پلایای دشت سهل آباد در 125 کیلومتری جنوب خاوری بیرجند در مسیر بیرجند- نهبندان قرار دارد. منطقه مورد مطالعه از نظر شرایط اقلیمی و آب هوایی در منطقه ای خشک و کویری قرار گرفته است. حوضه سهل آباد از نظر تکتونیکی گسل خورده، خرد شده و چین خورده می باشد که در یک پهنه همگرا ایجاد شده است. با توجه به مطالعات زمین شناسی ساختمانی نحوه پیدایش این حوضه در اثر عملکرد گسل های امتداد لغزی که خود سر شاخه هایی از گسل امتداد لغز نهبندان می باشد، قابل تفسیر است. نهشته های کواترنری آن شامل تراس های آبرفتی، رسوبات مخروط افکنه، آبرفت های رودخانه ای، دشت سر، تپه های ماسه ای و رسوبات کفه نمکی می باشد. سه واحد اصلی سرزمین های مرتفع(کوهستان)، سرزمین های هموار(مخروط افکنه، دشت سر و تپه های ماسه ای) و سرزمین های فروافتاده یا پلایا (پهنه رسی، ناحیه مرطوب و قشر نمک) بر اساس تجزیه و تحلیل عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و برداشت های صحرایی در منطقه شناسایی شدند. بر این اساس پلایای سهل آباد از نظر زمین ریخت شناسی از نوع پلایای های ساختمانی، تخلیه ای و دارای زون های رسی، مرطوب و نمکی می باشد. بر اساس مطالعات بافتی رسوبات، رخساره های سنگی و ساخت های رسوبی موجود، پس از گسل خوردگی در خاور و باختر منطقه، ابتدا رسوبات دانه درشت در حاشیه کوهستان برجای گذاشته شد و رخساره گراولی را در مخروط افکنه ها تشکیل داد که به طور تدریجی به رسوبات ریزتر دشت سر تبدیل می شود. آب های حاصل از نزولات جوی در سال های پرباران تشکیل دریاچه شور را می دهد و رسوبات تبخیری حاصل از خشک شدگی این دریاچه، به صورت پلایا مشاهده می شود. با توجه به وجود کانی هالیت و اسیدیته خنثی شورابه ها و فراوانی کاتیون های نوع na، mg، k، cl و so4 و فقر شورابه ها از نظر co32- و hco3- منشاء شورابه های این پلایا از نوع غیردریایی یا جوی است.

چکیده پایان نامه: هدف اصلی پژوهش: ارائه الگویی است که با استفاده از آن بتوان ضمن شناخت علل تشدید کننده فرسایش درتعیین موقعیت رسوب حاصل به شناسایی رسوبات مخازن پرداخت ونیز توجه پژوهشگران و دست اندرکاران علم رسوب شناسی را به تدوین راهبردهای اساسی جهت پیشگیری، کاهش وکنترل رسوبگذاری و استفاده بهینه از این سد را فراهم نمود. قابل توجه است که از نظر اشتوکلین " محدوده مورد مطالعه برپایه تقسیمات زمین شناسی ایران جزء البرز شمالی محسوب می شود" در نمونه برداری از منطقه مورد مطالعه "با توجه به اینکه تهیه نمونه کامل از رسوبات منطقه بسیار دشواریا ناممکن بود ،با استفاده از نمونه برداری چند مرحله ای، تعداد 335 نمونه ،از پنج رودخانه اصلی و زیر حیطه های آنها و همچنین مخزن سد برداشت شد . روش پژوهش: این تحقیق یک تحقیق توصیفی واکتشافی است وابزار اندازه گیری در این پژوهش، مشاوره، نمونه برداری، بانکهای اطلاعاتی، برنامه ها وتجهیزات تفکیک وارزیابی رسوب استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که میزان درصد رس و ماده آلی در خاکهای تحت کشت کم بوده که امرناشی از کاربری نامناسب زمین می باشد، این مهم سبب شده تا اسیدیته خاک افزایش و از رطوبت اشباع در خاک کاسته شود .