یکی ازمهمترین وجدی ترین موضوعات مورد بحث در دوره معاصر،ورود مدرنیته وآموزه های دنیای غرب به ایران است.شکست ارتش ایران درجنگ ها با روسیه تزاری که منجر به قراردادهای گلستان وترکمانچای شد،موجب شدتا نخبگان قاجار مانند عباس میرزا،به ضرورت بهره گیری ازتمدن غربی برای پیشرفت ونوسازی درایران پی ببرند.درراستای حرکت درمسیرنوسازی صدراعظم های نوگرائی مانندامیرکبیر،سپهسالار وامین الدوله گامهای موثری برداشتند.علاوه بر این دیوانسالاران نوگرا،اندیشه گران تجدد خواه ونواندیشی مانند ملکم خان،نیزبا معرفی آراء وعقاید غربی نقش مهمی درتبلیغ مدرنیسم وتجددگرائی درکشور داشتند.باپیروزی انقلاب مشروطه مرحله جدیدی درانجام اصلاحات آغاز گشت،دوره ای که روشنفکران و تجدد خواهان ایرانی رهبری انجام اصلاحات و نوسازی را بر عهده گرفتند.این اصلاحات ونوسازی با تدوین متمم قانون اساسی که مناقشات سنت گراها و متجددین برسر قانون گذاری و مفاهیمی چون آزادی،مساوات وغیره را به دنبال داشت،وارد مرحله جدیدی گردید.این چالش باعث شکل گیری دوطیف مشروعه خواهان ومشروطه طلبان دربین روحانیون شد.ازشخصیت های روحانی که به دفاع ازاندیشه مشروعه خواهی و مخالفت با روشنفکری پرداخت،شیخ احمد شاهرودی بود.هرچند شاهرودی در طیف مشروعه خواهان قرار داشت،اما دربرخی از مقوله ها همچون علوم جدید،آزادی ومساوات وموارد دیگر نظراتی همسو بامشروطه خواهان ارائه داد.شاهرودی از زمره نخستین روحانیونی بودکه درباره اندیشه های کمونیست اظهار نظر نمود.ردیه های شیخ احمدعلیه بهائیت ومسیحیت،درتداوم فعالیتها واقداماتی بود که روحانیون دوره های قبل دررفع شبهات پیرامون اسلام انجام دادند.

موضوع این پژوهش، بازنمایی فرهنگ و مردم ایران در آثار سفرنامه نویسان اروپایی(فرانسه،انگلیس،آلمان)از اوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه، می باشد. سرزمین ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی و منابع معدنی از یک سو و مردم آن به جهت سابق? تاریخی دیرینه و فرهنگ و تمدن درخشان از سوی دیگر، همواره مورد توجه جدی اقوام و ملل دیگر بویژه اروپاییان بوده است. سیاحان اروپایی در مقایسه با گروه های دیگر جامع? اروپا در مورد فرهنگ و جامع? ایران در آثار خود به تفصیل و با عمق بیشتر سخن گفته اند. هرچند مردم اروپا تا قرن نوزدهم میلادی از طرق مختلف اطلاعات گوناگونی از ایران و ایرانی به دست آورده بودند، اما نوع شناختی که از آن اطلاعات کسب کرده بودندشناختی بود بسیار ناقص و اندک و آمیخته با تخیلات و موهومات. از آغاز قرن نوزدهم بر اثر گسترش سیاست های استعماری کشورهای اروپایی و حضور بسیاری از نویسندگان و مورخان اروپایی در ایران و تحقیق و مطالعه بر روی فرهنگ و جامع? ایرانیان، تصویر جدیدی از سیمای ایرانی برای مردم اروپا ترسیم گردید. در این پژوهش سعی شده است که به تفصیل از دیدگاه های مسافران اروپایی(فرانسه، انگلیس، آلمان) در مورد فرهنگ و جامع? ایران سخن گفته شود. ریشه یابی عوامل و عناصر تأثیرگذار در نگاه آن ها مثل مقاصد استعماری، سیاست خارجی، ملیت سیاحان و نیز گفتمان های قرن نوزدهم مانند گفتمان شرق شناسی از جمله موضوعاتی هستند که در این پژوهش مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. واژگان کلیدی: سفرنامه ها، اروپاییان، فرهنگ ایرانیان، جامع? ایران، قاجاریه.

تحولات اروپا در سده نوزدهم، همه شئون زندگی را در جوامع مرتبط با آن تغییر داد. اقتصاد ایران نیز از این تحولات مصون نماند و در مواجهه با اقتصاد نوظهور سرمایه داری از یک اقتصاد درون زا و سنتی به یک اقتصاد برون زا تغییر یافت. اقتصاد ایران در شکل جدید متحول شده خود در طول نیم قرن به الگوی استعمار کلاسیک نزدیک و به یکی از تولیدکنندگان اصلی مواد خام برای بازار جهانی تبدیل شد. تریاک به عنوان ماده خام، در اقتصاد سنتی ایران یک کالای غیر تجاری و متناسب با ویژگی های اقتصاد معیشتی به مصرف خانوادگی و محلی می رسید. از نیمه دوم قرن نوزدهم، با تغییر شکل اقتصاد ایران، در چارچوب اقتصاد وابسته و برون زای نوین ، تریاک به یک کالای تجاری تبدیل شد. شاخص های وابستگی اقتصادی ایران مانند رونق تولید مواد خام، افزایش حجم تجارت، زوال صنایع دستی و نقش انگلستان به عنوان مرکز اقتصاد سرمایه داری از علل اصلی تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران هستند. بعد از تجاری شدن تریاک بعضی عوامل داخلی مثل بیماری کرم ابریشم، تراز منفی تجاری، نقش فعالانه قاجارها و برخی دولت مردان قاجاری مثل میرزا حسین خان سپهسالار در رابطه با تریاک، ویژگی های منحصر به فرد این ماده خام و نگرش پاندولی حاکم بر اقتصاد جامعه ایران، موجب تشدید تولید آن شدند. این ماده خام به فاصله کمی بعد از ورود به اقتصاد ایران در دهه شصت، به مهم ترین کالای صادراتی ایران تبدیل شد و به مدت سی سال و از دهه هشتاد قرن نوزدهم در صادرات ایران مقام اول را داشت. در مناسبات اقتصادی داخلی این ماده در افزایش اشتغال نقش مهمی داشت و با توجه به ویژگی های خاصی که داشت در تبدیل مناسبات کاری از سهم بری به مزدوری نقش داشت. هم چنین با توجه به افزایش کاشت این ماده به ضرر برخی از مواد غذایی بر تورم و قحطی های این دوره تأثیر گذار بود. جدای از تأثیر تریاک بر وضعیت و مناسبات اقتصادی ایران در دوره قاجاریه، بر اجتماع ایران نیز تأثیر گذاشت. افزایش اعتیاد در عصر قاجار از نتایج مستقیم تأثیر تریاک در دوره قاجار بود که نتایجی مانند از هم پاشیدگی خانواده ها و برخی از ناهنجاری ها مانند ناموس فروشی را در پی داشت. در دسترس بودن و فراوانی تریاک به افزایش خودکشی از طریق آن شد و با توجه به تأثیر منفی که بر اشخاص می گذاشت موجب شد سیاحان خارجی به تحقیر و مخدوش کردن ایرانیان بپردازند.