اشاره کرد. اما سنت استدراج عبارت از این است که خداوند متعال کافران و گنهکاران را با اعطای نعمات فراوان به منظور گمراهی بیشتر روبرو می سازد، و سپس آن ها را دچار عذاب می نماید. این سنت هم در بعد اجتماعی و هم در بعد فردی، جریان می یابد. از مهم ترین عوامل استدراج از منظر قرآن می توان به تکذیب انبیا و آیات الهی اشاره کرد.

پژوهش حاضر، از منظر فقهی به تشریح طهارت و پاکی خاک برای تیمم کردن بر آن می پردازد و حالات مختلف تیمم بر انواع خاک را بررسیده، و ادله فقهی مربوط به آن ها را بیان می کند. نویسنده ابتدا ازشرایط تیمم و حکم صحت و بطلان آن سخن رانده و صحت وضو با برف، صحت تیمم و عدم صحت آن به وسیله چیزهایی که از زمین خارج می شود و اختلاف نظر فقها در این زمینه را باز گفته، و تیمم به وسیله خاک با استناد به آیات قرآن، روایات، اصل عملی و اجماع را توضیح داده است. وی جواز تیمم بر انواع خاک با رنگ های مختلف را نیز بررسیده و معتبر و مشروط نبودن خشکی و خیسی خاک، صحت تیمم کردن بر خاک قبور، خاک استفاده شده و صحت و عدم صحت تیمم بر خاک پخته و سوخته را نیز شرح می دهد. او در ادامه شرط خالص بودن خاک در تیمم و حکم تیمم بر خاک مخلوط را نیز ذکر کرده و ادله قرآنی، روایی و اجماعی صحت تیمم بر چنین خاکی را همراه با مویداتی فقهی مبنی بر صحت تیمم بر مطلق زمین و انواع سنگ ها را ارائه می کند. نویسنده در بخش دیگری از نوشتار خود، حکم تیمم بر خاک معدن و اصل عملی در این باره، موارد اختلاف نظر فتاوای فقهای امامیه در صحت یا عدم صحت تیمم کردن بر گچ، آجر، سیمان، موزاییک، کاشی، غبار موجود بر لباس و سایر اشیا، غبار زیاد و غبار کم در زمین های سخت و سفت، غبار مخلوط شده با مواد دیگر و کیفیت تیمم بر غبار را به صورت مبسوط باز گفته و ادله فقهی را که عمدتاً تمسک به اصول لفظیه و اصول عملیه است، در این موارد، فراروی مخاطبان خویش می نهد. حکم تیمم در مواردی که شک در خاک یا زمین بودن آن داریم، حکم تیمم بر انواع زمین و خاک با حالات و ویژگی های مختلف، حکم تیمم روی ریگ ها و ماسه ها، شرح احکام تیمم در باره طهارت زمین و خاک مورد تیمم و عدم نجاست آن، حکم تیمم بر خاک یا زمین نجس در حال اضطرار، حکم تیمم بر خاک یا زمین مشکوک به نجاست و حکم تیمم بر خاک یا زمین غصبی، از دیگر موارد بحث در این تحقیق به شمار می آید.