از سوی دیگر این عمل موجب کاهش نفوذ پذیری آب به داخل خاک، و بدنبال آن سیلاب و فرسایش بیشتر در پی دارد. متوسط بارندگی سالانه در حوزه آبخیز سد البرز 1000میلیمتر است که به دلیل پوشش گیاهی متراکم، فرسایش ناشی از سیلابهای احتمالی را در برخی از محدوده به حداقل رسانده قابل توجه است به دلیل جهت وطول شیب در نواحی مختلف حوزه، مقدار فرسایش متفاوت است. رسوبات مخروط افکنه در تقاطع رودخانه های منتهی به سد غالبا زاویه دار،جور نشده ، نارس وبا رنگ قرمز (بیانگر محیط اکسیده) دیده می شود. که این امر نشانگر کوتاهی مسیر و سنگ مادر فرسایش یافته است. همچنین میزان تبخیر حاصل از محاسبات طشت مدل aتقریبا دو برابر میزان اعلام شده در مطالعات اولیه است. که خود یکی از عوامل نسبتا تاثیر گذار در تشکیل و رسوبگذاری شیمیایی این حوزه است. از مجموعه اطلاعات دریافتی، مقدار رسوبی که در مخزن سد در طول 100سال ذخیره می شود برابر با 4/10156926میلیون تن است .قابل ذکر است که مجموعه عوامل محیطی وانسانی سبب روند روبه رشد فرسایش می شود.ازجمله این عوامل عبارتند از قطع بی رویه درختان، آیش نامناسب زمین کشاورزی، استفاده از سموم کشاورزی ،برداشت نامناسب رسوبات بستر رودخانه ها، رها سازی فاضلاب خانگی به داخل رودخانه های اطراف سد، و تبدیل جنگل های هیرگانی به زمین های کشاورزی در منطقه سبب ساز تغییر زمانی وحجمی رسوبگذاری در دریاچه شده است.و علاوه بر این عوامل در محدوده سد البرز لرزه خیزی به دلیل وجود گسل های منطقه دور از ذهن نمیباشد.و همچنان خطر بالقوه ای برای تخریب سد میباشد.

چکیده پلایای حاج علی قلی خان در شمال ایران مرکزی و حاشیه دامنه های جنوبی کوه های البرز ودر جنوب دامغان قرار دارد و دارای مساحتی در حدود 2400کیلومتر مربع می باشد. دراین ناحیه، آب و هوا خشک تا نیمه خشک بوده و میانگین بارندگی بین 55 تا 147 میلی متر است.حداکثر دمای روزانه در تابستان ?? درجه و حداقل آن در زمستان 1? - درجه سیلیسیوس است.ارتفاع پلایا در این ناحیه بین 7?0 تا 1200 متر بالاتر از سطح دریا است. این پلایا تقریبا از تمام جهات تغذیه می شود و رود اصلی تغذیه کننده در منطقه مورد مطالعه رودخانه چشمه علی دامغان می باشد که با توجه به نقشه 250000/1 گرگان از سازند های بهرام ،سیب زار و پادها میگذرد .آب های زیرزمینی نیز یکی ازمنابع تغذیه کننده آن هستند.این کویررا می توان به سه زون رسی، مرطوب و نمکی تقسیم بندی کرد.حدود 90 نمونه از منطقه مورد مطالعه برداشت شد که از این تعداد 15 نمونه جهت انجام آزمایش انتخاب شد و 8 نمونه موردانجام آزمایش xrd قرار گرفت که بر اساس ان در منطقه مورد مطالعه کانی های تبخیری گوناگونی مانند هالیت، ژیپس و کارنالیت شناسایی شده اند.پلایای حاج علی قلی خان از شمال به جنوب دربرگیرنده محیط های گوناگون و نهشته های وابسته به آن ها مانند بادزن آبرفتی بزرگ،رودخانه های فصلی و پلایا است. مطالعات انجام شده بر روی رسوبات منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که رسوبگذاری کانی ها از مدل چشم گاوی تبعیت می کندبه طوری که ابتدا کانی های کربناته مانند کلسیت در حاشیه حوضه رسوب می کند و سپس با افزایش تبخیر کانی های اپسومیت ،بازانیت ،گلوبریت، ژیپس و هالیت به سمت مرکز حوضه تشکیل می شوند. در محیط پلایا، می توان زیر محیط های گوناگونی راشناسایی نمودبراساس تقسیم بندی متداول پلایاها می توان در آنها 5زیر محیط اصلی راشناسایی نمود . این پنج زیر محیط که در پلایای حاج علی قلی خان نیز قابل شناسایی هستند که به ترتیب از بیرون به درون پلایا شامل 1-زیر محیط رودخانه فصلی (ephemeral streams) ،2-زیر محیط باد بزن های آبرفتی (alluvial fans) ،3-زیر محیط پهنه گلی-خشک(dray mud flat) ،4-زیر محیط پهنه گلی-شور(saline mud flat) ،5-زیر محیط پهنه شور (salin pan) می باشد. نهشته های پلایای حاج علی قلی خان در مراحل متناوبی پدید آمده اند که عبارتند از: 1 - "سیلابی" با دریاچه لب شور، 2 - "تبخیر و تغلیظ یونی" در زمانی که دریاچه شور می شود، و 3- "خشک شدگی" که یک حوضچه خشک ساخته می شود.