اخلاق یکی از سرمایه های اصلی بشر به شمار می رود، و توجه به فضایل اخلاقی و جلوگیری از رذایل و انحطاط اخلاقی، مستلزم شناخت عوامل اثرگذار بر تکوین و شکل گیری شخصیت اخلاقی انسان است. این رساله تلاش نموده تا زمینه ها و بسترهای تعالی و انحطاط اخلاقی انسان را قبل و بعد از تولد او شناسایی و بررسی نموده، و آثار و پیامدهای آن ها را تبیین کند. در این راستا، عواملی از قبیل انتخاب همسر، تشکیل خانواده، پدر و مادر، و وراثت در تکوین شخصیت اخلاقی کودک پیش از تولد او، نقش فراوانی دارد. پس از تولد کودک نیز عوامل موثری را می توان نام برد که دارای اهمیت ویژه بوده، و زیربنای شخصیت اخلاقی انسان را رقم می زند؛ در این زمینه می توان علاوه بر خانواده، به تأثیرات محیط مانند دوستان، معاشران و هم کلاسی ها اشاره کرد. البته مسأله یادگیری، مدرسه، معلم، و وسایل ارتباط جمعی، نقش و جایگاه بیشتری در تعالی و انحطاط اخلاقی انسان دارند؛ زیرا خداوند متعال غریزه یادگیری و کسب معرفت را در نهاد انسان به عنوان راه برون رفت از جهل و نادانی به سوی علم و دانش قرار داده است، و انسان تنها از این رهگذر می تواند به آمال و آرزوهای خود دست یابد، و از این طریق فضایل و مکارم اخلاقی را از رذایل و انحطاط بازشناسد و به سوی کمال و تعالی حرکت کند. بر این اساس، اگر انسان از تمایلات روحانی خویش سر باز زده، و از گرایشات نفسانی خود پیروی کند به انحطاط اخلاقی گرفتار خواهد شد. در این زمینه، انبیا و اولیای الهی از جانب خداوند بزرگ ترین هادیان بشر بوده، و پیروی از دستورات آنان موجب سعادت و تعالی انسان می شود. این نقش را پس از آنان، علما و معلمان باتقوا عهده دار هستند، و حتی می توانند با نقش آفرینی در تربیت و کمال انسان، تأثیرات منفی قوانین و نیز تأثیرات وراثت، محیط و خانواده را خنثی نمایند.

پایان نامه حاضر به نقد و بررسی عوامل و مشکلات دوره زمامداری حکومت امیرالمومنین علی(ع) می پردازد که این عوامل و مشکلات به چند دسته مهمّ تقسیم می گردد. اوّلین آنها مشکلات سیاسی است که با قتل عثمان و نسبت دادن قتل آن به حضرت شروع می شود و با تحمیل جنگ های جمل و صفّین و نهروان به آن حضرت ادامه پیدا می کند. تا آنجا که به تضعیف حکومت و نارضایتی مردم می انجامد. سوّمین مشکل حکومت امام علی(ع) ناهنجاری های اقتصادی است که توسط خلفای پیشین در میان مردم و بالخصوص تخصیص امتیازات به صحابه و نیز ثروتمند شدن آنان و تضعیف نمودن ارزش های دینی و اسلامی و جایگزین کردن تجمّلات دنیوی و ارزش بخشیدن به آن در میان مسلمانان بود. امّا دوّمین مشکل و معضل در زمان زمامداری حکومت علی(ع) آسیب های اجتماعی بود که تبعیض نژادی، فساد اخلاقی جامعه، فساد اجتماعی و رفاه زدگی و بی میلی به معنویّات و هم چنین جهل مردم نسبت به اعتقادات و دور شدن از واقعیّات ناب اسلام را می توان نام برد. امّا چهارمین مانع حکومت علی(ع) مشکلات اعتقادی و فرهنگی مسلمانان نسبت به بیعت و اصل بیعت بود. این در حالی بود که عرب ها بدان اهمّیت فراوانی و ارزش والایی در نظرشان داشت با این حال بیعت را با امام(ع) شکستند و فراموش نمودند. هم چنین یکی از موانع حکومت علی(ع) بدعت های نادرست خلفاء در دین بود. مانعی که از همه مهمتر بود عدم درک مفهوم ولایت بود که آنها نمی دانستند یا نمی خواستند بدانند ولایت و امامت امری و منصبی الهی است و نه انتخابی یا اطاعت از امام، اطاعت از خداست. امّا با این حال و با توجّه به این مشکلات و موانع حضرت علی(ع)، همواره در طول حکومت خویش دو راهکار را به عنوان سیاست همیشگی خویش در برخورد با مخالفان مدّ نظر داشت. در ابتداء با مسالمت و مدارا با مخالفان خویش صحبت می نمود و آنها را به حکومت و روش خویش دعوت می کرد. و راهکار دوّم و در صورت عدم قبولی آنان و در خطر بودن اصول اسلامی، قاطعانه و خیلی جدّی با آنها برخورد می کرد. بنابراین تمام این عوامل و عوامل دیگری که محدوده زمانی این پایان نامه بدان ها نپرداخته است دست به دست یکدیگر دادند تا بتواند جلوی حکومت امیرالمومنین(ع) را در راستای ایجاد یک حکومت الهی بگیرند و نگذارند خواسته ها و اهداف عالی پیامبر(ص) و امام علی(ع)، به طور کامل و شایسته پیاده شود.

چکیده ندارد.